ورود اسلام به آمریکا

گمان عمومی بر این است كه نخستین مسلمانانی كه فرآیند آمریكایی شدن را آغاز كردند، كسانی بودند كه در اواخر قرن نوزدهم به غرب رسیدند. مهاجرت به آمریكا به شكلی اتفاق افتاد كه می توان آن را به صورت یك رشته مقاطع قابل تفكیك دید كه اغلب موج خوانده می شود، هر چند كه مورخان همیشه در مورد آنچه موج را تشكیل می دهد، اتفاق نظر ندارند. نخستین ورود مسلمانان در سالهای بین ۱۸۷۵ تا ۱۹۱۲ از مناطق روستایی منطقه سوریه بزرگ بود كه در حال حاضر لبنان، سوریه، اردن و فلسطین می شود و در آن زمان تحت سیطره امپراتوری عثمانی بود. اكثر مردانی كه از این منطقه آمدند، مسیحی بودند، هر چند كه عده ای هم سنی، شیعه، علوی و دروز بودند. آنان عمدتا مردان تنهایی بودند كه با انگیزه اقتصادی به كارگری و بازرگانی اشتغال پیدا كردند. می خواستند فقط آن قدر بمانند كه برای امرار معاش خانواده در كشورشان درآمد كسب كنند. برخی هم از رفتن به سربازی در ارتش تركیه فرار كرده بودند. تدریجا آنان در شرق، غرب میانه و سواحل اقیانوس آرام ساكن شدند. بسیاری از آنان در لابلای كتب تاریخ آمریكا بی نام و نشان ماندند.پس از جنگ جهانی اول، افول امپراتوری عثمانی به ایجاد موج دوم مهاجرین از كشورهای مسلمان خاورمیانه انجامید. اتفاقی نیست كه این دوره، مقطع حاكمیت استعماری غرب براساس نظام قیمومت بر سرزمینهای عرب است. جنگ چنان ویرانی در لبنان پدید آورده بود كه بسیاری مجبور شدند برای بقا فرار كنند. شمار قابل توجهی از مسلمانان به دلایل سیاسی و اقتصادی به غرب رفتند. بسیاری به خویشاوندان خود پیوستند كه پیشتر آمده و در آمریكا جا افتاده بودند. اما موج دوم مهاجرت با تصویب قوانین مهاجرت در سالهای ۱۹۲۱ و ۱۹۲۴ در آمریكا كوتاه شد. براساس این قوانین، سهمیه هایی برای برخی كشورها و ملل از جمله اعراب در نظر گرفته شد. در طول دهه ،۱۹۳۰ سیل مسلمانان به آمریكا به نهری كوچك بدل شد. آنانی كه در آمریكا زندگی می كردند، حالا متوجه شدند رویای بازگشت به كشورشان احتمالا دیگر برآورده نمی شود و از این پس به حمایت و ساختار خانواده خودشان نیاز دارند. مهاجرت در این دوره مشخصاً به خویشاوندان كسانی محدود شد كه مقیم آمریكا بودند.در سومین دوره قابل شناسایی مهاجرت در سالهای ۱۹۴۷ تا ۱۹۶۰ شمار فزاینده ای از مسلمانان وارد آمریكا شدند، از جمله كشورهایی فراتر از خاورمیانه. قانون ملیت سال ۱۹۵۳ آمریكا سهمیه سالانه مهاجران برای هر كشور در نظر گرفته شد. این ورودیها در وهله اول از اروپای غربی بود چون این قانون براساس درصد جمعیت در آمریكا اواخر قرن نوزدهم تدوین شده بود. با این حال، آمدن مسلمانان از مناطق دور افتاده مانند اروپای شرقی (عمدتا یوگسلاوی و آلبانی)، اتحاد شوروی و عده ای از هندو پاكستان در پی تقسیم شبه قاره در سال ۱۹۴۷ آغاز شد، هر چند كه قانون استثنای آسیا همچنان برقرار بود. بسیاری از نخستین مهاجران اولیه به مناطق روستایی و شهری آمریكا نقل مكان كردند اما مهاجران موج سوم عمدتا در مناطق شهری ساكن شدند و تقریباً منحصراً در شهرهای بزرگ مانند نیویورك و شیكاگو رحل سكونت افكندند. برخی از آنان از اعضای نخبه خانواده های حاكم سابق در كشورهای دیگر بودند. به طور كلی آنان بیشتر از پیشینیان خود غربی تر و تحصیل كرده تر بودند و با امید تحصیلات و كارآموزی فنی بیشتر به آمریكا آمده بودند.