روش های کارکرد صحیح در داروخانه دامپزشکی

در زنجیره توزیع داروها یکی از مهمترین حلقه ها، داروخانه های دامپزشکی هستند. تعداد کثیری از داروخانه های دامی به مسائلی نظیر تحویل و نگهداری و ساماندهی و داروها وقوف کامل دارند ولی از آنجا که دستورالعمل مدونی در اختیار همکاران نبوده است شرکت تعاونی تصمیم دارد این اصول را در چند فصل این مجموعه که در متن شماره آن در دست شماست گردآوری نماید تا مورد استفاده مسئولان محترم داروخانه های دامی قرار گیرد.
●خلاصه ای از رویه سفارش دارو از شرکت های پخش
۱- کنترل مقدار ونوع اقلام دارویی سفارش داده شده
۲- ارسال نمابری از داروهای مورد نیاز به منظور دریافت فهرست قیمت ها
۳- اخذ فهرست قیمت ها
۴- محاسبه قیمت ها و اخذ تائیدیه
۵- ارسال نمابری حاوی سفارش دارویی به شرکت پخش
۶- دریافت سفارش های داروئی (از شرکت پخش )
۷- کنترل و تایید سفارشات داده شده
۸- کنترل داروها از نظر احتمال وجود ضایعات
۹- انعکاس هر نوع شکستگی و یا کسری کالا به شرکت پخش
۱۰- ثبت فهرست داروها به دفتر انبار
۱۱- رسیدگی به نحوه پرداخت
●دستورالعمل هایی برای دارو
نام ژنریک داروها (نام غیر تجاری آنها ) به زبان انگلیسی بر روی آنها الصاق شده باشد.
برچسب داروها می باید در برگیرنده و نشان دهنده نکات زیر باشد:
۱ـ سری ساخت (شماره بج)
۲ـ شماره پروانه
۳ـ میزان دزاژ
۴ـ دوام
۵ـ نام محصول
۶ـ کمیت محصول
۷ـ شرایط نگهداری
۸ـ تاریخ انقضاء
یک صفحه کامل برای اطلاعات و مشخصات هر دارویی باید اختصاص دهید. داروهایی با بسته بندی بزرگ از داروهای با بسته بندی کوچک مناسبترند. برای جلوگیری از وجود تاریخ های انقضاء و شماره های سری متفاوت از یک قلم دارو نباید مقادیر باقیمانده از یک کارتن دارو را در کارتن های مشابه آن قرار دارد. برای داروها، طول عمر مفید حداقل یکساله پس از ورود به داروخانه در نظر گرفته شود به استثنای داروهائی که طول عمری کمتر از دو سال دارند در صورتیکه حداقل ۳/۱ از طول عمر انها باقیمانده باشند. تمام داروها باید مطابق با قوانین حمل و نقل بین المللی بسته بندی شده باشندو همگی دارای فهرستی حاوی نکات ذیل باشند:
۱ـ نام غیر تجاری (ژنریک)
۲ـ نحوه و میزان مصرف
۳ـ کمیت و مقدار دارو
۴ـ شماره سری ساخت
۵ـ تاریخ انقضاء
۶ـ حجم و وزن
وزن هر کارتن دارو نباید از ۵۰ کیلوگرم بیشتر باشد.
یک دارو نمی باید با سایر اقلام دارویی در یک کارتن قرار داده شود.
محافظت داروهای داروخانه
اقلام دارویی موجود در داروخانه نیاز به محافظت از عوامل ذیل دارند:
۱ـ رطوبت ۲ـ نور مستقیم خورشید ۳ـ گرما ۴ـ صدمات فیزیکی ۵ـ آلودگی و آفات
●رطوبت
جریان هوای مرطوب در کارتن های داروئی که پلمپ نشده اند و حتی در کارتن های که پلمپ شده باشند سبب تسریع زوال داروها می شود. بسیار مهم است که داروها در معرض هوای مرطوب نباشند توجه داشته باشید که هر چه هوای موجود در انبار گرم تر باشد امکان رطوبت هوا بیشتر است انبار داروئی را خنک نگه دارید اما سردی بیش از اندازه هوا شرایط را برای ایجاد تراکم هوا و در نتیجه هوای سرد و مرطوب فراهم می سازد.
تهویه خوب و مناسب از تراکم هوا می کاهد
اثرات رطوبت را می توان به طریق زیر کاهش داد
فراهم ساختن تهویه مناسب از طریق قرار دادن پنجره و هواکش
از محکم بودن پوشش بلوس ها و درپوش بطری های حاوی مایعات، اطمینان حاصل کنید. هرگز تا زمانی که حتی یک قلم از یک دارو باقیمانده است. کارتن جدیدی از همان دارو را باز نکیند. بوسیله پنکه های الکتریکی سقفی جریان هوای مطلوبی را برای تمام شبانه روز در انبار فراهم کنید. از انبارهای با تهویه مناسب استفاده کنید و تهویه مطلوب را حتی الامکان با نگهداری منظم و کنترل دما حفظ نمائید.
