پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

«اضطراب» شایع ترین اختلال روانی قرن


«اضطراب» شایع ترین اختلال روانی قرن
براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی (WHO) از هر ۱۰ علت ازکارافتادگی در جهان، پنج علت آن مربوط به بیماری های روانی مانند افسردگی است.با توجه به اهمیت این موضوع، توجه به مسئله «سلامت روان» بیش از پیش ضروری به نظر می رسد که متاسفانه این امر تاکنون از سوی مسئولان و سیاستگزاران امور بهداشتی کشور چندان جدی گرفته نشده است.به بهانه برپایی «همایش سالانه انجمن روانپزشکان ایران» گزارشی از این همایش تهیه شده است که با هم می خوانیم.
• ناراحتی های روانی با منشاء جسمانی
همه ما اختلالات روانی شدید را از روی حالات، حرکات، کلام و... افراد مبتلا به این نوع بیماری ها تشخیص می دهیم. اما جالب است بدانیم تنها درصد ناچیزی از بیماران روانی را بیماران روانی با حالات شدید تشکیل می دهند.بیشتر بیماران روانی، حالاتی دارند که در ابتدا به وسیله خود بیمار، اطرافیانش و حتی خود جامعه پزشکی، بیماری روان- تنی تلقی نمی شود. حالاتی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس، ترس ها و سایر بیماری های روانی که در اغلب موارد، شروع آنها با شکایت بیمار از درد های جسمانی آغاز می شود.
این بیماری ها می توانند شکایات جسمی را در تمام اندام ها و ارگان های بدن ایجاد کنند. اما پرسش اینجا است، فرق میان بیماری هایی که واقعاً منشاء جسمانی دارند با بیماری های روانی که با علایم جسمانی ظهور می یابند، چیست؟
دکتر احمد جلیلی روانپزشک، دبیر علمی این همایش و رئیس انجمن روانپزشکان ایران در این مورد می گوید: در این مورد دو تفاوت عمده وجود دارد. اول آنکه در بیماری های جسمی، پزشک در معاینات خود یا امور پاراکلینیکی معمولاً یک آسیب عضوی را کشف می کند. در صورتی که در افسردگی با علایم جسمانی، ارگانی که بیمار از درد آن شکایت دارد، در واقع آسیب ندیده است، بلکه بیماری های عصبی یا روانی، علایم جسمی ایجاد کرده است.وی ادامه می دهد: تفاوت دیگر، حالاتی مانند اضطراب، افسردگی، بی قراری، اختلال خواب، تحریک پذیری و پرخاشگری، تغییر در انرژی شخص، تغییر در اشتها و حتی تمایلات جنسی در بیمارانی است که دچار بیماری روان- تنی بوده و از درد هایی شکایت دارند حال آنکه این قبیل علائم معمولاً در بیمارانی که به دلیل صدمه و آسیب دچار آن درد جسمی شده اند، از سوی بیمار گزارش نمی شود، مگر آن که شخص هم به بیماری جسمی و هم افسردگی مبتلا باشد که هر دو این عوامل سبب تشدید یکدیگر می شود.دکتر جلیلی با اشاره به اینکه ۳۰ تا ۷۰ درصد مراجعان پزشکان عمومی و درمانگاه ها را بیماران روانی تشکیل می دهند که با شکایات جسمی به این پزشکان مراجعه می کنند، خاطر نشان می سازد در موارد متعددی مشاهده شده است که فرد با شکایت از درد در سر، قلب، شکم و دستگاه گوارش به سراغ پزشکان متخصص این رشته ها رفته و پس از صرف هزینه های گزاف و انجام آزمایش های مختلف هیچ نتیجه ای عایدش نمی شود.به گفته رئیس انجمن روانپزشکان ایران، طولانی شدن این فرآیند، سبب ایجاد نگرانی و اضطراب در بیمار برای شناخت منشاء بیماری اش می شود، این در حالی است که با ارجاع وی به روانپزشک در مراحل اولیه و توسط دیگر پزشکان، می توان پیش از مزمن شدن بیماری، به درمان آن کمک کرد.
