جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

این دودی که فرو می رود


این دودی که فرو می رود
هوا مخلوطی شامل ۷۸ درصد حجمی گاز، ۲۱ درصد حجمی اکسیژن و یک درصد حجمی گازهایی مانند گاز کربنیک، آرگون و ... است. از نظر شیمیایی این گازها بر یکدیگر اثر ندارند و در فضایی به ضخامت ۱۰ تا ۱۶ کیلومتر پیرامون کره زمین را احاطه کرده اند. در نتیجه با تغییر این ترکیب حجمی و بر هم خوردن نسبت گازها در جو، مفهومی با عنوان «آلودگی هوا» شکل می گیرد.
به طور کلی، بخش قابل توجهی از آلاینده های هوا از به کارگیری انواع سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ، مواد نفتی، گاز طبیعی و سایر سوخت ها به وجود می آید. هر چند پدیده های طبیعی از قبیل آتش سوزی جنگل ها، نابودی گیاهان، طوفان هایی که با گرد و خاک همراه است و آتشفشان های فعال نیز در ابعاد وسیع، سبب آلودگی هوا می شوند و حتی گازها و مواد معلق مضر را به میزانی بیش از فعالیت های انسانی در هوا پراکنده می کنند، اما پراکندگی این آلاینده ها در جو کره زمین به گونه ای است که غلظت آلودگی آن بسیار کمتر از آلودگی های ناشی از دست ساخت های بشر است. مهم ترین آلاینده های هوا را می توان به صورت زیر بر شمرد.
●ذرات معلق در هوا
مهم ترین ذرات معلق آلاینده در جو عبارتند از: املاح سرب موجود در تترا اتیل سرب، فلوئور، بریلیوم، بنزین، آزسبت در لنت ترمز وسایل نقلیه، خاکستر برخی از سوخت هایی مانند زغال سنگ و چوب، موادی که از دودکش های کارخانه های سیمان خارج می شود و گرد و غبار ناشی از رفت و آمد وسایل نقلیه در جاده های خاکی و یا وزش باد. گذشته از کاهش قابلیت دید در اثر وجود ذرات معلق آلوده کننده هوا، گازهایی در اتمسفر وجود دارند که از منابع آلاینده وارد محیط می شوند و به علت قابلیت تشعشع و یا جذب نور، قابلیت دید را تغییر می دهند، در محیط زیست اثر می گذارند و آلوده کننده به شمار می آیند.
ذرات معلق از تابش مستقیم خورشید به سطح زمین جلوگیری می کند و می تواند در سرد شدن سطح زمین موثر باشد. این مواد از سویی بر دستگاه تنفسی جانداران اثر دارند و از سوی دیگر، با پوشیده شدن گیاهان به وسیله گرد و غبار، عمل پاکسازی آنها به درستی انجام نمی شود که برای خود گیاهان نیز مضر است.
●گاز مونو اکسیدکربن
مونو اکسیدکربن (CO) گازی بی رنگ و بدون بو است. این ماده در نتیجه احتراق ناقص سوخت به وجود می آید که تمام اتومبیل ها به آن دچار می شوند. این مشکل در شهرها بسیار اتفاق می افتد و بیش از نیمی از آلودگی هوا در بیشتر شهرها مربوط به این گاز است. وقتی که غلظت CO در هوا به ۳۰ تا ۵۰ میلی گرم در متر مکعب هوا برسد، خطرناک است و میل ترکیبی زیاد این آلاینده با هموگلوبین های خون، سبب بروز مشکلاتی در سیستم تنفسی بدن می شود. آثار بد مونو اکسید کربن عبارتند از: کاهش ظرفیت ریه ها، آسیب به سیستم اعصاب مرکزی، کم هوشی، کم حواسی و عوارض قلبی.
●گاز دی اکسید کربن
هنگامی که اتمسفر، حاوی غلظت کمی از دی اکسید کربن و بخار آب است، میزان انرژی رسیده از خورشید به سطح زمین و نیز انرژی بازتاب یافته، به گونه ای خواهد بود که سبب ایجاد تعادل مناسب در درجه حرارت می شود، اما با افزایش غلظت بخار آب یا دی اکسید کربن، قابلیت جذب انرژی تابشی در محدوده تشعشات مادون قرمز افزایش می یابد، در حالی که انرژی جذب شده در محدوده طول موج مرئی تغییری به وجود نمی آید. این به آن معناست که با افزایش غلظت دی اکسید کربن در اتمسفر، انرژی جذب شده به وسیله کره زمین رفته رفته افزایش می یابد و موجب ازدیاد درجه حرارت آن می شود.
●اکسیدهای سولفور
این گازها از ترکیب مواد معدنی و آلی گوگردی موجود در سوخت های فسیلی با اکسیژن به دست می آیند و خطرناک ترین آلاینده های عامل افزایش بیماری ریوی و مرگ و میر شناخته می شوند. کنترل اثرهای نامطلوب اکسیدهای سولفور در جو زمین مشکل است و تنها راه مراقبت، جلوگیری از تولید دی اکسید یا تری اکسید سولفور در اتمسفر است. از جمله موادی که مقدار خروجی آنها از دودکش کارخانه ها بسیار قابل توجه است، اکسیدهای سولفور را می توان نام برد که در صورت بازیابی نشدن، به همراه گازهای خروجی از دودکش ها وارد جو می شود. برآورد شده است که غلظت اتمسفری دی اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن به ترتیب ۳۰ درصد، ۱۴۵ درصد و ۱۵ درصد افزایش یافته که این افزایش، به طور عمده ناشی از به کار بردن سوخت های فسیلی در فعالیت های انسانی است.
منبع : شبكه اطلاع رسانی نفت و انرژی


همچنین مشاهده کنید