پوسته تخم‌مرغ

●پوسته
بلافاصله پس از ورود تخم مرغ به رحم کلسیفیکاسیون پوسته آغاز می شود . درست قبل از ترک ناحیه تنگه ،‌دانه های کوچک کلسیم روی خارجی ترین غشاء پوسته تخم مرغ ظاهر می شوند. اینها نقاط پایه ای برای جایگزینی کلسیم در ناحیه رحم خواهند بود . تعداد این نقاط پایه احتمالا ارثی است و در میزان کلسیمی که بعدا در روی پوسته جایگزین خواهد شد ، نقش دارند . آنها مدت کوتاهی پس از وارد شدن تخم مرغ به ناحیه غدد پوسته ساز ناپدید می شوند . اولین پوسته ای که بر روی نقاط پایه تشکیل شده و پوسته داخلی را می سازد ، لایه مامیلاری است که از کریستالهای کلسیت تشکیل می شود (ماده ای شبیه اسفنج) . پس ازآن لایه خارجی پوسته از کریستالهای سخت کلسیت ساخته می شود که گچی شکل بوده و دو برابر پوسته داخلی ضخامت دارد . هر چه ستونهای کلسیت بلند تر باشند پوسته قوی تری خواهد بود . تمامی ساختمان پوسته تخم مرغ از کلسیت (CaCO۳) همراه با مقادیر جزئی سدیم ،‌پتاسیم و منیزیم تشکیل یافته است .منشاء کلسیم پوسته تخم مرغ . مواد غذایی و استخوانهای خاصی از بدن ، دو منشاء تامین کلسیم برای پوسته تخم مرغ هستند . طبیعتا اغلب کلسیمی که در تشکیل تخم مرغ بکار می رود از غذا بدست می آید ولی مقدار ناچیزی از آن هم از استخوانهایی خاص منشاء می گیرد (بخصوص هنگام شب وقتی مرغها غذا نمی خورند و پوسته تخم مرغ هنوز در حال تشکیل است) .تشکیل کربنات کلسیم . کربنات کلسیم پوسته هنگامی تشکیل می شود که یونهای کلسیم جریان خون فراوان باشند ، در حالی که یونهای کربنات از دو منشاء خون و غدد پوسته ساز قابل تامین است .هر چیزی که میزان خونی این مواد را کاهش دهد با تشکیل کربنات کلسیم در پوسته تداخل عمل نموده و پوسته با کیفیت ناچیز تولید خواهد شد . بنظر می رسد که درجه حرارت محیطی بالا باعث کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ می گردد و تاثیر آن ممکن است بخاطر کاهش مقدار یونهای کربنات در خون باشد . کیفیت پوسته بطور کامل با قدرت پوسته (ضخامت آن) در ارتباط است . عوامل موثر بر کیفیت پوسته عبارتند از :
۱. در اواخر یک دوره تولید طولانی ، کیفیت پوسته کاسته می شود (ظاهرا بخاطر اینکه مرغ نمی تواند مقدار کافی کربنات کلسیم برای پوشش کل تخم مرغهای بزرگتر در اواخر سیکل تخمگذاری تولید کند).
۲.افزایش درجه حرارت محیط
۳.تخم مرغهایی که صبح تولید می شوند نسبت به تولیدات بعداز ظهر پوسته نازکتری دارند .
۴.استرس در بین پرندگان گله
۵.تقریبا تمام تخم مرغهای بدشکل و ترک دار در ساعات بین ۶ و ۸ صبح گذاشته می شوند .
۶. بیماریهای خاص مرغها (برونشیت ، نیوکاسل و غیره).
۷.داروهای خاص.
در دوران تولید نیاز کلسیم زیادتر است . نیاز مرغهای تخمگذار به کلسیم بی نهایت زیاد است . یک مرغ با وزن ۸/۱ کیلوگرم که ۲۵۰ عدد تخم مرغ ۷/۵۶ گرمی در سال می گذارد ، در حدود ۵۶/۰ کیلوگرم کلسیم لازم دارد ، چون این مقدار ۲۵ برابر مقدار کلسیم موجود در استخوانهایش می باشد . به این ترتیب معلوم می شود که نیاز غذایی به کلسیم خیلی زیاد است و بدین دلیل اغلب جیره های مرغهای تخمگذار حاوی ۳ تا ۴ درصد کلسیم برای رفع نیازهای آنها می باشد.منافد موجود روی پوسته تخم مرغ . لایه های داخلی و خارجی پوسته تخم مرغ حاوی منافذی بنام پور هستند که تعداد آنها ممکن است در یک تخم مرغ به ۸۰۰۰ عدد برسد . از طریق این منافذ هوا به منظور تامین اکسیژن لازم برای رشد جنینی جریان می یابد و رطوبت و دی اکسید کربن نیز از این منافذ خارج می شوند . در یک تخم مرغ تازه گذاشته شده اغلب منافذ کاملا بسته هستند ، ولی با گذشت زمان تعداد منافذ باز آن افزایش می یابد .رنگ پوسته تخم مرغ . رنگ پوسته تخم مرغ غالبا سفید و یا قهوه ای است ، ولی مرغهای نژاد آروکنا تخم مرغهایی به رنگ آبی یا سبز تولید می کنند . رنگدانه هایی که در رحم ساخته می شوند مسئول این رنگ می باشند . روشن و تیره بودن رنگ بستگی به خصوصیات ژنتیکی فردی دارد . بهمین سبب است که بعضی نژادهای تخمگذار ،‌ تخم مرغهایی با پوسته قهوه ای تیره و بعضی دیگر تخم مرغهای کاملا سفید تولید می کنند . رنگدانه قهوه ای پوسته تخم مرغ پورفیرین است که در سرتاسر پوسته به طور یکنواخت منتشر می شود .کوتیکل . کوتیکل در بخش خارجی پوسته و در رحم تشکیل می شود و ترکیبی از مواد آلی است . درصد بالایی آب دارد و در خلال عبور تخم مرغ از مجاری بعدی حالت لیز و لغزنده به آن می بخشد . پس از تخمگذاری مواد کوتیکولی روی پوسته تخم مرغ خشک گشته و اغلب منافذ پوسته بسته می شوند و بدینوسیله از خروج سریع هوا و رطوبت ، همچنین از نفوذ باکتریها به داخل تخم مرغ جلوگیری می گردد .
منبع/نویسنده: اقتباس از کتاب راهنمای کامل پرورش طیور مترجمان : دکتر محسن فرخوی ، مهندس تقی خلیقی سیگارودی، دکتر فریدون نیک‌نفس

منبع : موسسه مرغداری ایران