تغییر الگوی برد - برد

این اجماع غالباً در جریان اعتراض های خیابانی در داووس به چالش کشیده می شود و در این اجلاس غالباً درباره اثر جهانی شدن بر اقتصاد کشورهای ضعیف صحبت می شود. اما این بار وضع فرق می کرد. شرکت کنندگان در نشستهای این اجلاس از آنجلا مرکل صدراعظم آلمان گرفته تا لوراتایسون مشاور ارشد اقتصادی سابق کلینتون سؤالهای دشواری را در مورد مزایای متصور جهانی شدن برای اقتصاد کشورهای ثروتمند مطرح کردند.
این تغییر بزرگی است، اما تعجب آور نیست. یکی از بردهای برد _ برد جهانی شدن تحقق نیافته است.
اشتغال زایی و دستمزدهای واقعی در کشورهای صنعتی به شدت از هنجارهای تاریخی عقب افتاده است. این امر اکنون متداول شده است که بهبود اقتصادی یا بدون اشتغال زایی است یا بدون دستمزد یا هر دو. اینکه این امر در بحبوحه جهانی شدن رخ داده نگران کننده است.
رخداد این وضع در اقتصاد کشورهای اروپایی و ژاپن که از نظر ساختاری دچار مشکل هستند، داستانی جداگانه است. اما حالا این پدیده در انعطاف پذیرترین اقتصاد دنیا یعنی آمریکا رخ می دهد. افزایش دستمزد کارگران در آمریکا که مهمترین مولفه درآمد شخصی است، عقب مانده در حالی که بهره وری بالا رفته است. همان طور که چندین نفر از شرکت کنندگان در نشستهای داووس گفتند، این امر مغایر با یک گزاره اساسی اقتصاد است، یعنی اینکه نیروی کار همیشه براساس بهره وری آن حقوق می گیرد. اما در خلال ۴۸ ماه گذشته، دستمزد در بخش خصوصی آمریکا با احتساب تورم فقط ۱۲ درصد افزایش یافته است. در عوض، در طول چرخه اقتصادی چهار سال گذشته، افزایش واقعی در درآمدهای بخش خصوصی به طور متوسط ۲۰ درصد بوده است.
این رشته تحولات باعث شگفتی شرکت کنندگان در داووس بوده است. اعلام بیکاری عده زیادی در صنایع خودروسازی جهانی به این واقعیت تار دامن زده است. البته اشباع ظرفیت تولید در کشورهای صنعتی بیش از ۳۰ سال است که دیده می شود اما در سالی که مجمع جهانی اقتصاد ظهور چین و هند را جشن گرفت، اثر این دو کشور بر بازار جهانی کار به کشورهای صنعتی رسیده است. اگر رابطه هند با خدمات مانند رابطه چین با تولید شود، پس تکلیف کارگران پرهزینه کشورهای صنعتی چه می شود؟
ممکن است این مشکل راه حل آسانی نداشته باشد. چون اینترنت قواعد جهانی شدن را برهم زده است. اینترنت وجه پشتیبانی مدیریت زنجیره عرضه را متحول و پخش چرخه تولید را تسریع کرده و باعث شده تا برخی صنایعی که تا به حال غیرقابل انتقال بود، به نقاط دیگر برود. جهانی شدن خدمات اطلاع رسانی به سرعت در زنجیره ارزش بالا می رود. این خدمات که ۵ سال قبل و از مرکز تلفن و پردازش داده ها آغاز شد، اکنون به برنامه نویسی نرم افزاری، طراحی، پزشکی، حسابداری و سایر حرفه ها تسری پیدا کرده است.
سرعت این دگرگونی الگوهای برد- برد جهانی شدن را زیر و رو کرده و باعث نگرانی بیشتر اقتصاددانان طرفدار بازار آزاد شده است. سالها براین اعتقاد بودیم که کشورهای صنعتی باید سهم خود را از بازار فعالیت های تولید فرو نهند، هرچند که این کار دشوار است. هرگز قرار نبود این امر به تهدیدی بدل شود چون کشورهای توسعه یافته از تعداد زیادی کارگران تحصیل کرده و آشنا با اطلاع رسانی برخوردار بودند که در صنایع خدمات غیرقابل انتقال فعالیت می کردند. کشورهای ثروتمند می توانستند اجناس را ارزانتر از کشورهای فقیر بخرند و به این ترتیب قدرت خرید نیروی کار خود را بالا ببرند و همزمان با آن که تولیدکنندگان در کشورهای در حال توسعه به مصرف کننده تبدیل می شدند، این بازارهای جدید فرصتی برای کشورهای صنعتی محسوب می شوند.
این امیدها حالا از بین رفته است. بیم از بازی با مجموع صفر به مذاکرات داووس راه یافته بود. به سراشیبی بسیار لغزنده ای رسیده ایم یعنی بازی مقصر دانستن. کارگران بخش متوسط و نمایندگان سیاسی آنان دست به کار شده اند. آغاز حمله به چین را در کنگره آمریکا مشاهده کنید. بعید است سران جهان آنقدر ناآگاه باشند که نبرد تمام عیار تعرفه ها را که به دوره رکود بزرگ انجامید، تکرار کنند.
خطر محتمل تر آن است که بی اعتمادی فزاینده به چین و هندهای آینده باعث شود تا کشورهای صنعتی بزرگترین فرصت های جهانی شدن را از دست بدهند. مثلاً هرگونه اقدام آمریکا برای کاستن از تجارت با چین باعث کاهش قدرت خرید آمریکا خواهد شد چون تجارت به سوی شرکای تجاری پرهزینه تر مانند مکزیک سوق پیدا می کند. چه بخواهیم چه نخواهیم، جهانی شدن به طور غیرمنتظره ای قواعد بازی را دستخوش تغییر کرده است. بازار کار در کشورهای صنعتی به طور فزاینده ای توخالی می نمایند، همان گونه که مذاکرات امسال در داووس بود.



مترجم: رضا محتشم-منبع: نیوزویک

منبع : روزنامه همشهری