عملکرد واکسن کشته روغنی نیوکاسل در طیور گوشتی

طی پژوهش به عمل آمده جهت ارزیابی كاربرد واكسن كشته نیوكاسل در طیور گوشتی بوسیله سنجش عیار پادتن ممانعت كننده از هموآگلوتیناسیون (Haemaglutination Inhibiting Antibody titre) در سرم خون ، تعداد ۸۰۰ قطعه پرنده به دو گروه مساوی تقسیم شدند.
پرندگان مورد آزمایش در سن ۱۱ روزگی همزمان با واكسن زنده تخفیف حدت یافته B۱ بصورت قطره چشمی ، یك دز واكسن كشته روغنی را از راه تزریق در عضله سینه دریافت كردند ؛ بعنوان دز یادآور نیز در سن ۲۱ روزگی با واكسن زنده لاسوتا به روش قطره چشمی واكسینه شدند. بالاترین میانگین عیار پادتن HI در این گروه در سن ۴۳ روزگی برابر با ۶ بود كه این عیار در سن ۵۳ و ۶۰ روزگی سیر نزولی داشت. عیار پادتن HI در پرندگان مورد آزمایش ، در طول مدت پرورش همواره بالاتر از ۴ بود. گروه شاهد فقط واكسنهای زنده را دریافت كردند و از سن ۴ هفتگی عیار كمتری نسبت به موارد آزمایش داشتند. بیماری نیوكاسل یكی از بیماریهای واگیر و كشنده طیور است كه به اشكال گوناگون بروز می نماید و همواره خسارات فراوانی به صنایع پرورش طیور وارد می كند.
این بیماری در سال ۱۹۲۷ میلادی بوسیله دویل (Doyle) از شهر نیوكاسل انگلستان(۲) و در سال ۱۳۳۰ شمسی بوسیله دكتر سهراب از ایران گزارش شده است.(۱) عمده ترین روش پیشگیری از بروز این بیماری علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی و قرنطینه ای ، انجام واكسیناسیون است كه بدین منظور ، انواع واكسنهای كشته روغنی (Inactivated oil emulsion vaccine) وجود دارد و روشها ، برنامه های مختلف واكسیناسیون نیز پیشنهاد شده است.
در پی همه گیری بیماری نیوكاسل در زمستان سال ۱۳۷۴ یكی از روشهای مورد استفاده جهت كنترل بیماری در گله های گوشتی ، استفاده همزمان واكسن كشته روغنی همراه با واكسن زنده لنتوژنیك B۱ در اوایل هفته دوم زندگی جوجه بوده است. هدف از پژوهش انجام شده بررسی عملكرد این برنامه بوسیله سنجش عیار پادتن HI بود و بعنوان كنترل ، سرم خون پرندگانی كه فقط واكسنهای زنده دریافت كرده بودند و همراه با مواد آزمایش در شرایط یكسان نگهداری می شدند مورد سنجش قرار گرفت.
● مواد و روشها
۱) پرندگان و شرایط پرورش :
به منظور این تحقیق ، تعداد ۸۰۰ قطعه جوجه یكروزه از نژاد آرین انتخاب و در قفس مخصوص پرورش مرغ گوشتی به تعداد ۱۰ قطعه در هر قفس جای داده شدند. در طول پرورش پرندگان ، جیره متعادل و تنظیم شده بر اساسی جداول NRC مورد استفاده قرار گرفت و شرایط محیطی از قبیل حرارت ، رطوبت و تهویه بطور دقیق تحت كنترل بود.
۲) واكسن ها و روش های واكسیناسیون :
در سن ۱۱ روزگی تمامی گله از راه قطره چشمی با واكسن نیوكاسل سویه B۱ هیچنر (ساخت مؤسسه رازی) واكسینه شدند. جهت انجام این عمل ، قرص لیوفلیزه واكسن به ازای هر ۱۰۰۰ دز با cc۲۰ آب مقطر استریل حل شد و با استفاده از قطره چكان استاندارد ، عمل واكسیناسیون صورت گرفت. نیمی از جوجه های موجود (۴۰۰ قطعه) همزمان با قطره چشمی ، یك دز كامل شامل cc۳/۰ واكسن كشته همراه با (Adjuvant) روغنی ساخت (RHONE MERIEUX) فرانسه از راه تزریق در داخل عضله سینه دریافت كردند. ۴۰۰ قطعه پرنده دیگر بعنوان شاهد نگهداری شدند. در سن ۲۱ روزگی ، تمامی گله واكسن لاسوتا را بعنوان دز یادآور ، از راه قطره چشمی دریافت نمودند
۳) نمونه گیری :
پرندگان مورد آزمایش در سنین ۲۱ روزگی (قبل از دریافت واكسن لاسوتا) ۳۱،۴۳،۵۳ و ۶۰ روزگی (پایان دوره) ، از راه وریدبال و بوسیله سوزن انسولین خون گیری شدند. نمونه ها جهت جداسازی سرم و ارسال به آزمایشگاه در جعبه های مشبك قرار داده شدند. از گروههای مورد آزمایش و شاهد در هر مورد بین ۱۰-۵% تعداد كل پرندگان و در مجموع ۲۹۸ نمونه گرفته شد.
۴) آزمایش HI
این آزمایش به روش میكروتست و با استفاده از آنتی ژن استاندارد نیوكاسل و محاسبه واحد ۴ (UNIT۴) صورت پذیرفت.
● نتایج
نتایج حاصل از آزمایش HI سرمهای خون در سنین مختلف ، در جدول یك آورده شده است. بر اساس این نتایج ، حداكثر عیار HI در گروه مورد آزمایش ، در سن ۴۳ روزگی و ۳۲ روز پس از تزریق واكسن روغنی حاصل شده است و از این زمان تا آخر دوره سیر نزولی داشته و در آخرین نمونه گیری به حداقل ۴۸/۴ رسیده و در گروه شاهد پس از دریافت واكسن لاسوتا متوسط عیار پادتن این گروه از ۰۶/۴ بالاتر نرفته است و در پایان دوره نیز به پائین ترین سطح یعنی ۶۵/۲ رسیده است.
● بحـث
واكسن های كشته قدرت ایمنی زایی (Immunogenecity) كمتری نسبت به واكسنهای زنده دارند و حاوی مقدار زیادی آنتی ژن ویروس به همراه یادآور (Adjuant) هستند كه بطور معمول جهت ایجاد ایمنی در پرندگان بالغ مورد استفاده قرار می گیرند و عیار بالایی از پادتن (< HI ۱۱) را بمدت طولانی(۳) ایجاد می نمایند.
طی پژوهشی باكس و همكاران(۳) جوجه های یكروزه را بوسیله واكسن B۱ و واكسن كشته روغنی نیوكاسل واكسینه نمودند. جوجه های مورد آزمایش در سن ده هفتگی دارای بالاترین میانگین عیار پادتن HI (معادل ۳/۷) بوده اند و در سن ۲۶ هفتگی نیز میانگین این عیار بالاتر از ۴ بوده است. در تحقیق حاضر ، بالاترین میانگین عیار پادتن در گروه مورد آزمایش ، در سن ۴۳ روزگی (۳۲ روز پس از تزریق) معادل ۶ بوده ، اما این عیار در نمونه گیری های بعدی به فاصله ۱۰ و ۱۷ روز بعد تا حد ۴۸/۴ افت نموده است.
بر اساس نظر الكساندر ، عیار پادتن ایجاد شده بوسیله واكسنهای زنده ، جهت ایمنی نیوكاسل ۶-۴ است.(۲)پرندگان مورد آزمایش در طول دوره پرورش ، دارای عیار مطلوبی بوده اند و همچنین استفاده از واكسن روغنی موجب یكنواختی بیشتری در سطح گله شده است و درصد ضریب تغییرات در سن ۴۳ روزگی همزمان با حداكثر عیار پادتن معادل ۱۲/۲۴% بوده است.
پرندگان شاهد كه فقط با واكسنهای زنده ایمن شده بودند ، تا ۳۱ روزگی عیار مطلوبی داشتند كه البته جهت حفظ این عیار و بدست آوردن ایمنی مطلوب ، نیاز به دریافت دز یادآوری واكسن است. بر اساس این تجربه و نتایج آزمایشها می توان چنین استنباط نمود كه در موارد وجود خطر آلودگی در منطقه و گله (همانند اپیدمی زمستان۷۴)جهت جلوگیری از عوارض استفاده مكرراز واكسن زنده نیوكاسل ، كاربرد واكسنهای كشته طی ۱۰ روز اول دوره پرورش ، عیار مطلوبی از پادتن ایجاد می كند و سبب یكنواختی ایمنی در سطح گله می شود ؛ هر چند این كار مستلزم صرف هزینه بیشتر و انجام عملیات دقیق واكسیناسیون است.

دكتر محمدرضا عابدینی
منابع
۱- دكتر بزرگمهری فرد ، محمدحسن ، ۱۳۴۶ ، بیماریهای طیور ، انتشارات دفتر مركزی جهاد دانشگاهی ، ص ۳۰۷
۲- Alexander, D.j., ۱۹۹۱, Newcastle Disease and other paramyxovirus Infections, in “Diseases of poultry ” by Calnek, B.W., ۹th Edition, pp: ۴۹۶-۵۱۳, Wolfe
۳- Box, P.G., Furminger, I.G.S., Robertson, W.W. and Warden, D, ۱۹۷۵, the Effect of Marek, S Disease vaccination on the Immunization of Day-old chicks Against Newcastle Disease, Using B۱ and oil Emulsion vaccine, Avian pathology, ۵:۳۰۷-۳۱۴
۴- Tizard, I., ۱۹۹۲, General principle of Vaccination and Vaccines, in Veterinary Immunology, ۴th Edition, pp: ۲۶۱-۲۷۵, Saunde

منبع : موسسه مرغداری ایران