موج چهارم و جدید مهاجران مسلمان پس از ۱۹۶۵ آغاز شد كه لیندون جانسون رئیس جمهوری وقت قانونی را برای مهاجرت عرضه كرد كه نظام سهمیه دیرینه را كه مبتنی بر مفهومی كه از تنوع ملی جمعیت در آمریكا بود، ملغی كرد. در تاریخ آمریكا این كار اقدامی مهم محسوب می شود كه برای نخستین بار از اوایل قرن بیستم اجازه داد هر كسی صرف نظر از اصالت ملی یا نژادی وارد این كشور شود. مهاجرت مردم از اروپای غربی تدریجا به طور چشمگیری كاهش یافت و به تناسب آن، شمار افراد مهاجر از خاورمیانه و آسیا افزایش یافت. بیش از نیمی از این مهاجران مسلمان بودند.از این رو، تا چند دهه پایانی قرن بیستم، بیشتر مسلمانان برای بهبود وضع اقتصادی یا تحصیل به آمریكا می رفتند. پس از جنگ جهانی اول، عده ای هم به علت ناآرامی سیاسی دست به مهاجرت زدند. پس از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ و پس از حدود یك دهه جنگ تضعیف كننده بین ایران و عراق، عده ای از ایرانیان راهی غرب شدند. شمار زیادی از آنان در آمریكا به خصوص در كالیفرنیا ساكن شدند. مسلمانان ایرانی در نتیجه روابط تیره دو كشور، همچنان آماج تعصب آمریكا علیه ایران هستند. شمار ایرانیان ساكن آمریكا در حال حاضر حدود یك میلیون نفر برآورد می شود. پس از اشغال كویت توسط عراق و به اصطلاح جنگ خلیج فارس، شمار زیادی از كردها راهی آمریكا شدند. به علاوه مسلمانانی به علل درگیری سیاسی و جنگ داخلی از سومالی، سودان و سایر كشورهای آفریقایی، افغانستان و مهاجران گریزان از پاكسازی قومی در یوگسلاوی سابق به آمریكا رفتند.به مدت چند دهه، انواع ناآرامی در هند و پاكستان از جمله جدایی پاكستان شرقی و تشكیل بنگلادش، نسل كشی های مسلمانان در هند و مناقشه كشمیر بسیاری از ساكنان شبه قاره را تشویق كرده است، به امید زندگی در محیطی آرامتر راهی غرب شوند. انگلیس و آمریكا از مقصدهای مورد علاقه آنان بوده است. با وجودی كه پاكستانی ها، هندیها و بنگلادشی ها در طول قرن بیستم فقط بخش كوچكی از مهاجران به غرب را تشكیل می دادند، در چند دهه گذشته تعدادشان به طور چشمگیری افزایش یافته و اكنون احتمالا به یك میلیون نفر رسیده است.مسلمانان هند و پاكستان كه بسیاری از آنان متخصصانی از جمله پزشك و مهندس هستند، نقش مهمی در رشد گروه های سیاسی - اسلامی در آمریكا و در هدایت مجموعه مساجد دارند. امروزه شمار فزاینده ای مسلمان از كشورهایی مانند اندونزی و مالزی وارد آمریكا می شوند كه با توجه به تخصص بالا، مناصب مهمی را در امور اسلامی در این كشور برعهده می گیرند.مسلمانان عرب چه سنی و چه شیعه همچنان بخش مهمی از جامعه مسلمانان را در آمریكا تشكیل می دهند و به طور فزاینده ای تحصیل كرده و متخصصان حرفه ای هستند و در شكل گیری نوعی اسلام فراملی و فراقومی در این كشور نقش دارند. تركها، مهاجران اروپای شرقی و افراد اهل كشورهای آفریقایی مانند غنا، كنیا، سنگال، اوگاندا، كامرون، گینه، سیرالئون، لیبریا، تانزانیا و بسیاری دیگر، اعضای پرحضور جامعه پیچیده ای است كه امت آمریكایی را تشكیل می دهد. مسلمانان مهاجر مسئولیت مهمی را در یافتن راههای ارتباط و همكاری با همدیگر و نیز آمیختن با اعضای جنبشهای مختلف مسلمانان آمریكایی آفریقایی تبار برعهده دارند.