آفتاب (نور خورشید)
تابش مستقیم و حتی غیر مستقیم و گاه گاه نور خورشید می تواند سبب زوال بعضی از داروها نظیر فلورکینولون ها شود. باید مانع تابش مستقیم نور خورشید روی داروها شد. اگر داروها در معرض مستقیم آفتاب هستند برای پنجره ها سایبان نصب کنید و یا کرکره ها را بکشید داروها را در کارتن نگهدارید (از کارتن هایی که رنگ تیره و کدر دارند برای بسته بندی استفاده کنید.) داروها را در مکانهائی که در معرض تابش مستقیم خورشید می باشند نگهداری نکنید. حتی المقدور از ظروف پلاستیکی تیره رنگ و بطری های شیشه ای مات استفاده کنید. هرگز داروها را از کارتن های تیره رنگ به کارتن های با رنگ روشن منتقل نکنید. داروهائیکه در بسته بندی تیره عرضه می شوند احتمالا به نور حساس هستند.
●گرما
حرارت بر روی بسیاری از داروها تاثیر می گذارد این تاثیرات ممکن است شامل حالات زیر باشد :
۱ـ تغییرات فیزیکی مانند ذوب شدن کرم ها و پمادها
۲ـ تغییرات شیمیایی مانند فساد و تغییر ماهیت داروها
داروها اگر در جای خنک نگهداری شوند بهتر حفظ می شوند از دماسنجی که حداقل و حداکثر دما را نشان می دهد. استفاده کنید. بعضی از اقلام دارویی می باید در یخچال و در دمای بین C۸-۲ نگهداری شوند . بخاطر داشته باشید که داروها نباید منجمد شوند (مشکلی که بعضی از یخچالهای غیر استاندارد دارند) در صورتیکه دارویی یخ بزند حتی اگر مجددا ذوب شوند دیگر نمی توان آنرا مورد استفاده قرار داد. اغلب داروها در فضای داروخانه که دارای تهویه مناسب باشد قابل نگهداری است مگر اینکه نیاز به نگهداری در بخچال داشته باشد. پنکه های سقفی در داروخانه و قسمت انبار حتی در زمان تعطیل داروخانه باید روشن باشد. دمای مناسبی را در طول ۲۴ ساعت شبانه روز فراهم کنید. امکان خرد شدن و شکستن ظروف بعضی از داروها نظیر قرص ها و آمپولها وجود دارد حتی الامکان از ایجاد این ضایعات فیزیکی اجتناب کنید.
۱ـ از قرار دادن و چیدن داروها بر روی هم و ایجاد ستون های مرتفع از دارو خودداری نمائید. زیر این ستون ها ی بلند خطر سقوط و خرد شدن شکستگی را افزایش می دهند و دسترسی به اقلام دارویی که در قسمت های فوقانی چیده شده اند را مشکل می کند.
۲ـ از عدم وجود اشیائ با لبه های تیز و برنده در انباط اطمینان حاصل کنید زیرا باعث پارگی و خرابی کارتن های دارویی خواهند شد.
●آلودگی ها و آفات
اگر محیط داروخانه و انبار داروئی الوده وکثیف باشد این آلودگیها به داروها (به ویژه داروهای به شکل پودر) منتتقل شده باعث زوال و فساد داروها می گردد. آلودگی ها و کثافات ممکن است سبب ایجاد اشکال در خواندن برچسب داروها شود. حداقل هفته ای دوبار داروخانه و انبار داروئی را تمیز نمائید. قبل از جاروب کردن ، کف زمین را با‌ آب نمناک کنیدو با استفاده از آب و مواد ضد عفونی کننده و زمین شوی . کف انبار را بشوئید. از پارچه نمدار برای تمیز کردن دیوارها و قفسه ها استفاده کنید. از تمیز بودن محیط خارج داروخانه و انبار اطمینان حاصل کنید اگر علف یا چمن در فضای بیرونی داروخانه وجود دارد آنان را کوتاه نگهداریم.
●زمان
یکی از عوامل نهائی است که می تواند سبب از بین رفتن داروها گردد. در صورتیکه داروها برای مدت طولانی علیرغم تاریخ انقضاء در شرایطی نامناسب نگهداری شوند ممکن است سبب تنزل و افت کیفی و کمی داروها گردد. باید توجه داشته باشید در صورتیکه مقادیر زیادی از یک دارو در اختیار دارید ممکن است قبل از اینکه بتوانید آنها را بفروش برسانید تاریخ انقضاء آنها فرا برسد.

ترجمه وتنظیم : دکتر علیرضا مصطفوی – عضو دفتر مرکزی شرکت تعاونی دامپزشکان امین

منبع : موسسه مرغداری ایران