تحقیقات مانعی برای صنایع غذایی اتحادیه اروپا

آماری که به تازگی توسط انجمن صنایع اتحادیه اروپا منتشر شده نشان می‏دهد به دلیل صرف هزینه اندک برای ساخت محصولات جدید و تکنیک‏های فراوری همراه با رشد ناچیز صادرات، صنایع غذایی اتحادیه اروپا در رقابت رو به افزایش بازار جهانی آسیب‏پذیر شده است.
بنا به آماری که کنفدراسیون صنایع غذایی و آشامیدنی اروپا (IAA) هفته گذشته اعلام کرد فروش مواد غذایی و نوشیدنی‏ها در خارج از ۲۵ عضو اتحادیه اروپا در شش ماه نخست سال ۲۰۰۵ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۰۴ حدود ۱/۹ درصد افزایش یافته است.
در گزارش CIAA آمده است: صنایع غذایی و نوشیدنی اتحادیه اروپا در سه سال گذشته رشد نسبتا محدود اما یکنواختی داشته است. مقایسه‏های بین‏المللی نشان می‏دهد برخلاف اتحادیه اروپا سایر بازارهای تولیدی صنایع غذایی با شکوفایی قابل ملاحظه‏ای مواجه شده‏اند. این مسئله درباره آمریکای لاتین و آسیا صادق است با این حال به عنوان مثال در چین رشد صنایع فراورده‏های غذایی هنوز با نرخ دو رقمی ادامه دارد. در همین زمان، صرف هزینه برای تحقیق و توسعه (R&D) در اتحادیه اروپا نسبت به درصد تولید پایینتر از سایر نظام‏های اقتصادی باقی مانده است. این نسبت با عنوان »شدت تحقیق و توسعه« خوانده می‏شود.
به گزارش CIAA، با این که هزینه‏ای که در اتحادیه اروپا صرف تحقیق و توسعه می‏شود، بین سال‏های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ حدود ۲۰ درصد افزایش یافته، تنها ۰/۲۴ درصد از کل تولید در سال ۲۰۰۱ را شامل می‏شود که فاصله زیادی با میانگین ۰/۳۵ درصدی رقبای اصلی دارد. شرکت‏های تولیدی صنایع غذایی در استرالیا، ژاپن، نروژ و امریکا همگی به طور متوسط برای تحقیق و توسعه نسبت به اتحادیه اروپا بیشتر هزینه می‏کنند. ژاپن با اختصاص ۰/۸ درصد از تولید به شدت تحقیق و توسعه در جایگاه نخست ایستاده است.
درون اتحادیه اروپا هم هزینه‏ای که صرف تحقیق و توسعه می‏شود از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. هلند و فنلاند در بخش صنایع غذایی و نوشیدنی‏ها به شدت تحقیق و توسعه برابر حدود ۰/۵۰ درصد دست یافته‏اند. در حالیکه اعضای جدید اتحادیه عمدتاً سطح تحقیق و توسعه بسیار پایینی دارند. شرکت‏های صنایع غذایی و نوشیدنی از اعضای قدیمی و بزرگ مانند ایتالیا هم هنوز پایین‏تر از حد متوسط هستند.
در گزارش CIAA همچنین تاکید شده است حدود ۷۷ درصد محصولات غذایی در سال ۲۰۰۴ فرمولاسیون جدیدی داشته‏اند ولی تنها ۱/۵ درصد از آنها از تکنولوژی نوآورانه بهره می‏بردند. نوآوری در فرمولاسیون از ۶۶ درصد در سال ۱۹۹۹ به ۷۷ درصد در سال ۲۰۰۴ افزایش یافته در حالیکه نوآوری در بسته‏بندی و طرز قرار دادن مواد غذایی هر دو کاهش یافته است. ارزش مجموع صادرات مواد غذایی و نوشیدنی اتحادیه اروپا در شش ماه نخست سال ۲۰۰۵ به ۲۲/۰۷ میلیارد یورو رسید. در همین مدت واردات این صنایع ارزشی برابر با ۱۹/۶۵ میلیارد یورو داشت که کاهشی ۰/۷ درصدی را نشان می‏دهد.
در این مدت آمریکای شمالی هنوز بزرگترین بازار مواد غذایی اتحادیه اروپا بوده است. با این حال صادرات اتحادیه اروپا به این منطقه حدود ۰/۴ درصد یعنی در حدود ۵/۷ میلیارد یورو در طول شش ماه نخست سال کاهش یافته است.
صادرات به کشورهای عضو آسه آن در این مدت ۶ درصد افزایش یافت. همچنین صادرات به کشورهای شوروی سابق معروف به کشورهای مستقل مشترک المنافع حدود ۱۱/۹ درصد افزایش یافت. در بخش نوشیدنی‏ها که حدود یک چهارم از کل صادرات را در اختیار دارد، رشدی معادل یک درصد برابر با ۶/۴ میلیارد یورو در طول دوره شش ماهه مشاهده می‏شود. صادرات آب معدنی و نوشیدنی‏های بدون الکل رشد ۱۱/۶ درصدی برابر با ۷۷۳ میلیون یورو نشان می‏دهند.
صادرات شکر، شیرینی‏جات، قهوه، چای، غذای کودک و مواد غذایی رژیمی در این مدت با ۹/۹ درصد افزایش به ۵/۶ میلیارد یورو رسید. صادرات فراورده‏های شیر با ۲/۴ درصد به ۲/۷۸ میلیارد یورو بالغ شد.
فروش محصولات گوشتی با ۲/۴ درصد کاهش به ۲/۵۷ میلیارد یورو رسید. همچنین صادرات میوه و سبزیجات فراوری شده ۶/۸ درصد، محصولات دریایی ۲/۵ درصد و غذای دام ۱۰/۱ درصد افزایش یافت. فروش روغن و چربی ۱۰/۶ درصد و صادرات آرد و فراورده‏های نشاسته‏ای هم ۷/۹ درصد کاهش نشان می‏دهد.
تحقیقی که سال گذشته توسط کمیسیون اروپا منتشر شد، نشان می‏دهد تولیدکنندگان مواد غذایی در سراسر دنیا در فهرست ۱۵ بخش مهم صنعتی از نظر هزینه کردن برای تحقیق و توسعه در آخرین جایگاه قرار دارند؛ حتی با این که فروش آنها در بسیاری بازارها به رشد کند خود ادامه می‏دهد.
هزینه نسبتا کمی که صرف تحقیقات می‏شود با اندازه و حجم این حوزه همخوانی ندارد. صنایع غذایی در اتحادیه اروپا بزرگترین بخش تولیدی است. کمیسیون اروپا مرتبا تاکید می‏کند بخش صنایع غذایی باید با صرف هزینه بیشتر بر تحقیق و توسعه، به عنوان ابزاری برای آوردن محصولات جدید و تکنیک‏های فراوری به بازار، رقابتی‏تر شود. کمیسیون اعلام کرده یکی از استراتژی‏های در نظر گرفته شده در سال گذشته برای افزایش هزینه تحقیق و توسعه در این بخش صرف ۶۱ میلیون یورو برای ۵ پروژه تحقیقاتی بزرگ برای تیز کردن لبه شمشیر رقابت صنایع غذایی و آشامیدنی اروپا بوده است.
در یک سیاست کلیدی CIAA سال گذشته از اعضایش خواست هزینه‏های تحقیق و توسعه خود را به عنوان ابزاری برای رقابتی و نوآور باقی ماندن افزایش دهند. انجمن اعضایش را به دلیل نرخ ضعیف انتقال تکنولوژی از مرحله تحقیقات تا مرحله کاربردی به عنوان مانع اصلی نوآوری در صنعت مورد سرزنش قرار داد.
در ابلاغیه این سیاست CIAA متذکر شده است: از مدت‏ها پیش مشخص شده با این که کیفیت و کمیت تحقیقات جامعه اروپا با تحقیقات آمریکای شمالی و حاشیه اقیانوس هماهنگ است، تأثیر گسترده این تحقیقات کمتر از تحقیقات رقبای تجاری است به دلیل این که انتقال تکنولوژی به صنعت در اینجا کمتر صورت می‏گیرد.

منبع : مجله گسترش صنعت