• روانپزشکی رابط- مشاور
یکی از مسائلی که جای آن در جامعه پزشکی و بیمارستان های ما خالی است، بحث روانپزشکی رابط- مشاور است که متاسفانه بایستی اقرار کرد ما در این زمینه از سایر کشورها عقب تر هستیم.در حقیقت زمانی که بیمار از بعد جسمی دچار رنج و بیماری می شود، باید به این مسئله نیز توجه داشت که وی علاوه بر بعد جسمانی، از نظر روانی نیز دچار مشکلاتی از قبیل استرس شده است.دکتر همایون امینی روانپزشک در این زمینه می گوید: هر بیماری مزمن حتماً دارای یک بعد روانی نیز هست.وی با اشاره به اینکه بیشتر بیماری های جسمی، بیماری های روان- تنی تلقی می شود، می افزاید: انواع سرطان ها، نارسایی های کبدی و کلیوی، فشار خون بالا و حتی ایدز که سیر مزمن داشته و درمان آنها نیز طولانی مدت است، از نظر روانی و اجتماعی بایستی مورد بررسی قرار گرفته و چنین بیماری هایی بیماری رفتاری نیز تلقی شود.برای مثال افرادی که دیابت دارند نباید درمان آنان را صرفاً تجویز انسولین قلمداد کرد، بلکه از آنجایی که طی درمان جسمانی، عادات و رفتار فرد نیز تغییر پیدا می کند، به منظور کنترل بیماری، باید عوامل روانی بیمار را در نظر گرفت. زیرا در غیر این صورت، بیمار متحمل استرس زیادی خواهد شد.دکتر امینی با اشاره به اینکه ضروری است روانپزشکان «پیش آگهی» سیر بیماری را پیش بینی کنند، بر اهمیت پاسخ های داده شده از طرف بیمار نسبت به نتایج سیر درمان تاکید کرد.
وی تصریح کرد: برای مثال افرادی که ناراحتی قلبی داشته و نیازمند جراحی «بای پس» هستند، دچار افسردگی می شوند که در صورت درمان افسردگی، این افراد طول عمر بیشتر و با کیفیت بهتری نسبت به کسانی که تحت درمان افسردگی قرار نگرفته اند، پیدا خواهند کرد.به گفته این روانپزشک، هرچند درمان های جراحی، منجر به افزایش طول عمر افراد می شود، اما مادام که سطح کیفیت زندگی ارتقا نیابد، چنین شیوه هایی از ارزشمندی لازم برخوردار نخواهد بود.وی یکی از مهم ترین گام ها را برای افزایش و ارتقای سطح زندگی، توجه به موضوع روانپزشکی رابط- مشاور و نیز بعد روانی- اجتماعی بیماری های جسمی چشم و هم چشمی، انتظارات بیش از حد و توان والدین از فرزندان، سرعت بالای زندگی و... همگی دست به دست هم داده اند تا اضطراب در زندگی روز افزون شود.دکتر مظاهری بدترین پیامد اضطراب را افسردگی می داند که به تدریج سبب افت عملکرد فرد می شود.وی ادامه می دهد: عوامل جسمی- روانی اضطراب به صورت تپش قلب، درد در قفسه سینه، ناراحتی های گوارشی مانند اسهال و استفراغ، دل درد های شدید و تنگی نفس است.
• اختلالات طیف دو قطبی
اختلالات خلقی از شایع ترین بیماری های روانپزشکی به شمار می رود. طیف دو قطبی مجموعه ای از اختلالات خلقی محسوب می شود.دکتر امینی در این زمینه می گوید: «بیماران مبتلا به اختلال خلقی دو قطبی، دارای یک دوره های «مانیا» (سرخوشی تحریک پذیری پاتولوژیک به شکل بیمار گونه) هستند که روانپزشکان معمولاً نوع شدید آن را به راحتی تشخیص می دهند، اما در مراحلی که بیماری هنوز شدت نیافته است، بسیاری از پزشکان آن را تشخیص نمی دهند.»وی با اشاره به اینکه برخی از بیماری ها مانند افسردگی به راحتی توسط روانپزشکان تشخیص داده می شود تصریح می کند: معمولاً حالات سرخوشی بیمار گونه کمتر تشخیص داده می شود. به عبارتی همه، علایم افسردگی ساده را می شناسیم اما تغییرات رفتاری غیر طبیعی مانند ولخرجی، پرتحرکی، پرحرفی و... کمتر تشخیص داده می شود.وی با اشاره به اینکه در صورت دریافت نکردن آموزش های ویژه، فرد مبتلا به اختلالات دو قطبی سرانجام افسرده می شود، یادآور شد: از آنجایی که عوامل یاد شده (پرحرفی، ولخرجی و...) می تواند در روابط و کارکرد فرد مشکل ایجاد کند، اهمیت درمان آن کمتر از درمان های افسردگی نیست.دکتر حسین هاشمی روانپزشک به عنوان یکی از شرکت کنندگان در این همایش اظهار می دارد: با توجه به آنکه حدود ۹۵ درصد مردم کشور به نوعی درگیر مسائل روانشناختی و روانشناسی شایع در جامعه از قبیل افسردگی ها و اضطراب ها هستند، توجه به بهداشت روان افراد و تشخیص بودجه جداگانه به این امر بسیار ضروری است.وی با انتقاد از پائین بودن تعرفه های رشته روانپزشکی می گوید: در صورت حل نشدن این مسئله، جامعه روانپزشکان کشور با مشکل روبه رو خواهند شد.دکتر هاشمی مشکل قرارداد نبستن برخی از روانپزشکان با بیمه ها را از دیگر مشکلات موجود این رشته برشمرد که روانپزشکان و در نهایت مردم را متضرر می سازد.وی در پایان تصریح می کند ضروری است، با هدف حل معضلات این رشته تعیین تعرفه روانپزشکان با مشورت خود آنان انجام شود.
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید