پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

نشانه های کمبود ویتامین E در طیور


ویتامین E موثرترین آنتی اكسیدان بیولوژیكی بوده و كمبود آن منجر به تخریب اكسیداتیو بافتهای حاوی لیپیدمی شود. آثار زیان بار كمبود ویتامینE طی یك دوره ۳-۴ هفته ای و پس از تخلیه كامل ذخایر این ویتامین از بافتها، بروز می نماید. علائم كمبود از كاهش باروری تا ایجاد علائم و نشانه های اختصاصی بر اساس سن و جنس ، متفاوت است. آثار اختصاصی كمبود ویتامین E كه تحت شرایط تجاری حائز اهمیت اقتصادی هستند بشرح زیر می باشند:
* خیز زیرجلدی
اكسیداسیون لایه های لیپیدی غشاهای سلولی مفروش كننده دیواره مویرگها منجربه دگرگونی ساختار این سلولها شد و موجب افزایش نفوذپذیری و نفوذ مایع واكسودا به بافتهای زیر جلدی می گردد كه در اغلب موارد این حالت بصورت تورمی نرم در پشت چینه دان مشاهده می گردد. جوجه های حاصل از مرغهایی كه دچار كمبود ویتامین E هستند ،در سن دوهفتگی علائم خیز زیر جلدی ( Exudative Diathesis ) را نشان می دهند. در موارد پیشرفته كمبود ، خونریزی زیر جلدی نیز ممكن است مشاهده شود.
* آنسفالومالاسی
افزایش محتوی لیپیدی هر اندامی موجب نیاز بیشتر به ویتامین E جهت ممانعت از اكسیداسیون می شود. مقادیر فراوان لیپید در بافت مغزی موجب حساسیت فراوان این اندام نسبت به كمبود ویتامین E می گردد. آنسفالومالاسی
( Encephalomalcia ) یا ایجاد جراحات استحاله ای در مغز در جوجه های جوان تا سن ۶ هفتگی و در اثر خیز و خونریزی در مخچه ، مشاهده می شود. زمان بروز نشانه های درمانگاهی تحت تأثیر سطوح ویتامین E است ، كه توسط مرغ مادر به زرده منتقل شده و جهت استفاده جوجه در زمان تفریخ در دسترس می باشد. میزان احتیاجات ویتامین E همچنین تحت تأثیر مقدار اسیدلینولئیك خوراك می باشد. ( تصاویر ۱ و ۲ )
* دیستروفی عضلانی
استحاله دیستروفیك سلولهای عضلانی در اثر كمبود ویتامین E اغلب در عضلات سینه و ران مشاهده می گردد. ماكیان در همه سنین نسبت به دیستروفی عضلانی ( Muscular Dystrophy ) حساس بوده و هنگامی كه عضلات پا مبتلا می شود بطور مشخصی علائم عدم تعادل را نشان داده و تمایلی به راه رفتن ندارند. در موارد شدید كمبودویتامین E جراحات استحاله ای ممكن است در سنگدان و عضلات قلبی نیز مشاهده گردد. میزان شدت جراحات همچنین تحت تأثیر كمبود اسیدهای آمینه گوگردی نیز می باشد. ( تصویر ۳ )
* باروری و قابلیت جوجه درآوری
تخریب اكسیداتیو بافت بیضه و اسپرمها موجب عقیم شدن خروسها می گردد. در موارد پیشرفته كمبود ویتامین E ، عقیم شدن خروسها ممكن است بصورت دائمی ادامه یابد. قابلیت جوجه درآوری در اثر مرگ جنین ها ابتدا در چهارمین روز انكوباسیون و مجدداً در ۲-۳ روز قبل از تفریخ ، كاهش می یابد. مرگ جنینی در اثر فقدان تكامل دستگاه
گردش خون رخ می دهد.
* تولید تخم مرغ
كاهش تولید تخم مرغ بطور اولیه در اثر تخریب اكسیداتیو فولیكولهای تخمدان ایجاد شده و سپس طی ۲-۳ هفته همزمان با تخلیه كامل بافتها از ویتامین E به میزان وسیعی نمایان می شود. در مرغهای مادر در اثر كمبود ، ذخیره ویتامین E در زرده به مخاطره افكنده شده و در نتیجه تكامل جنین و همچنین سرزندگی جوجه های حاصل طی اولین هفته زندگی تحت تأثیر قرار می گیرد.
* سرزندگی جوجه ها
طی اولین روزهای پس از تفریخ و تا زمان تكامل كافی دستگاه گوارش ، جوجه ها قادر به استفاده از ویتامین E خوراك نیستند و احتیاجات فیزیولوژیكی ویتامین E طی ۴-۵ روز اول زندگی می بایستی از طریق زرده تأمین شود. جوجه های حاصل از مرغهای مادر دچار كمبود ویتامین E ، مقادیر ناكافی از این ویتامین دریافت نموده در نتیجه نسبت به عوامل استرس زای فیزیولوژیكی و ایمونولوژیكی بسیار حساس خواهند شد. جوجه های مبتلا رشد بسیار ضعیفی داشته ، دچار ضعف عضلانی هستند ، سرزندگی ضعیفی داشته و دچار تلفات بالایی طی اولین هفته زندگی می شوند.علاوه بر این جوجه ها در صورتی كه با خوراك حاوی مقادیر ناكافی مكمل ویتامین E تغذیه شوند ، علائم كمبود ویتامین E را نشان خواهند داد.
* پاسخ ایمنی
نقش ویتامین E در پاسخ ایمنی سلولی و همورال بخوبی شناخته شده است. كمبود ویتامین E منجر به پاسخ ایمنی كمتر از حد معمول می گردد. تحت شرایط تجاری انتقال پادتن مادری و نیز پاسخ به واكسیناسیون نیز ممكن است كمتر از حد مناسب باشد. در موارد شیوع بیماری با علائم بالینی ، پاسخ ایمنی كمتر از حد معمول بوده و پاسخ به مواد دارویی نیز در كمترین میزان می باشد و ممكن است مدت زمان بیماری طولانی شود.
* همولیز گلبولهای قرمز
سطوح ناكافی ویتامین E در بدن گلبولهای قرمز را نسبت به تخریب اكسیداتیو غشا سلولی مستعد می نماید. اكسیداسیون لایه های لیپیدی غشاء سلولی سبب افزایش نفوذپذیری سلول و نهایتاً ایجاد همولیز ( Haemolysis ) گلوبولهای قرمز می شود.
از دكتر محمدرضا عابدینی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
منبع : موسسه مرغداری ایران


همچنین مشاهده کنید