زیبایی با چاقوی جراحی!

جلوی آینه ایستاد و به اندام خود خیره شد. مدت‌ها بود که از نگاه کردن در آینه می‌ترسید. می‌دانست که آینه حقیقت را می‌گوید. اما او تحمل پذیرفتن حقیقت را نداشت. گذشت سال‌های پرفراز و نشیب زندگی، ظاهر او را شکسته و پژمرده کرده بود. صحبت شب گذشتهٔ شوهرش را به یاد آورد: «زن‌ها زودتر از مردها پیر می‌شوند.» حالا او پیر شده بود. پوست آویزان و عضلات شل اندام خود را لمس کرد. دیگر هیچ تناسبی میان قسمت‌های مختلف بدنش وجود نداشت. تا امروز با پوشیدن لباس‌های بلند و گشاد، معایب اندام خود را مخفی می‌کرد. اما دیگر نمی‌خواست به این کار ادامه دهد. تار سفیدی را از لابه‌لای موهایش جدا کرد و آن را از ریشه درآورد. نه، او هرگز تسلیم ضعف و پیری نخواهد شد! به‌سراغ کیف دستی کوچکش رفت و تکه کاغذی را که در آن مخفی کرده بود بیرون آورد و مشغول گرفتن شماره تلفن روی آن شد.
ـ الو، سلام. من از دوستان خانمی هستم که دیروز برای بزرگ کردن سینه‌هایش به مطب آمده بود.
ـ امرتان؟
ـ راستش می‌خواهم عمل سینه و شکم انجام دهم. زندگی زناشویی‌ام سرد شده، شوهرم هیچ توجهی به من ندارد. دوستان و آشنایان به من به چشم یک پیرزن نگاه می‌کنند. این عمل آخرین شانس من است. اگر آقای دکتر بتواند به من کمک کند...در افسانه‌های کهن، دست یافتن به اکسیر جوانی و زیبایی منشاء بسیاری از جنگ‌ها و لشکرکشی‌ها بوده است. انسان کمال‌طلب، زیبایی و برتری صوری را در کنار سایر قدرت‌های دنیوی می‌خواهد و آن را سمبل محسنات درونی قلمداد می‌کند. وجود انواع مختلف وسایلی که برای آرایش و پیرایش سر و صورت به کار می‌روند گواه محکمی بر این ادعاست. با پیشرفت علوم و تکنولوژی و افزایش توانایی انسان برای دخالت در اشکال طبیعی خلقت، به‌تدریج آرزوی دیرینهٔ انسان به واقعیت نزدیک‌تر شد. امروزه هرکس می‌تواند مطابق با سلیقهٔ شخصی خود اجزای مختلف صورت و بدنش را تغییر دهد. یک بینی گوشتی و بزرگ، با یک جراحی ساده، باریک و ظریف می‌شود؛ گونه‌ها برجسته یا لاغر می‌شوند؛ سینه‌ها و شکم‌های بدشکل و پایین افتاده را با صرف هزینهٔ قابل توجهی می‌توان زیبا کرد. حتی اگر رنگ پوست خود را نمی‌پسندید، آن را هم می‌توانید تغییر دهید!تب داغ عمل‌های جراحی زیبایی و دست‌کاری‌های پوستی، بسیاری از زنان و مردان جامعهٔ ما را گرفتار خود کرده است. هزینه‌های سرسام‌آور این قبیل جراحی‌ها، عوارض ناخواسته و پیامدهای احتمالی آنها، در کنار دخالت افراد فرصت‌طلب، انتخاب متخصص مناسب را مشکل می‌سازد. از سوی دیگر، برای متقاضیان پرشمار این قبیل جراحی‌ها، چه روشی‌هایی سالم‌تر و مناسب‌تر است؟
دکتر محمد عشایری، متخصص جراحی پلاستیک و زیبایی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، تنها متخصصان جراحی پلاستیک و زیبایی را مجاز به انجام دادن جراحی‌های زیبایی می‌داند. در این زمینه گفت‌وگویی با وی انجام شده است که در ادامه می‌خوانیم:
ابتدا بفرمایید که جراحی زیبایی چه تفاوتی با جراحی ترمیمی دارد؟
جراحی زیبایی و ترمیمی هر دو یک واژه هستند. بنا بر تعریف دکتر تسیه، جراح پلاستیک نامدار فرانسوی، جراحی زیبایی شکل نهایی جراحی ترمیمی است. وقتی عضوی را ترمیم می‌کنیم، هدف ما بازگرداندن آن به شکل اولیه است. گاه نیز پا را فراتر می‌گذاریم و می‌خواهیم شکل آن را هم بهتر از پیش کنیم. این عمل را جراحی زیبایی یا پلاستیک می‌نامیم.
سایر روش‌های غیرجراحی، مثل استفاده از پمادها یا ژل‌های زیبایی، چگونه به متخصصان در رسیدن به هدف نهایی کمک می‌کند؟
برای رسیدن به نتیجهٔ مطلوب در کار جراحی زیبایی، همیشه انجام دادن یک دسته کارهای مقدماتی لازم است. فرض کنیم که روی پوست فردی یک جای زخم بدشکل باقی مانده و او می‌خواهد که پوستش به شکل اولیه بازگردد. مالیدن پمادهای خاص، تزریق دارو و گاهی پوشیدن لباس‌های مخصوص می‌تواند به بهبود ضایعه کمک کند. اگر با استفاده از این ترفندها اثر زخم برطرف شود، دیگر نیازی به عمل جراحی نخواهد بود. جراحی در آخر خط درمان واقع شده است. اما شخصی که بینی شکسته و بدشکلی دارد، بینی او با هیچ نوع داروی مالیدنی یا خوردنی اصلاح نخواهد شد.به هر حال، غیر از جراحی، اقدامات زیبایی بسیاری را می‌توان پیشنهاد کرد. کرم‌هایی که برای شاداب نگه داشتن پوست به کار می‌روند، کرم‌های ویتامینه یا داروهای برطرف‌کنندهٔ چین و چروک پوست از بروز پیری زودرس جلوگیری می‌کنند. در بعضی از موارد، پزشک ترکیبات خاصی را روی پوست فرد می‌مالد تا یک لایهٔ نازک از پوست را بردارد و پوستی صاف و سالم در زیر آن ساخته شود. این کار را می‌توان با کمک روش‌های جراحی نیز انجام داد. در بازار ابزارآلات پزشکی سمباده‌هایی وجود دارد که مشابه سمباده‌های صنعتی عمل می‌کنند. پزشک این سمباده را روی پوست عارضه‌دار می‌کشد و یک لایه از آن را برمی‌دارد. به مرور، پوست جدیدی رشد می‌کند و جانشین پوست عارضه‌دار خواهد شد.اخیراً این کار را با کمک لیزر انجام می‌دهند. لیزر اشعه‌ای است که کاربردهای متنوعی دارد. طول موج خاصی از لیزر در پزشکی کاربرد چاقو را دارد. گفته می‌شود که برش پوست با چاقوی لیزری، خونریزی و زخم چندانی به دنبال نخواهد داشت و پوست بسیار سریع‌تر التیام می‌یابد. طول موج دیگری از لیزر برای صاف کردن یا پاک کردن پوست صورت به کار می‌رود. در افرادی که چین و چروک‌های پوستی دارند، این طول موج خاص لیزر را به پوست مریض نزدیک می‌کنیم. اشعه یک لایه از پوست را منهدم می‌کند و لایهٔ بعدی صاف و شفاف خواهد بود. متأسفانه در کشور ما، به دلیل آگاهی اندک بیماران، لیزر بهانه‌ای برای سوءاستفاده شده است. برای مثال، لیزر در جراحی بینی هیچ‌گونه کاربردی ندارد، اما روی تابلوی تبلیغاتی بسیاری از سوءاستفاده‌کنندگان، جملهٔ «جراحی زیبایی بینی با استفاده از لیزر» به چشم می‌خورد. این جمله دستاویزی برای تحمیل هزینهٔ بالاتر به مراجعه‌کننده است. از سوی دیگر نیز استفادهٔ نابه‌جا از لیزر عوارض زیادی به دنبال دارد. در مورد روش‌هایی مانند کاشت کپسول و تزریق موضعی دارو توضیحاتی بدهید. از صدها سال قبل، وسایلی برای جراحان پلاستیک تولید می‌شده است که به آنها پروتز می‌گوییم. پروتزها را از ماده‌ای به نام سیلیکون می‌سازند. بر اساس تحقیقات به عمل آمده، سیلیکون هیچ ضرری برای بدن ندارد و سال‌ها بدون عارضه در محل باقی می‌ماند. پروتزهای سیلیکونی را در حجم‌های مختلف می‌سازند و آن را در زیر اعضای کوچک، مثل سینه قرار می‌دهند. در حدود دو سال قبل، عارضه‌ای برای پروتزهای سیلیکونی مطرح و گفته شد که مواد داخل آنها به مرور به بیرون نشت و در مفاصل رسوب می‌کنند. در نتیجه، سازمان غذا و داروی ایالات متحدهٔ امریکا، استفاده از این پروتزها را برای مدت یک سال ممنوع اعلام کرد. اما با تحقیقات بیشتر ثابت شد که درد مفاصل در این قبیل بیماران هیچ ارتباطی با وجود پروتز ندارد. تغییراتی در این پروتزها ایجاد شد، جدار آنها ضخیم‌تر و قدرت چسبندگی مادهٔ تشکیل‌دهندهٔ آنها بیشتر شد. برخی از کارخانه‌های تولید پروتز، فضای داخل آن را از سرم پر کردند. این نوع پروتز که درون آن سرم تزریق شده است، مطلوب‌ترین و کم‌عارضه‌ترین نمونهٔ به دست آمده است. مشابه همین پروتزها را برای استفاده در گونه، چانه و پیشانی می‌سازند. به‌تازگی، مادهٔ جدیدی به نام گورتکس برای این منظور پیشنهاد شده است. از این ماده رشته‌های باریکی می‌سازند و از آنها برای پر کردن شیارهای کنار دهان یا فرورفتگی‌های پوستی استفاده می‌کنند.همچنین ماده‌ای مصنوعی با ساختمانی مشابه کلاژن، که پروتئین استحکام‌دهندهٔ پوست است، ساخته شده است. این ماده در بدن واکنش‌های دفاعی ایجاد نمی‌کند و می‌توان با تزریق زیرپوستی آن، نقاط خاصی از بدن را برجسته کرد. پیشنهاد دیگر استفاده از چربی بدن خود فرد است. چربی ناحیهٔ شکم و ران را در اتاق عمل می‌کشند، شست‌وشو می‌دهند و آن را به محل‌های گودشده تزریق می‌کنند. این روش، برای برجسته‌تر کردن سینه و گونه، مناسب‌ترین است. اما یکی از ایرادهای تزریق چربی، جذب ۳۰ تا ۴۰ درصد حجم آن در خلال سه ماه بعد از عمل است. به علاوه، جذب چربی در تمام سطوح یکسان و یکنواخت نیست. یعنی اگر چربی را به دو سینهٔ شخصی تزریق کنیم، در نتیجهٔ جذب غیریکنواخت، بی‌تناسبی به‌وجود می‌آید. مادهٔ جدید دیگری که به بازارهای ایران وارد شده ژل پاژ نام دارد. از محسنات این ماده، جذب کافی آب است. بنابراین برای برجسته‌سازی لب، گونه، اندام‌ها و سینه از آن استفاده می‌شود. اما عوارض آن هنوز شناخته شده نیست.●جراحی‌های زیبایی و پلاستیک چه عوارضی دارند؟
همهٔ عمل‌های جراحی عارضه‌دار هستند. انسان برای بقا و تأمین انرژی نیاز به تغذیه دارد. ولی می‌دانیم که دلیل پیری زودرس تجمع مواد زائدی است که از طریق تغذیه وارد بدن می‌کنیم. سوخت و ساز سلولی فرسایش ایجاد می‌کند. داروها نیز در مکانیسمی مشابه ایجاد عوارض می‌کنند. ساده‌ترین عارضهٔ عمل جراحی، برش پوست است. داروهای بی‌هوشی ممکن است در خلال عمل ناسازگاری ایجاد کنند و جان بیمار را در معرض خطر قرار دهند. شایع‌ترین عارضهٔ عمل جراحی عفونت است که می‌تواند به مرگ منتهی شود. گاه نیز در نتیجهٔ واکنش دفعی بدن، کپسولی به دور پروتز سینه تشکیل می‌شود. این کپسول با گذشت زمان سفتی و درد ایجاد می‌کند تا آنجا که مجبور می‌شویم پروتز و کپسول را از بدن فرد خارج کنیم و برای التیام بافت اولیه، اقدامات درمانی انجام دهیم. در مواردی هم، در قسمتی از پوست شکافی ایجاد می‌شود و پروتز بیرون می‌زند. در این شرایط نیز باید پوست را باز کنیم و پروتز را بیرون بیاوریم. در جراحی‌های فک یا دست‌کاری فاصلهٔ بین دو چشم، از پیچ‌ها و پلاک‌های بسیار ظریفی استفاده می‌کنیم. در بعضی از بیماران، این پیچ‌ها عارضه‌دار می‌شوند.
●روش «لیپوساکشن» چیست و آیا با خطر بالای مرگ به دنبال عمل همراه است؟
لیپوساکشن یا تخلیهٔ چربی شیوهٔ مناسبی است که هشت سال از عمر آن می‌گذرد. اگر استفاده از این روش به‌جا و با آگاهی کامل باشد، عارضه‌ای به دنبال نخواهد داشت. انجام لیپوساکشن در مجامع بین‌المللی صددرصد در حیطهٔ تخصص جراحان پلاستیک قرار دارد. اما گاه سایر متخصصان در مطب‌های خصوصی دست به این عمل می‌زنند که با عوارض کشنده‌ای همراه خواهد بود. برای انجام لیپوساکشن تکنیک‌های مختلفی وجود دارد. در یکی از این روش‌ها، یک میلهٔ متصل به دستگاه تخلیهٔ هوا را به زیر پوست فرد وصل می‌کنند. با حرکت دادن این میله، چربی‌ها را می‌تراشند و به بیرون از بدن انتقال می‌دهند. دستگاه مکش مناسب از قدرت تخلیهٔ پنجاه لیتر هوا در دقیقه برخوردار است. با این سرعت، چربی‌ها تبخیر می‌شوند و بیرون می‌آیند. یکی از عوارض لیپوساکشن ایجاد سطح ناصاف است. یعنی برخی فضاهای چربی خالی می‌شوند و بعضی دیگر به‌طور غیرانتخابی دست‌نخورده باقی می‌مانند. تکنیکی که اولین‌بار در لیپوساکشن از آن استفاده شد، روش مکش خشک بود. در شیوه‌های کامل‌تر، ابتدا محلولی را به منطقهٔ مورد نظر تزریق می‌کنند. در نتیجه، درد و خونریزی فرد به حداقل می‌رسد. روش دیگر، انجام لیپوساکشن با استفاده از امواج صوتی است که امروزه به علت احتمال تحریک جهش‌های ژنتیکی مطرود شده است.جدیدترین تکنیک، لیپوساکشن با کمک لیزر است. لیزر ذرات چربی را نرم می‌کند و امکان تخلیهٔ مطلوب آنها را فراهم می‌سازد. لیپوساکشن، صرف‌نظر از تکنیک به کار گرفته شده، احتمال آمبولی چربی را به دنبال دست‌کاری آن افزایش می‌دهد. قطعات کوچک چربی با حرکت در درون رگ‌ها خود را به مغز می‌رسانند و سبب حملهٔ مغزی می‌شوند. آمبولی مغزی عارضهٔ کشنده‌ای است که ۶۰ درصد مبتلایان را به کام مرگ فرو می‌برد. بر طبق آخرین تحقیقات، آگاهی و نوع کار جراح و استفاده از دارو قبل از عمل لیپوساکشن می‌تواند از وقوع این عارضه جلوگیری کند. اصلاح سینه‌های خانمی که به علت بزرگی و افتادگی آنها مراجعه کرده است همین خطر را ایجاد خواهد کرد، زیرا قسمت اعظم بافت سینه را چربی تشکیل داده است. نکتهٔ مهم در عمل لیپوساکشن محدودیت حجم چربی است. تخلیهٔ چربی در حجم زیاد باعث آویزان شدن پوست ناحیه و بدشکلی آن خواهد شد. بنابراین، در خانم‌هایی که حجم چربی زائد شکم آنها زیاد است، نمی‌توان از لیپوساکشن برای تخلیهٔ کامل استفاده کرد. در اینجا سن بیمار و نوع پوست دو عامل تعیین‌کننده است. پوست خانم‌های مسن با سابقهٔ زایمان‌های مکرر، از قابلیت ارتجاع کافی برخوردار نیست و نتیجهٔ مطلوب از عمل لیپوساکشن به دست نمی‌آید. همراه با تخلیهٔ چربی در عمل لیپوساکشن، خون و سرم از بدن فرد خارج می‌شود. در نتیجه اگر بیش از یک لیتر و نیم چربی از بدن فرد تخلیه شود، حتماً باید خون از دست رفته را جبران کرد. حال ببینید که انجام لیپوساکشن در مطب خصوصی و تخلیهٔ دو لیتر چربی و مرخص کردن فرد چه وضعیتی را ایجاد خواهد کرد.
● احتمال بازگشت چربی به دنبال عمل لیپوساکشن وجود دارد؟
این تصور غلط است که لیپوساکشن باعث بازگشت چربی می‌شود. اما اگر فردی پس از انجام ساکشن چربی در ناحیهٔ ران و شکم و نشیمنگاه و رسیدن به وضعیت مطلوب، رژیم غذایی مناسب و برنامهٔ ورزشی خاصی را دنبال نکند، البته مجدداً به وضعیت اولیه باز خواهد گشت. بنابراین ورزش و رژیم غذایی کم‌چربی برای سفت نگه داشتن عضلات و حفظ شکل بدن لازم است.
●بیشترین متقاضیان جراحی‌های زیبایی چه کسانی هستند؟
در دوران پیش از انقلاب اسلامی، بیشتر داوطلبان کارهای زیبایی را زنان تشکیل می‌دادند. پس از انقلاب، مردان نیز به این کار روی آوردند.
●علت گرایش مردان امروزی را به عمل‌های زیبایی چه می‌دانید؟
در سطح دنیا مردان برای زیبایی اندام از هورمون‌های ویژه‌ای استفاده می‌کنند. این هورمون‌ها باعث تجمع چربی در نقاط خاصی از بدن می‌شوند. برای مثال، حجم سینهٔ این قبیل مردان افزایش می‌یابد و آنان برای برطرف کردن این نقص، مراجعه به جراحان زیبایی را انتخاب می‌کنند. گروهی از مردان هم به دنبال طاسی سر، برای کاشت مو داوطلب عمل جراحی پوستی می‌شوند. در یکی از روش‌های جدید کاشت مو، پیازهای مو را به‌طور جداگانه از منطقهٔ پس سر برمی‌داریم و در جلوی سر می‌کاریم. البته گاه زنان هم داوطلب کاشت مو هستند. اما بر طبق آمار، بیشترین عمل‌های جراحی زیبایی روی بینی انجام می‌شوند.
چرا جوانان کشور ما جراحی‌های زیبایی را تحولی بزرگ در زندگی خود قلمداد می‌کنند؟
متأسفانه در کشور ما اغلب جوانان، بدون داشتن آگاهی کافی، آمادهٔ عمل‌های جراحی هستند. حال آن‌که در کشورهای اروپایی، مردم به‌راحتی چنین پیشنهاداتی را نمی‌پذیرند. به نظر من، بعد روانی قضیه در کشور ما برجسته‌تر است. کمبود اعتمادبه‌نفس و ضعف‌های شخصیتی باعث می‌شود که فرد به دنبال جایگزینی برای خلأ درونی خود باشد. چنین افرادی اغلب به جراحی‌های زیبایی پناه می‌آورند. البته این گفته در مورد تمام متقاضیان صادق نیست. در ذهن هر فرد یک تصویر ثابت از خود وجود دارد. کسانی که با این تصور کنار آمده‌اند، هیچ‌گاه به‌سراغ جراحی‌های زیبایی نمی‌روند. در کشور ما، آسیب‌هایی مانند جنگ و فشارهای اقتصادی باعث بروز مشکلات روانی برای جوانان شده است. از سوی دیگر، فرهنگ استفادهٔ صحیح از هر وسیلهٔ نوظهور در کشور ما جا نیافته است. برای مثال، گاه در جامعهٔ ما از اتومبیل برای کسب اعتبار و شخصیت اجتماعی و نه حمل و نقل استفاده می‌شود. متأسفانه در کشور ما، استفادهٔ نابه‌جا از ابزار رواج دارد. جراحی روشی است که برای کمک به نیازمندان به کار می‌رود. زیبایی حق هر انسان است. یک فرد آسیب‌دیده و سوخته، یا یک کودک مبتلا به نقایص مادرزادی باید از این تکنیک‌های زیبایی بهره ببرد. اما یک خانم مسن که دلیل اختلافات خانوادگی را چین و چروک پوست خود می‌داند، داوطلب مناسبی برای عمل‌های جراحی زیبایی نیست.
●چه کسانی صلاحیت انجام دادن عمل‌های جراحی زیبایی را دارند؟
در سطح بین‌المللی مراکز و انجمن‌هایی وجود دارند که حیطهٔ کار متخصصان را تعیین می‌کنند. کسب مهارت برای انجام دادن جراحی‌های زیبایی، نیاز به طی دوره‌های خاص جراحی پلاستیک و ترمیمی دارد. اگر هر فرد، با هر سطح تحصیلات و بدون طی این دوره‌ها، اقدام به جراحی کند، عوارض جبران‌ناپذیری را به متقاضیان تحمیل کرده است. در همه جای دنیا، به علت درآمد بالای این عمل‌ها، کثرت متقاضیان و وضعیت اجتماعی خاص آنان، افراد فاقد صلاحیتی در این کار دخالت می‌کنند. اما از لحاظ علمی تنها جراحان پلاستیک صلاحیت انجام دادن جراحی‌های زیبایی را دارند. از سوی دیگر، جراحی زیبایی هنر است. بیماران باید مهارت و سلیقهٔ متخصص انتخابی خود را در نظر بگیرند. گذاشتن بینی غربی روی صورت زنان شرقی مسلماً از زیبایی ظاهری آنان خواهد کاست. برای هر صورت یا اندام، شکل و ترکیب ویژه و منحصربه‌فردی را باید در نظر گرفت. یکی از ایرادات جراحان زیبایی در کشور ما امتناع آنان از ارائهٔ توضیحات کافی به بیمار است. داشتن زیباترین و بهترین صورت حق طبیعی انسان‌ها به‌شمار می‌رود. اما جراحی زیبایی هم محدودیت‌ها و معایبی دارد که باید به تفصیل برای متقاضیان شرح داده شود. گاه فرد مراجعه‌کننده مشکلی ندارد و تنها می‌خواهد زیباتر شود. در چنین مواردی، جراحی زیبایی و پلاستیک به او کمکی نخواهد کرد.

شیرین میرزازاده

منبع : ماهنامه زنان