پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا

الکلیسم‌، مروج‌ اخلاق‌ ناپسند در روسیه‌


الکلیسم‌، مروج‌ اخلاق‌ ناپسند در روسیه‌
روسیه‌ با فرهنگ‌ مردمی‌ در شهرهای‌ بزرگی‌ چون‌ سن‌پترزبورگ‌،که‌ در قرونی‌ پایتخت‌ فرهنگی‌ اروپا نامیده‌ می‌شد و مسکو ابر شهر ۱۲ میلیونی‌ شناخته‌ می‌شود. در زمان‌ جنگ‌ سرد واژه‌هایی‌ مثل‌ میدان‌ سرخ‌، پراودا، کمونیسم‌ و... برای‌ ما ایرانیان‌ بسیار تکرار می‌شد که‌ در آن‌ خبرهایی‌ از تقابل‌ ابر قدرت‌ نظامی‌ شرق‌ با ابرقدرت‌ غرب‌ به‌ گوش‌ می‌رسید. ابر قدرتی‌ که‌ نصف‌ دنیا، به‌ لحاظ‌ تبلیغات‌ سیاسی‌ غرب‌ و شاید غیر واقعی‌ در هول‌ و هراس‌ حمله‌های‌ سهمگین‌ آنها به‌ سر می‌بردند.
تصور هجوم‌ چکمه‌ پوشانی‌ با کلاه‌های‌ پشمی‌ با جثه‌های‌ تنومند، که‌ احتمالاً همچون‌ دیکتاتورشان‌ استالین‌ می‌غریدند، یا چون‌ خروشچف‌ فریاد می‌زدند که‌ اما امریکا را زیر پا می‌گذاریم‌، بر نیمی‌ از دنیا سایه‌ افکنده‌ بود. لیکن‌ ابهت‌ این‌ ابر قدرت‌ در افغانستان‌ در سایه‌ ایمان‌ مردمی‌ میهن‌پرست‌ آنچنان‌ شکست‌ که‌ بعد از گذشت‌ قریب‌ ۲۰ سال‌ از خروج‌ نیروهای‌ اتحاد جماهیر شوروی‌ هنوز یاد بلاهای‌ آن‌ تجاوز چون‌ طالعی‌ نحس‌ در ذهن‌ مردم‌ و جوانانی‌ که‌ هم‌اکنون‌ پدران‌ خود را در آن‌ جنگ‌ از دست‌ داده‌اند، باقی‌ مانده‌ است‌.
جنگی‌ که‌ همه‌ آن‌ را ثمره‌ فریب‌ خوردن‌ روس‌ها در قبال‌ سیاست‌های‌ امریکا می‌دانند. بعدها میخائیل‌ گورباچف‌ رهبر اتحاد جماهیر شوروی‌ که‌ مردم‌ روسیه‌ او را مسئول‌ زوال‌ قدرت‌ خود می‌دانند با چهره‌یی‌ غیر خشن‌ و منطقی‌، در حقیقت‌ نه‌ رای‌ به‌ انحلال‌ اتحاد جماهیر بلکه‌ رای‌ به‌ خواسته‌ قومیت‌هایی‌ نهاد که‌ زیر سایه‌ بی‌عدالتی‌های‌ عدالت‌ ادعا شده‌ کمونیست‌ نمی‌توانستند زندگی‌ کنند. سپس‌ نوبت‌ به‌ بوریس‌ یلتسین‌ رسید.
شاید کمتر کسی‌ در ایران‌ بتواند باور کند که‌ فردی‌ در زمان‌ رهبری‌ کشوری‌ بزرگ‌ مانند روسیه‌، فردی‌ الکلی‌ و دایم‌الخمر بوده‌ باشد. اما به‌ هر حال‌ این‌ چیزی‌ است‌ که‌ در دل‌ مردم‌ مسکو وجود دارد و از زبان‌ آنها نقل‌ قول‌ می‌شود. کسانی‌ که‌ از گذشته‌ پرقدرت‌ خود یاد می‌کنند و بر مسببین‌ انحلال‌ آن‌ لعنت‌ می‌فرستند، هرگاه‌ نام‌ بوریس‌ یلتسین‌ را می‌شنوند از افراط‌ وی‌ در مشروب‌خواری‌ و حتی‌ دائم‌الخمر بودن‌ او یاد می‌کنند. فیلم‌هایی‌ نیز از او در تلویزیون‌ نشان‌ داده‌ شده‌ که‌ شامل‌ حرکاتی‌ به‌ دور از وقار سیاسی‌ او بوده‌ است‌.
اما پدیده‌ مشروب‌خواری‌ در روسیه‌ و مسکو یک‌ سنت‌ است‌.
عروسی‌ها، جشن‌ها که‌ مردم‌ روسیه‌ عاشق‌ جشن‌ گرفتن‌ هستند، بی‌کاری‌ها و حتی‌ یادمان‌ فراق‌ دوستان‌ عزا با سفره‌های‌ مشروب‌خواری‌ به‌ حد افراط‌ برپا می‌شود. امروزه‌ بازارها، مغازه‌ها، خیابان‌ها و دستان‌ عابران‌ ! پر است‌ از نوشیدنی‌های‌ الکلی‌. شاید این‌ پدیده‌ برای‌ کشورهای‌ اروپایی‌ و غیرمسلمان‌ باید عادی‌ باشد، ولی‌ آن‌ را فراموش‌ نکنیم‌ که‌ در زمان‌ کمونیست‌ مشروب‌خواری‌ در ملاء عام‌ ممنوع‌، فروش‌ آن‌ محدود و برای‌ جوانان‌ به‌ کل‌ قدغن‌ بوده‌ است‌. در دانشگاه‌ها و مکان‌های‌ آموزشی‌ حتی‌ سیگار کشیدن‌ هم‌ ممنوع‌ شده‌ است‌، ولی‌ فردی‌ که‌ مشروب‌ نمی‌خورد و سیگار نمی‌کشد تقریباً در روسیه‌ پیدا نمی‌شود.
دایم‌الخمری‌ را به‌ وفور می‌توانید در مسکو مشاهده‌ کنید. افراد دایم‌الخمر در ادارات‌ مختلف‌، دانشگاه‌، کارخانجات‌ و خیابان‌ها در همه‌ جا یافت‌ می‌شوند و احتمالاص فاجعه‌ را باید بسیار عمیق‌ نامید چراکه‌ وقتی‌ با زنان‌ و دختران‌ روس‌ صحبت‌ می‌کنید اولین‌مشکلات‌ مردان‌ روس‌ را مشروب‌ خواری‌ مفرط‌ آنها می‌دانند که‌ نهاد خانواده‌های‌ آنان‌ را متزلزل‌ می‌کند. پدیده‌یی‌ که‌ مردان‌ را افرادی‌ لاابالی‌، تنبل‌، پرخرج‌ و بد خرج‌ می‌کند و زنان‌ را نیز؟!
مشکلات‌ روسیه‌ بعد از پدیده‌ بازسازی‌ ساختار یا به‌ اصطلاح‌ پروستروییکا بسیار است‌ ولی‌ اگر بگوییم‌ نیروی‌ کار روسیه‌ تحت‌ الشعاع‌ مشروب‌خواری‌ قرار می‌گیرد، گزاف‌ نیست‌. نحوه‌ مصرف‌ مشروب‌ در روسیه‌ از انواع‌ مشروب‌هایی‌ که‌ توسط‌ مردم‌ خریداری‌ می‌شود، معلوم‌ است‌.
برای‌ نمونه‌ در مکان‌های‌ مختلف‌ از ادارات‌ و محل‌های‌ کار افراد می‌توانید همیشه‌ بطری‌های‌ ودکا را پیدا کنید. بطوری‌که‌ روس‌ها می‌گویند این‌ مشروب‌ تقریباص یک‌ الکل‌ رقیق‌ شده‌ با آب‌ است‌ که‌ به‌ علت‌ نیاز بازار مصرف‌ توسط‌ تولیدکنندگان‌ جز اندکی‌ فرآوری‌ نمی‌گردد. درصد الکل‌ این‌ مشروب‌ نیز ۴۰ درصد و بسیار ارزان‌ است‌ که‌ تقریبا همه‌ افراد می‌توانند یک‌ لیتر از آن‌ را در هر زمان‌ خریداری‌ کنند. شما همیشه‌ می‌توانید در خیابان‌ها مردان‌ یا زنانی را پیدا کنید که‌ شیشه‌های‌ حدود یک‌ چهارم‌ لیتر از این‌ مشروب‌ واقعا وحشتناک‌ را به‌ یکباره‌ سر می‌کشند و سپس‌ با آستین‌ لبان‌ خود را پاک‌ می‌کنند و سیگار به‌ لب‌ در حالی‌ که‌ هنوز تا مستی‌ کاملشان‌ دقایقی‌ باقی‌ است‌، به‌ راه‌ می‌افتند.
دایم‌الخمران‌ فقط‌ مردان‌ سالخورده‌ نیستند، دیگر می‌توانید حتی‌ دختران‌ ۲۰ ساله‌ را هم‌ در این‌ گروه‌ مشاهده‌ کنید. در این‌ نوع‌ اعتیاد برعکس‌ اعتیاد به‌ مواد مخدر، معتادین‌ افرادی‌ هستند که‌ به‌ سرعت‌ از کوره‌ در می‌روند یا حوصله‌ کار کردن‌ را ندارند و بی‌هوشی‌ بعد از مصرف‌ مشروب‌ و خواب‌ سنگین‌ آن‌ در هرمکانی‌ می‌تواند اتفاق‌ بیفتد. شرم‌ از مصرف‌ مشروب‌ هم‌ در این‌ کشور وجود ندارد و بسیار کم‌ به‌ چشم‌ می‌خورد که‌ افراد مست‌ از اینکه‌ با آن‌ حالت‌ غیرعادی‌ با شما روبرو می‌شوند، بابت‌ عدم‌ تعادل‌ خود از شما معذرت‌خواهی‌ کنند. شاید این‌ رفتار در گذشته‌یی‌ نه‌ چندان‌ دور بطور کلی‌ وجود نداشته‌ است‌.
بطوری‌که‌ روس‌های‌ پایتخت‌ می‌گویند ظهور افراد بی‌خانمان‌ یا به‌ قول‌ خودشان‌ بومژها (bomeless) پدیده‌یی‌ مرتبط‌ با دایم‌الخمران‌ بعد از زمان‌ کمونیست‌ است‌. این‌ افراد بطور بسیار افتضاحی‌ چهره‌ پایتخت‌ را تغییر می‌دهند. افرادی‌ که‌ بویژه‌ در سرپناه‌های‌ ایستگاه‌های‌ اتوبوس‌ پرسه‌ می‌زنند و به‌ علت‌ دعواهای‌ خیابانی‌ یا ضربات‌ حاصل‌ از زمین‌ خوردن‌ در حال‌ مستی‌ با صورت‌ خون‌آلود در خیابان‌ها پراکنده‌اند برای‌ تجسم‌ کافی‌ است‌ اشاره‌ کنیم‌ که‌ در مسکو نیز به‌ مانند بسیاری‌ کشورها نمی‌توانید شیر آب‌ داخل‌ خیابان‌ها پیدا کنید تا این‌ افراد حداقل‌ به‌ شست‌وشوی‌ سر و روی‌ خون‌آلود خود بپردازند.
این‌ افراد حتی‌ توسط‌ پلیس‌ جمع‌آوری‌ نمی‌شوند و در صورت‌ بی‌حالی‌ یا زمین‌ خوردن‌ با اورژانس‌ به‌ درمانگاه‌ها حمل‌ نمی‌شوند، در حالی‌که‌ اورژانس‌ در پایتخت‌ به‌ خوبی‌ بیماران‌ دیگر را در سریع‌ترین‌ زمان‌ تحت‌ پوشش‌ قرار می‌دهد. پدیده‌ بی‌خانمانی‌ که‌ نمودی‌ از اعتیاد به‌ الکل‌ در جامعه‌ است‌ اگرچه‌ نمی‌تواند بطور کمی‌ وضعیت‌ نهفته‌ نیروی‌ کار در روسیه‌ را بیان‌ کند ولی‌ حداقل‌ می‌تواند نشان‌ دهد که‌ افراد کم‌ پول‌ و کم‌ درآمد که‌ برای‌ کوچکترین‌ نیازهای‌ معاش‌ خود در مضیقه‌ هستند، چگونه‌ براحتی‌ می‌توانند مشروب‌ تهیه‌ کنند.
ماده‌ خانمان‌ براندازی‌ که‌ مطمئنا در آینده‌ روسیه‌ با آن‌ درگیر خواهد بود. موارد مشروب‌خواری‌ و اتفاقات‌ آن‌ در روسیه‌ به‌ گونه‌یی‌ است‌ که‌ سوژه‌های‌ بسیاری‌ از جوک‌ها، فیلم‌های‌ کمدی‌ و جنایی‌ است‌، تلویزیون‌ همیشه‌ این‌ پدیده‌ را به‌ صورت‌ «روسی‌» آن‌ نشان‌ می‌دهد و جالب‌ اینجاست‌ که‌ در گفتارهای‌ فیلم‌ها براحتی‌ دعوت‌ به‌ این‌ کار در میان‌ بازیگران‌ انجام‌ و به‌ تماشاگران‌ بویژه‌ کودکان‌ القا می‌شود. بطور کلی‌ در پایتخت‌ مردم‌ از هر فرصتی‌ برای‌ نوشیدن‌ استفاده‌ می‌کنند. بسیاری‌ برحسب‌ عادت‌ در شروع‌ کار روزانه‌، یا استراحت‌ میان‌ کار روزانه‌ مشروب‌ می‌نوشند. به‌ دلیل‌ هوای‌ سرد پایتخت‌ مشروبات‌ الکلی‌ به‌ بهانه‌ گرمازایی‌ به‌ دلیل‌ انرژی‌زایی‌ الکل مصرف‌ می‌شوند.
در هر اداره‌یی‌ که‌ گزینش‌ افراد برای‌ کار با سیستم‌های‌ دولتی‌ صورت‌ می‌گیرد افرادی‌ که‌ به‌ هرحال‌ به‌ گونه‌یی‌ در تماس‌ با مشروب‌ در سرکار حاضر می‌شوند وجود دارند و این‌ موضوع‌ می‌تواند برای‌ ساختار کار خانمان‌ برانداز باشد. واژه‌هایی‌ وجود دارند که‌ گویای‌ این‌ مطلب‌ است‌. مثلاص وقتی‌ به‌ مکانی‌ مراجعه‌ می‌کنید تا مسوول‌ کار را بیابید بسیار اتفاق‌ می‌افتد که‌ به‌ شما بگویند که‌ «فلانی‌ رفته‌ تا اندکی‌ بنوشد!» یا وقتی‌ لازم‌ باشد تا مفهوم‌ این‌ جمله‌ که‌ باید پول‌ در آورد تا زندگی‌ بچرخد را به‌ شما بگویند، عنوان‌ کنند: «باید نوشید یا نه‌؟»
در مصاحبه‌ با برخی‌ از فروشندگان‌ که‌ در دکه‌های‌ شبانه‌روزی‌ به‌ فروش‌ نوشیدنی‌های‌ الکلی‌ می‌پردازند، اذعان‌ شده‌ است‌ که‌ تقریبا همه‌ روزه‌ با افرادی‌ روبرو می‌شویم‌ که‌ معمولا آخر روز حاضرند تا وسایلی‌ مثل‌ موبایل‌ یا لوازم‌ خانه‌ را با اندکی‌ پول‌ مشروب‌ تعویض‌ کنند تا این‌ عطش‌ موقتی‌ را فرو بنشانند. افرادی‌ که‌ دایم‌ در این‌ بلا گرفتارند بعد از خوردن‌ مشروب‌ در کار روزانه‌ همه‌ چیز را فراموش‌ می‌کنند و برای‌ هرچیز کوچکی‌ غوغا راه‌ می‌اندازند و انسان‌های‌ خوش‌ قولی‌ نیستند. به‌ هرحال‌ با توجه‌ به‌ آنچه‌ که‌ از سالمندان‌ در مسکو شنیده‌ می‌شود، آزادی‌ بسیار زیاد برای‌ افراد و بویژه‌ عدم‌ کنترل‌ جوانان‌ باعث‌ عوض‌ شدن‌ روند رشد و تکامل‌ جامعه‌ آنها شده‌ است‌ و آثار آن‌ بارزتر خواهد شد.

مهرداد فتح‌اللهی‌
خبرنگار افتخاری‌ «اعتماد» از مسکو
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید