روش‌های تقویت عزت‌نفس کودکان

همچنان‌که کودکان از خود درکی پیدا می‌کنند و هویت خود را می‌یابند تلویحاً برای خصوصیات خود ارزشی منفی یا مثبت قائل می‌شوند. مجموعاً این ارزیابی‌هائی که کودک از خود می‌کند، عزت‌نفس او را تشکیل می‌دهد.این احساس از لحظه تولد فرد، در او ایجاد می‌شود و در جریان زندگی و از رویدادهای مختلف در زندگی تأثیر می‌پذیرد. به‌عبارتی روشن‌تر، تجربیات مثبت و خوشایند او میزان عزت‌نفس را ارتقاء می‌بخشد و برعکس تجربیات و مسائل ناخوشایند و تلخ و منفی حاکم بر زندگی، عزت‌نفس او را کاهش می‌دهند.زندگی با وجود تمسخر دائمی، تحقیر، تنفر و منفی‌گرائی، امنیت کودک را به مخاطره می‌اندازد و در مقابل عشق و محبت بی‌قید و شرط و مثبت‌گرائی، محیطی امن را برای کودک فراهم می‌نماید.از جمله افراد متأثر در شکل دادن به عزت‌نفس کودکان، والدین آنها می‌باشند. همه والدین مایلند که فرزندانشان شاداب و دارای عزت‌نفس و خودارزشی بالا باشند و احساس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند. والدین برای محقق نمودن این امر باید به انحاء گوناگون به کودکانشان بفهمانند که آنها را دوست می‌دارند و به آنان عشق می‌ورزند و وجود آنها دارای ارزش و احترام بسیاری است. نکاتی که در ذیل بیان خواهد شد به والدین کمک خواهد نمود تا فزرندانشان را به سمت کسب عزت‌نفس بالا سوق دهند.
ـ فرزندانتان را از بدو تولد در آغوش بگیرید و ببوسید و به آنها به‌طور مستقیم ابراز محبت نمائید.
ـ محیط خانه را طوری برای آنها امن و خوشایند نمائید که به راحتی بتوانند بازی کنند و فعالیت‌های کودکانه را تجربه نمایند.
ـ وقت کافی را به فرزندانتان اختصاص دهید و با این‌کار به آنها بفهمانید که دارای اهمیت و ارزش فراوانی هستند. اگر چند فرزند دارید وقتتان را طوری تنظیم نمائید که بتوانید به هر یک از آنها زمانی کافی را اختصاص دهید.
ـ در لحظهٔ مهم زندگی فرزندانتان حاضر باشید. حضور در بازی‌های مدرسه‌ای، در مراسم اعطاء جوایز و... لحظاتی که کودکان دوست دارند شما با آنان سهیم باشید به احساس ارزشمندی آنها کمک می‌کند.
ـ اجازه دهید کودکتان خودش کارها و وظایف خویش را انجام دهد. و اگر در انجام کاری احساس ناتوانی کرد به او فرصت دهید بر این احساس غلبه کند، اما هرگز به‌جای او کاری انجام ندهید.
ـ به گفته‌هایش گوش دهید، زیرا به این طریق احساس خواهد کرد که گفته‌هایش برای شما اهمیت دارد.
ـ به فعالیت‌های آموزشی او علاقه نشان دهید. به مدرسه‌اش سر بزنید و معلمانش را بشناسید.
ـ به کودکان خود امیدوار باشید. فرصت تجربه کردن را به آنان بدهید. به‌جای نصیحت کردن آنان برای انتخاب‌های بد، انتخاب‌های خود آنان را مورد تمجید قرار دهید. همه کودکان اشتباه می‌کنند. به کودکان کمک کنید تا از اشتباهات خود، پلی برای رسیدن به موفقیت بسازند.
ـ به احساسات کودکانتان احترام بگذارید. هرگز نسبت به تردیدها، ترس‌ها، عقاید و افکار آنان بی‌تفاوت نباشید.
ـ پیشرفت کودکانتان را ارج نهید، کودکانتان باید بدانند که شما از آنان انتظار تلاش فراوان دارید، اما ظرفیت‌های آنان را می‌شناسید. پیشرفت‌های آنان را تمجید کرده و هرگز آنها را به‌خاطر اشتباهاتشان شرمسار نکنید.
ـ در برخی از فعالیت‌های او مانند ورزش یا بازی شرکت کنید. حتی اگر این فعالیت‌ها را دوست ندارید.
ـ به فرزندانتان مطابق با سن آنها مسئولیت دهید. مانند مرتب کردن اتاق، چیدن میز غذا، جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها و...
ـ هرگز کودکانتان را مسخره نکنید یا سرزنش ننمائید. فراموش نکنید که هر کلامی که از شما صادر می‌شود روی کودکان تأثیر می‌گذارد؛ چرا که او شما را به‌عنوان فردی که همه چیز را می‌دانید و صحیح عمل می‌نمائید، پذیرفته است.
ـ عقاید و ارزش‌های خود را با کودکانتان در میان بگذارید. با آنان صحبت نمائید تا بدین‌وسیله به آنها اعتمادبه‌نفس ببخشید.
ـ کودکانتان را در همه شرایط پذیرا باشید. هر کودکی دارای مشخصه منحصربه‌فرد خویش می‌باشد و از نقاط قوت و ضعف برخوردار است.
ـ هرگز کودکانتان را با دیگران مقایسه نکنید، چرا که همان‌طور که بیان نمودیم هر کودکی خصایص، ویژگی‌ها، استعدادها و توانائی‌های مربوط به خود را دارد.
ـ در هنگام تصمیم‌گیری به کودکتان کمک کنید، اما اجازه دهید تصمیم نهائی را خودش را اتخاذ نماید. مثلاً در مورد بازی‌ها و فعالیت‌هایش این آزادی و استقلال را حتماً برایش قائل شوید.
ـ ثابت قدم باشید. بچه‌ها باید قوانین، رفتار و پیامدهای عدم رعایت قوانین را بدانند. بی‌ثباتی در تربیت نداشته باشید. محدودیت‌ها را استوار و قاطع، اما دوستانه اجراء نمائید.
ـ به کودکانتان القاب بد مانند احمق، چاق، کودن و... ندهید. حتی القابی که به‌صورت شوخی و مزاح بیان می‌شوند، روی کودکان مؤثرند.
ـ رفتار کودک را از شخصیت او جدا بدانید، اگر او رفتاری نادرست انجام می‌دهد، اعلام کنید رفتارش درست نبوده، اما خود او را دوست دارید.
ـ کودکان را تنبیه نکنید. چرا که فقط آنها به این طریق خشونت را می‌آموزند. باید با آنان در خصوص رفتارهای نادرستشان صحبت نمائید و در جائی شاید لازم باشد از محرومیت (مثلاً محرومیت از برخی فعالیت‌ها و بازی و یا...) استفاده نمائید که آن‌هم باید دقیق، مناسب و اصولی انجام شود تا مؤثر واقع شود.