فناوری های نوین در استفاده از منابع غیرمتعارف گاز طبیعی

اگرچه ذخایر گازهای غیرمتعارف گاز چشمگیر است، اما به علت مسائل اقتصادی و محدودیت های فنی، استفاده از آنها تاکنون در حد بسیار کم باقی مانده است. یکی از منابع غیرمتعارف گازطبیعی مخازن ماسه سنگی با درجه نفوذ کم است.بیشترین کار مطالعاتی روی تخمین منابع غیرمتعارف گازطبیعی در آمریکا صورت گرفته و از سال ها پیش این مطالعات در حال انجام بوده است. از جمله قدیمی ترین این فعالیت ها می توان به انتشار گزارشی در سال ۱۹۷۶ ازسوی آکادمی ملی علوم و تدوین مدارک کاملی ازسوی شورای ملی نفت آمریکا در سال ۱۹۸۰ اشاره کرد.
‌●مخازن ماسه سنگی
مقدار بسیار زیادی گاز طبیعی در مخازن نفوذ ناپذیر ماسه سنگی که دارای دو مشخصه درجه نفوذپذیری کمتر از Dµ ۳۰ و تخلخل ۷ تا ۱۲ درصد هستند، محبوس شده اند. درجه اشباع گاز در این محیطهای متخلخل درقیاس با مخازن عادی کم و در حد ۵۰ درصد است. ترکیب عوامل ذکر شده موجب کاهش تولید چاه های حفر شده در این مخازن می شود. پدیده کم بودن نفوذناپذیری می تواند از دو موضوع ناشی باشد.
- ترکیب مواد معدنی سازنده، به این صورت که مخلوط شدن شیل و ذرات رسوبی ریز با هم، موجب تشکیل محیطی به هم فشرده با تخلخل کم می شود.
- عمق زیاد مخزن که سبب به هم فشرده شدن محیط متخلخل می شود.
در بعضی از کشورهای اروپایی که ذخایر قابل استفاده کم اما مصرف بالای گازطبیعی دارند، استفاده از این منابع گازی می تواند چاره ساز باشد. براساس گزارش ندروف در آلمان، هلند و انگلستان این مخازن در بسترهای ماسه سنگی که با زغال سنگ های کربن دار مخلوط شده اند، یافت می شوند. چنین مخلوط هایی را در نواحی مرکزی کشور چین می توان یافت.
مخازن ماسه سنگی سخت در جمهوری های مستقل مشترک المنافع به ویژه مناطق Tyumen و Orenburg نیز کشف شده اند. در ایالات متحدآمریکا تعداد زیادی از این مخازن در یک کمربند جغرافیایی که از جنوب غربی نیومکزیکو شروع شده و بعد از گذشتن از کوه های راکی به شمال کشور می رسد، پخش شده اند. این کمربند شامل ۱۸ مخزن عمیق گاز با نفوذپذیری کم است که در مساحتی برابر ۶۵ هزار کیلومتر مربع گسترده شده اند. همچنین در این کمربند، منطقه وسیعی به مساحت ۳۰۰ هزار کیلومتر مربع وجود دارد که در آن مخازن با نفوذپذیری کم و سازندهای کم عمق یافت می شوند. مطابق گزارش سال ۱۹۸۷ هاس و همکارانش، تولید گاز از مخازن ماسه سنگی سخت در سال ۱۹۸۱ به بیشترین حد خود، ۳/۴۳ میلیارد مترمکعب، رسیده است.
کانادا دارای یک مخزن ماسه سنگی سخت عمیق به نام حوزه عمیق است که با مساحتی برابر ۵۲ هزار کیلومتر مربع در آلبرتا واقع شده است. دراین مخزن به علت کوچک بودن قطر سوراخ های سنگ مخزن و کم بودن فشار مویین، گاز نمی تواند به وسیله آب از سنگ مخزن بیرون رانده شود.
حوزه بزرگ دیگری از نوع مخازن ماسه سنگی سخت، در مدیسین هات کانادا قرار گرفته است. در حالی که مقدار گاز موجود در مخازن کشور کانادا ۱۰۱۳&#۶۱۶۲۰; ۰/۱ مترمکعب تخمین زده می شود، مقدار گاز قابل برداشت با استفاده از تکنیک های رایج کنونی، یک دهم این مقدار است. برای تولید از مخازن ماسه سنگی سخت، نیاز به استفاده از تکنیک های نسبتاً پیچیده و گران است. همچنان عمق زیاد بعضی از این مخازن، مشکل دیگری به مسائل نام برده شده، می افزاید و بهای عملیات حفاری را افزایش می دهد.یک راه حل برای افزایش تولید مخازن ماسه سنگی سخت، ایجاد جریان گاز در مخزن با استفاده از شکاف دادن سنگ مخزن است. با کمک این روش، سوراخ های ریز درون سنگ مخزن به وسیله شکاف های ایجاد شده، به یکدیگر مرتبط شده و تولید مخزن افزایش می یابد. تکنیک امیدوار کننده دیگری که تولید در مخازن را افزایش می دهد، حفاری افقی است. در این روش طول مسیرهایی که به کمک آنها گاز از سنگ مخزن استخراج می شود بیشتر و در نتیجه تولید چاه زیاد می شود. در شرایط مساعد و با کمک این روش، تولید چاه ها به چهار تا پنج برابر حالت عادی نیز رسیده است.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا