محلول های مورد استفاده در پرندگان

محلول های حمایتی ذیل به عنوان درمان حمایتی درطیور اهلی و پرندگان زینتی استفاده می شوند و نباید به عنوان جاگیزینی جهت دارو درمانی، کارهای مدیریتی یا درمان آنتی بیوتیکی تلقی شوند.
● محلول آسپرین
به عنوان درمان عمومی جهت کاهش فشارهای ناشی ازبعضی بیماری ها( نظیر تب یا بی حالی) به کار برده می شود.
▪ طرز تهیه محلول :
۵ عدد قرص آسپیرین در ۸/۳ لیتر آب حل کرده و به صورت آزاد درطی بیماری دراختیار جوجه ها قرار دهید.
دز روزانه این دارو ۱۲/۵۵ میلی گرم به ازای هرکیلوگرم وزن زنده پرنده می باشد.
● محلول قابض
این محلول می تواند جهت درمان جوجه هایی که علائم بیماری غیر تیپیک همراه با کاهش رشد را نشان می دهند، استفاده شود. همچنین این محلول می تواند درجوجه های مبتلا به بیماری تنفسی که به میزان زیادی ترشحات موکوسی تولید می کنند، استفاده شود. این محلول کمک می کند تا موکوس از سطح مخاط کنده شده و راحت تر به بیرون دفع شود.
▪ طرز تهیه محلول :
۶/۱ لیتر از محلول سرکه سیب (Apple cider vinegar) در ۵/۳۷۸ لیتر آب حل شود ( محلول ۲۰۰/۱) موجود دراین محلول خروج هرگونه موکوس یا غشای چسبنده به سطح دهان ،حلق یا مجرای روده را تسهیل کرده و مواد غذایی و داروها راحت ترجذب خواهند شد.
این محلول به عنوان تنها منبع آب آشامیدنی به مدت ۳-۲ روز توصیه می شود.
● محلول سولفات مس
این محلول به عنوان درمانی جهت مایکوزیس چینه دان ( نوعی عفونت قارچی) استفاده می گردد. توصیه می شود این محلول بعد از استفاده از محلول نمکی اپسوم ( که در بخش های بعدی مقاله توضیح داده خواهد شد) استفاده شود.
▪ طرز تهیه :
محلول ۵/۳۲۶ گرم سولفات مس و نیم فنجان سرکه در ۸/۳ لیتر آب حل شود. از محلول تهیه شده ۴/۲۸ گرم برداشته و در ۸/۳ لیتر آب حل کرده و محلول تهیه شده را به مصرف پرنده ها برسانید.
روش دیگر تهیه محلول : ۴/۲۸ گرم سولفات مس به همراه یک قاشق غذاخوری سرکه در ۵۷ لیتر آب حل کرده و به عنوان تنها منبع آب در طی مدت شیوع بیماری استفاده کنید.( محلول ۱۰۰۰/۵/۷)
● محلول شناورسازی تخم مرغ
این روش جهت از بین بردن ارگانیسم های بیماری زای موجود درسطح تخم مرغ ها نظیر انواع مایکوپلاسماها استفاده می شود. این محلول باید دقیقا" طبق دستور تهیه شده و تنها در موارد بروز مشکل استفاده شود و نباید به عنوان روشی معمول در درمان تخم مرغ ها درنظر گرفته شود.
▪ طرز تهیه محلول :
محلول آنتی بیوتیک محتوی ppm ۵۰۰ سولفات جنتا مایسین ( یا یک گرم جنتا مایسین در ۲ لیتر آب )
ـ محلول دیگر:
یک گرم تایلوزین دریک لیتر آب.
تخم مرغ های مورد نظر باید به دقت شسته شده و قبل از غوطه ورسازی تمیز و بهداشتی شوند. سپس تخم مرغ ها به مدت ۶-۳ ساعت تا ۱۰۰ درجه فارنهایت گرم شده ، بلافاصله داخل محلول آنتی بیوتیکی ۶۰ درجه فارنهایت غوطه ور شده و به مدت ۱۵ دقیقه داخل این محلول قرار گیرند و بعد به دستگاه های انکوباسیون منتقل شوند.
بعد از استفاده روزانه از محلول باید دمای آن را به مدت ۱۰ دقیقه به ۱۶۰ درجه رساند تا استریلیزه گردد. هر میزان آبی که طی مرحله استریلیزاسیون از دست می رود ، باید جایگزین شده و محلول سرد شده درمحفظه دربسته و تمیزی نگهداری شود تا از آلودگی های باکتریایی محفوظ بماند. با گذشت ۳ روز پس از زمان تهیه از محلول ها استفاده نکنید.
● محلول های لاکساتیو
محلول های ذیل جهت شستشوی دستگاه گوارش از مواد سمی به خصوص برای درمان پرنده هایی که با سموم بوتولیسم چالش داشته اند، استفاده می شوند.
● محلول ملاس
▪ طرز تهیه :
۴۷۳ میلی لیتر ملاس در ۹۲/۱۸ لیتر آب حل شود ( محلول ۱۰۰۰/۲۵ ) ، محلول تهیه شده را همراه با آب معمولی به مدت ۴ ساعت در اختیارجوجه های مبتلا قرار دهید. اگر جوجه ها قادر به خوردن محلول نبودند به صورت تک به تک اقدام به خوراندن محلول به جوجه ها کنید.
بعداز طی دوره درمان با آب معمولی دراختیار جوجه ها قرار دهید.
این محلول به عنوان درمان حمایتی در درمان علائم ناشی از عفونت کریپتوسپوریدپایی نیز استفاده می شود، محلول مورد استفاده به صورت ذیل تهیه می شود :۹۴۶ میلی لیترملاس در۷/۷۵ لیتر آب حل شود ( محلول ۱۰۰۰/۵/۱۲ ). پیشنهاد می شود این محلول به مدت ۱۰-۷ روز و به صورت انتخابی در اختیار جوجه ها قرار گیرد. عقیده بر این است که ملاس املاح از دست رفته درطی اسهال را جایگزین می کند.
● محلول نمکی اپسوم
▪ طرز تهیه :
یک کیلو گرم نمک اپسوم در ۱۵ کیلوگرم دان اضافه شود.
ویا یک کیلوگرم نمک اپسوم در ۷/۴۱ لیتر آب حل شود ( محلول ۱۰۰۰۹/۲۳ ) . دان مخلوط با اپسوم را به عنوان تنها منبع غذایی به مدت یک روز در اختیار پرنده ها قرار دهید. این غذا مواقعی می تواند استفاده شود که پرنده ها قادر به خوردن باشند ، درغیر این صورت ( عدم اشتها) محلول مورد نظررا تهیه کرده و دراختیار پرنده ها قرار دهید . درصورتی که پرنده ها قادر به خوردن وآشامیدن نباشند، درصورت امکان اقدام به درمان تک تک پرندگان با محلول ذیل نمایید:یک قاشق چایخوری نمک اپسوم را در ۵۶۸ میلی لیتر آب حل کنید. محلول را به چینه دان پرنده ها برسانید. این مقدار محلول تهیه شده ۸-۵ بلدرچین یا یک جوجه را درمان خواهد کرد.▪ درمان با روغن کرچک :
برای هر پرنده ۲/۱۴ گرم .
● محلول های تغذیه ای
محلول های ذیل می توانند به عنوان تکمیل کننده همراه با جیره هایی که درانرژی، اسیدهای آمینه ، ویتامین و یا الکترولیت های خاصی کمبود دارند، به کار برده شوند.این محلول ها به صورت موقتی استفاده شده و همانند برنامه غذایی به صورت منظم درنظر گرفته نمی شوند.
▪ محلول اسید آمینه ای
۱۰۰ گرم دی ال – متیونین و ۱۱۰ گرم ال هیدرو کلرید لیزین در ۲/۱۸۹ لیتر آب حل شود و یا ۲ گرم دی ال – متیونین و ۲/۲ گرم ال هیدرو کلرید لیزین در ۷۸۵/۳ لیتر آب حل شود.
محلول را به صورت انتخابی دراختیار جوجه ها قرار دهید تا تأثیر منفی ناشی ازجیره های با پروتئین پایین کاهش یابد.
محلول تازه را به صورت روزانه تهیه کرده و درآب خوری های تمیز دراختیار پرنده ها قراردهید.
● محلول سوکروزی
۷/۲۸۳ گرم از شکر گرانوله را در ۷۸۵/۳ لیتر آب حل کنید( محلول ۱۰۰/۵/۷). این محلول ممکن است جهت تأمین انرژی در جوجه های ضعیف به کار برده شود. هر لیتر محلول تهیه شده حاوی ۴/۵۲۸ کیلو کالری انرژی بوده و به عنوان تنها منبع آب به مدت ۱۰-۷ روز دراختیار جوجه ها قرار داده می شود.
● محلول ویتامینه و الکترولیتی
این محلول می تواند جهت کاهش استرس های ناشی از بیماری های تحت بالینی ،حمل ونقل، اشتباه های مدیریتی و غیره به کار برده شود. محلول مورد نظر را طبق توصیه کارخانه سازنده درست کرده و به عنوان تنها منبع آب دراختیار پرنده ها قرار دهید تا استرس موجود برطرف شود.
● محلول ضد انگل های داخلی
محلول های ذیل در از بین بردن انگل های داخلی پرندگان اهلی و زینتی مؤثر می باشند. هیچ کدام از این دو دارو ( فبندازول و لوامیزول ) توسط FDA تأیید نشده است . بنابراین تولید کننده داروها تمام مسئولیت استفاده از دارو را بر عهده خواهد داشت .
هردو دارو اگر به طور صحیح استفاده شوند، بسیار مؤثر بوده و بیشتر انگل های داخلی که پرنده ها را درگیر می کنند را از بین خواهند برد. این دو دارو در پرنده هایی که گوشت یا تخم مرغ شان مصرف انسانی دارند، نباید استفاده شوند.
ـ درمان یکروزه
۱/۴ -۱/۳ کیلوگرم از فرم گرانوله فبندازول ( حاوی ۲۲۲ میلی گرم در هرگرم فبندازول) در یک تن دان مخلوط شود. دان تهیه شده را به عنوان تنها منبع غذایی دراختیار پرنده ها قرار دهید.
ـ درمان سه روزه
۷۴۹ گرم از فرم گرانوله فبندازول ( حاوی ۲۲۲ میلی گرم در هرگرم فبندازول) دریک تن دان مخلوط شده و به صورت آزاد و به مدت ۳ روز دراختیار پرنده ها قرارگیرد. بلدرچین ها روزانه حدود ۷/۱ میلی گرم به ازای هرپرنده بالغ و یا ۷۵/۲ میلی گرم در کیلو گرم خوراک دارو دریافت خواهند داشت . این دارو ( فبندازول ) درمان بسیار مناسبی برعلیه کاپیلاریا، هتراکسین ،آسکاریدیا و انواع سینگاموس می باشد . تحقیقات نشان داده است که تحت شرایط تجربی تا ۱۰۰ برابر میزان توصیه شده هیچ گونه اثرات منفی روی پرنده ها نداشته است. استفاده از این دارو طی دوره پرریزی ممکن است باعث بدشکلی پرهایی شوند که تازه درمی آیند.
● محلول لوامیزول
۵۲ گرم لوامیزول در ۸۵/۳۷ لیتر آب حل شود. این محلول نیز برعلیه کاپیلاریا، هتراکس و آسکاریدیا مؤثر است.
● محلول ضد انگل های خارجی
محلول های ذیل به صورت اسپری روی پوشش خارجی پرنده ها استفاده شده و بر علیه جرب وشپش پرنده ها مؤثر است .
مقادیر ذیل را در۱۰۰ لیتر آب حل کنید.
۱۱/۸ لیتر از پری مترین ۱۰ درصد
۱۱/۳ لیتر از پری مترین ۲۵ درصد
۸/۱ کیلوگرم پودر مالاتیون قابل حل درآب پرنده ها را طوری اسپری کنید که پوست و پر آنها مرطوب شود. توجه خاصی به بخش مقعد پرنده ها داشته باشید.
دیوارها،سقف و بستر نیز می تواند با محلول های تهیه شده اسپری شود.
هر ۷۸/۳ لیتر محلول برای ۱۰۰-۷۵ مرغ تخمگذار تیپ لگهورن و ۳۰۰-۲۵۰ بلدرچین کافی خواهد بود. درصورت نیاز می توان این عمل را ۴ هفته بعد تکرار نمود.
● محلول مؤثر برعلیه جرب ها ، حشرات وشپش های داخل مزرعه
هریک از مقادیر ذیل را در۱۰۰ لیتر آب حل کنید.
۵/۲ لیتر از پری مترین ۷/۵ درصد
۲۵/۱ لیتر از پری مترین ۱۰ درصد
۶/۳ کیلوگرم از پودر مالاتیون قابل حل درآب.
محلول پری مترین تهیه شده را به تمام سقف ها ، دیوارها ، آشیانه ها ، محل های خواب پرنده ها و ورودی های هوا به میزان ۴۳/۵ لیتر برای هر ۱۰۰ متر مربع اسپری کنید.
یک بار اسپری به مدت ۳ هفته کافی می باشد. مالاتیون نیز می تواند به صورت اسپری جهت سقف ، دیوارها ، بستر و هر مکان تاریکی که امکان دسترسی به آنجا وجود ندارد، استفاده شود. اسپری مالاتیون به مقدار ۱۷-۵/۱۴ لیتر به ازای هرمتر مربع توصیه می شود.
مالاتیون جهت کنترل حشرات توصیه نمی شود، اما وقتی به طور معمول به صورت اسپری روی پوشش خارجی استفاده می شود ، برعلیه جرب ها و شپش ها نیز مؤثر است.
● محلول ضد عفونی کننده
این محلول ها بیشتر ارگانیسم های بیماری زای موجود در آب ، آب خوری ها و لوله های آب را کاهش داده یا از بین خواهند برد.
جهت استفاده دائمی یک قاشق چایخوری هیپوکلریت سدیم در ۹۲/۱۸ لیتر آب حل شود.
این محلول حاوی ppm ۱۱ کلر می باشد.
مصرف این آب هیچ مشکلی برای پرنده ها ایجاد نخواهد کرد. ممکن است جهت عادت پرنده ها به این محلول لازم باشد نصف وقت فوق را تهیه کرده و درا ختیار پرنده ها گذاشت .
جهت اخذ نتیجه بهتر، هر روز آبخوری ها تمیز شوند.
● محلول هفتگی
۳/۲۸ گرم هیپوکلریت سدیم در ۳۰-۲۳ لیتر آب حل شود. این محلول ppm ۴۵ کلر دارد.
وسایل را با این محلول شسته و حداقل یک ساعت داخل این محلول قرار دهید و سپس وسایل را با آب تازه بشویید.
این روش موقعی بیشترین تأثیر را دارد که به صورت هفتگی انجام شود. ضد عفونی کننده های کلرینه درحضور مواد آلی غیر فعال می شوند. بنابراین همه وسایل را قبل از استفاده از این محلول ، خوب شستشو دهید.

دکتر محمدصادق مددی

منبع : موسسه مرغداری ایران