در روزگار نخست مهاجرت اعراب به آمریكا، مسلمانان اغلب مجبور به كارهای پست مانند كارگری، خرده پایی یا معدن كاری می شدند. معمولاً به دستفروشی روی می آوردند كه نیاز چندانی به مهارت زبانی، آموزش یا سرمایه ندارد. عده ای دیگر به صورت كارگران ارزان در كارهایی مانند ساخت و ساز راه آهن به كار گرفته شدند. همزمان با آن كه زنان در آمریكا وارد عرصه كار شدند، مجبور شدند به علت ضرورت اقتصادی در شرایط بسیار سخت و ساعات كار طولانی در كارخانجات و آسیابها مشغول به كار شوند. این دوران برای مسلمانان در آمریكا، روزگار دشواری بود، چون اغلب دچار تنهایی و فقر بودند، زبان نمی دانستند و از حمایت خویشاوندان و همكیشان محروم بودند.اما تدریجاً كه مسلمانان دریافتند بازگشت به كشورشان دیگر امكان عملی ندارد، شروع به تثبیت شدن در كشور كردند. به نحوی ازدواج كردند. مردان جوانی كه نتوانستند شریك زندگی مسلمان پیدا كنند، از كشورشان زن گرفتند یا در برخی موارد با پیروان سایر ادیان ازدواج كردند. در انواع دائمی تر كار مشغول شدند و اغلب با استفاده از مهارتهای سنتی، رستوران، قهوه خانه، نانوایی و بقالی راه انداختند. زبان یاد گرفتند، از نظر اقتصادی استقلال بیشتری یافتند و برای تشكیل مجامع به منظور آموزش دینی فرزندانشان به كمك جویی از دیگر مسلمانان برآمدند. با وجودی كه آمریكا كشوری است كه بر دوش مهاجران شكل گرفته و مانند «دیگ جوشان» تمام نژادها و هویتهای قومی است، به ندرت زندگی در آمریكا برای مسلمانان آسان بوده است. آنان اغلب با تعصب ضد مسلمان و ضد عرب روبه رو بوده اند. پوست تیره تر آنان باعث می شد تا بیشتر آمریكایی ها تصور كنند این افراد با «كاكاسیاه ها» یا «سیاهان» مرتبط هستند و در نتیجه آنان در معرض انواع تبعیض نژادی قرار گرفتند. تدریجاً كه جامعه مسلمان بسیار بزرگتر، متنوع تر و تحصیل كرده تر شد و مهارت بیشتری در فهم مسائل درونی خود كسب كرد، تلاش برای یكپارچه شدن جای خود را به مباحثات فرهیخته تر در مورد اهمیت زندگی در آمریكا بدون همسان سازی با فرهنگ آن داده است. بخشی از جایگاه این قبیل مباحث جوامع مسلمانان سنی و شیعه در مناطق روستایی و شهری آمریكا و در سالهای اخیر سازمانهای نماینده تشكلهای مذهبی، سیاسی، حرفه ای و اجتماعی بوده است.امروز كمتر جایی در آمریكا پیدا می شود كه مسلمانی در آن زندگی و كار نكند، بچه هایش را به مدرسه دولتی نفرستد و نوعی محل پرستش وجود نداشته باشد. نخستین جوامع مسلمان در آمریكا در غرب میانه ساكن بودند. در اوایل سده ۱۹۰۰ مسلمانان در داكوتای شمالی برای نماز گردهم می آمدند. در سال ،۱۹۱۴ یك مركز اسلامی در ایندیانا تأسیس شد. قدیمی ترین مسجد آمریكا در شهر سدار رپیدز در ایالت آیوا قرار دارد. شهر دیر بورن در میشیگان از مدتها قبل جایگاه مسلمانان شیعه وسنی از غرب میانه بوده است. بسیاری از آنان جذب كارخانه فورد شده اند و جامعه ای تشكیل داده اند كه سایر مسلمانان نیز به آن پیوسته اند. به همراه مسیحیان خاورمیانه ای، آنان بزرگترین جامعه اعراب را در این كشور تشكیل می دهند.سایر شهرهای بزرگ آمریكا نیز سكونتگاه مورد علاقه مسلمانان مهاجر بوده است. كارخانجات كشتی سازی كوئینسی در حومه بوستن در ایالت ماساچوست از سالهای آخر سده ۱۸۰۰ از مكانهای اشتغال آنان بوده است. مركز اسلامی نیوانگلند رویای گروهی كوچك از خانواده هایی بود كه در اوایل قرن بیستم در این منطقه ساكن شدند. این مركز اكنون مسجد بزرگی است كه صاحبان مشاغل آزاد، آموزگاران و سایر متخصصان و نیز بازرگانان و كارگران از آن استفاده می كنند. اسلام بیش از یك قرن است كه در نیویورك حضور دارد. نیویورك كه در بیشتر تاریخچه خود بزرگترین شهر آمریكا بوده است، جایگاه تنوع غنی گروه های نژادی و قومی بوده است و جمعیت مسلمان آن شامل كارمندان، بازرگانان و صاحبان صنایع بزرگ بوده است.مسلمانان نیویورك نماینده طیف وسیعی از ملیتها از تقریباً تمام ملل هستند. ساخت و ساز مساجد در نیویورك رونق داشته است. برای سازمانهای اسلامی سراسری، این شهر مكان مستعدی برای گسترش فعالیتهاست. تعداد زیادی مدارس اسلامی مقطع ابتدایی و بالاتر و نیز فروشگاهها و شركتهای اسلامی در این شهر ایجاد شده است.از دیگر سكونتگاههای اولیه مسلمانان شیكاگو مركز ایلی نویز بود كه به ادعای گروهی، در اوایل سده ۱۹۰۰ بیش از هر شهر دیگری در آمریكا مسلمان داشت. امروز، مسلمانانی از خاورمیانه، هند، آسیای مركزی و بسیاری دیگر از نقاط جهان در این شهر زندگی می كنند. مسلمانان شیكاگو فعالیت زیادی برای اشاعه آیین خود دارند و انواع خدمات را به جامعه اسلامی عرضه و با یكدیگر و نیز غیر مسلمانان ارتباط دارند. بیش از ۴۰ گروه اسلامی در شیكاگو تأسیس شده است.مسلمانان در لس آنجلس و سان فرانسیسكو فضای مناسبی برای شكوفایی داشته اند. آنان نیز نماینده بیشتر مناطق جغرافیایی و فرهنگی جهان اسلام هستند. افغانها، سومالیایی ها و شهروندان سایر كشورهای آفریقایی تازه واردان مسلمان این دو شهر هستند. مركز اسلامی كالیفرنیای جنوبی یكی از بزرگترین تشكلهای مسلمانان در آمریكاست.مسلمانان مهاجر با چالشهای بزرگی در آمریكا روبه رو هستند كه با روشهای مختلف با آن روبه رو می شوند. باید به مسائلی همچون هویت، اشتغال، لباس، فرهنگ پذیری، رابطه با گروه های مختلف نژادی و قومی مسلمان و نیز سایر مسلمانان آمریكایی، آموزش فرزندان خود، نقش و فرصت مناسب برای زنان و موضوع های دیگر توجه كنند. بسیاری از مسلمانان از مرحله گسست از زندگی آمریكایی گذشته اند و به مشاركت فعالتر در عرصه های سیاسی و اجتماعی پرداخته اند. اعضای جامعه مهاجران در تلاش برای یافتن پاسخ های فردی و جمعی به پیامدهای زیستن در قالب پیكره ای جدا از میهن، راهبری مهمی را برای تمام مسلمانان آمریكایی عرضه می كنند. به نظر می رسد مسلمانان آمریكایی وارد مرحله دیگری از هویت شده اند كه این موضوع ها به روشهایی تازه و خلاقانه حل می شود. نتیجه این فرایندها چه بسا این باشد كه اسلامی با ویژگیهای خاص از میان این تعداد هویتهای ملی، نژادی و قومی برخیزد.

منبع : روزنامه همشهری