زبان آرامی، زبان مسیح

زبان آرامی زبانی سامی است که با عبری پیوند نزدیک دارد. در ابتدا یعنی پیش از سال هزار پیش از میلاد زبان آرامی‌ها (آرام در زبان عبری به معنای سوریه باستان است) با لهجه‌های گوناگون در بین‌النهرین و سوریه استفاده می‌شد، و بعدها در خاورمیانه به زبان میانجی تبدیل شد. زبان آرامی از سقوط نینوا (۶۱۲ پیش از میلاد) و بابل (۵۳۹ پیش از میلاد) جان سالم به در برد، و زبان رسمی امپراتوری ایران (۵۳۹-۳۳۷ پیش از میلاد) باقی ماند. تاکنون کتیبه‌های باستانی به زبان آرامی در منطقه‌ای وسیع یافت شده‌اند که از مصر تا چین را دربرمی‌گیرد.
پیش از عصر مسیحیت، زبان آرامی زبان یهودیان فلسطین به شمار می‌رفت. مسیح به زبان آرامی مردم را موعظه می‌کرد و بخش‌هایی از عهد عتیق و بخش اعظم ادبیات یهود به این زبان نگاشته شده است. زبان آرامی مسیحی که معمولاً سیریک خوانده می‌شود به ویژه از قرن چهارم تا هفتم باعث بسط ادبیاتی بزرگ و جامع شد. در زمان حمله و کشورگشایی اعراب در قرن هفتم پس از میلاد تاثیر و نفوذ زبان آرامی رو به کاهش گذاشت و جای خود را به زبان عربی داد. امروزه زبان آرامی هنوز در لهجه‌های شرقی و غربی وجود دارد، به ویژه در زبان مسیحیانی که به طور پراکنده در سوریه، لبنان، ترکیه، عراق، و ایران زندگی می‌کنند.
● تاریخچه زبان آرامی
آرامی زبان اقوام سامی در سراسر خاور نزدیک در دوران باستان بود، و زبان رسمی آشوری‌ها، کلدی‌ها، عبریان، و سوری‌ها به شمار می‌رفت. آرام و اسرائیل اجدادی مشترک داشتند و پدران یهود که خود خاستگاهی آرامی داشتند پیوند خود با قبایل آرام را حفظ کردند، نام‌های آرامی خود را تغییر ندادند، و به زبان آرامی سخن می‌گفتند.
اصطلاح آرامی از کلمه آرام گرفته شده است، پنجمین پسر شِم و اولین پسر نوح. اعقاب آرام در دره حاصلخیز پادان-آرام سکنی گزیدند که بت نهرین نیز نامیده می‌شد.
زبان آرامی در پادان-آرام خلوص خود را حفظ کرد، و در طول زمان به زبان میانجی تمامی اقوام سامی بدل شد. این زبان تا قرن هشتم پیش از میلاد به زبان اصلی مردم مصر تا آسیای صغیر و پاکستان تبدیل شد. امپراتوری‌های بزرگ سامی، آشور و بابل، نیز این زبان را به کار گرفتند. حکومت ایران نیز در استان‌های غربی زبان آرامی را به کار گرفت.
زبان مردم فلسطین در میانه سال‌های ۷۲۱ و ۵۰۰ پیش از میلاد از عبری به آرامی تغییر یافت. بنابراین می‌دانیم که مسیح و حواریونش به زبان آرامی سخن می‌گفتند و می‌نوشتند، و پیام مسیحیت نیز به واسطه همین زبان سامی در سراسر فلسطین و سوریه و بین‌النهرین گسترش یافت.
▪ پژوهشگران امروزی ادعا می‌کنند که زبان آرامی خود در چندین مرحله انتقال یافته است:
- آرامی کهن ۷۰۰-۹۷۵ پیش از میلاد
- آرامی معیار ۷۰۰-۲۰۰ پیش از میلاد
- آرامی میانه ۲۰۰ پیش از میلاد تا ۲۰۰ پس از میلاد
- آرامی متاخر ۲۰۰-۷۰۰ پس از میلاد
▪ که خود عبارت است از:
- آرامی غربی: لهجه یهودیان و لهجه سوری-فلسطینی
- آرامی شرقی: لهجه سوری، آشوری، کلدی، بابلی، و تلمودی
استفاده از زبان آرامی در دوره امپراتوری کلده (۶۲۶-۵۳۹ پیش از میلاد) دیگر معمول شده بود. سپس زبان آرامی در بین‌النهرین به زبان رسمی حکومت‌ها بدل شد و تا زمان گسترش یافتن زبان یونانی مورد استفاده همگان قرار می‌گرفت. با این حال حتی پس از گسترش زبان یونانی در سرزمین‌های شرقی آرامی زبان میانجی اقوام سامی باقی ماند. این وضع ادامه یافت تا این که یک زبان سامی دیگر یعنی عربی در حدود قرن سیزده پس از میلاد جای آرامی را گرفت. به رغم فشار اعراب حاکم برای حرف زدن مردم به زبان عربی، آرامی با لهجه‌های گوناگون هنوز هم مورد استفاده قرار دارد.
در پایان باید به یک جنبه بسیار مهم از زبان آرامی هم اشاره کرد و آن استفاده از این زبان سامی برای ایجاد و اشاعه آراء معنوی و روحانی و فکری در سراسر خاور نزدیک است. بنا بر پژوهش‌ها و نظرات یکی از مهم‌ترین پژوهشگران زبان‌های عربی و آرامی، فرانتس روزنتال، «به گمان من، تاریخ آرامی بیانگر تجلی زبانی ناب‌ترین پیروزی روح بشر بر نمایش قدرت است... زبان آرامی بر امپراتوری‌هایی بزرگ غالب شد، و حتی پس از غرق شدن آنها در امواج تاریخ به حیات خود ادامه داد... این زبان مدت‌های مدید در زایش امور معنوی و روحانی نقشی فعال داشت.
این زبان در شکل‌گیری آراء مذهبی در خاور نزدیک نقش ابزار عمده را داشت، آرایی که در سراسر جهان پراکنده شدند. اکنون گروه‌هایی معتقد به تک‌خدایی در جهان به حیات خود ادامه می‌دهند که هر یک میراثی مذهبی دارند، میراثی که بخش اعظم آن با زبان آرامی به منصه ظهور می‌رسد.

منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی