جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان ؛ آغاز و رشد مناسبات همه جانبه

در روند شکل گیـری تاریخ انسـانها در مقاطعی از دوران ، حاکمیّت زور بر بخشی از این کره خاکی سایه می افکند و گروهی از انسانهـا و طوایف هم طیف را از هـمدیگر به جدایـی می اندازد و به بیـگانگی می کشاند. این روند از قرن چهاردهم میلادی از غرب بر علیه شرق غنی جهت تسخیر بازارهای پر گنج این سرزمینهـا شـروع شــد.
با شکل گیـری دوره امپریالیـستی ،‌ دنیـا با تقسیـمات جغرافیـائـی جدیـدی مـواجـه می شـود که شرق و غـرب خواهـان جـدایی هرچـه بیـشتر این عناصـر و عوامـل هم طیـف از همـدیگرگـردیـده بود. تا جائـیکه در جهت تجـزیه فرهنگ و تمـدّن دیرپای دنیـای اسلام به تفکیک این ملل مسلمـان می نـشیند. تا اینکه سـقوط جـبری بخشی از استـکبار تاریخ را دوباره در هم آوائـی این ملل به حرکت در می آورد.
پـس از یک قرن و اندی این ملل یگانگـی خود را با ملل هم کیش و همـجوار خود باز می یابـد.
با سقوط شوروی سابق از بطن آن پانـزده جمـهوری مستقلّ بر می خیـزد که عمدتاً ملل مسـلمان و هم طیف می باشـند که یکی از آنهـا در آسـیای مرکزی نزدیکـترین و پر مرزتـرین همـسایه جمهـوری اسلامی ایران کشـور ترکمنـسـتان می باشد. اهمّیّت این سرزمین در تاریخ ایران پر معناترین صفحـات درخـشان تاریخ ایران و ترکمنـستان را در خود جمع می بندد و اشنراک تفکیک ناپذیری برآن می بخشـد که تداوم آن شکل گیری روابط گُسـس ناپذیر دو کشور هم کیش و برادر می باشـد.
این سرزمینهـا بیش از ۷۰-۸۰ سال زیر یوغ استحاله ملّی، دینی، تاریخی و استثمار اقتصـادی بسر برده اند که وقتی ریش سفیدان آن بعد از استقلال مسـئله را مطرح می کردند، می گفتـند که : « تاسّ گیدیپدیک !» یعنی نزدیک بود از بین برویم.
شروع روابط با همسایگان در تاریخ جـدید این کشور از ا همّیّت بالائی برخوردار است. از آنجائیکه روابط همه جانبه با جمهوری اسلامی ایران ا همّیّت ویژه ای به خود گرفته است در این راسـتا پژوهشهای علمی و تاریخی نیز صـورت می گیرد.
مقاله حاضـر مقدّمـه بخشی از اثـر " آغاز و رشد مناسبات همه جانبه ترکمنـستان مستقلّ با جمهوری اسلامی ایران " است که از همان اوایل استقلال ترکمنـستان آغاز شده و ۱۰ تا ۱۲ سال را در بر می گیرد. در این مـدّت همکاریهـای مثمر ثمـر دو جـانبه نتایج مطـلوبی داشته است که تداوم آن در سعادت و نیکبختی اهـالی دو کشـور مؤثّـر اسـت.
در دوران عصر طلائی ترکمنستان جهت سوق دادن این کشور در همگونی با شتاب تحوّلات جهـانی طالب شخصیـّت متفکّـری بود که ضـرورت تاریخ آن را به صـحنه سیاسی روزگار در آورد.
هنوز قوانیـن سـابق بطـور کامل محو نشـده بود که با تلاشهـای جـناب آقای صـفرمراد نیازوف (ترکمنباشـی) زیربنای اوّلین جـّرقه های اسـتقلال در سالهـای ۱۹۸۵-۱۹۸۷ زده شد. نتیجه تداوم این تلاشـها در بیست و دوّم ماه اوت سال ۱۹۹۰/ م. با به رسمیّـت شناخته شـدن " جـارنامه اسـتقلال" ریشه دوانیـد. در نتیجـه ایـجاد زمینه، ضرورت رفت و آمدهای برادری و دوستی با هموطنانیکه در کشورهای همسایه زندگی می کنـند در ماه مه سال ۱۹۹۱ " جمعیّت اتحـادیّـه انسانی ترکمنهـای دنیا" تأسیس گـردید که زیر بنای مناسبات همه جـانبه با کشورهای همسایه دوست و برادر می باشـد. در همان ایّـام یعنی از سالهای ۱۹۹۰ روابط و مناسبات همه جانبه در تمامی رشته ها و بخشهای اجتماعی و اقتصـادی با جمهوری اسلامی ایران آغـاز و راه اندازی شـد. دیدار و مسافرتهای رسمـی مکـرر جناب آقای صـفرمراد نیـازوف ترکمنباشی به جمهوری اسلامی ایران در جهت استحکام دوستی و بهـبود بخشـیدن به مناسبات فیمابین دو کشـور از جمله تلاشهای صـادقانه دوستی و برادری می باشد که تأثیـر تاریخـی بر روابـط دو کشور برجای گذاشته بود. اساس مناسبات دیپلماتیک ترکمنـستان در سیاست خـارجی خود با جمهوری اسلامی ایران بر پایه درک کامل همـدیگر، باور و اعتماد متقابل پایه گذاری شده است و در جهـت رشـد و توسعـه این روابط در چنین راسـتائی گام برداشتـه می شـود.
از نکته نظر فرهنگ و اتنولوژی در عامترین شکل خود، آداب و رسوم جاری، این دو ملّـت را هرچـه بیـشتر به هم پـیوند و نزدیکتر می کنـد. روابط و مناسبات دوستی، همیاری و کمـک به هـمدیگر در عـرصه های همکاری اقتـصادی و بازرگانی، صنعت و کشاورزی، تولیـدات نفت و گاز، خـدمات بانکی، رشـد و توسـعه راه و ترابری و حلّ و فصـل مسالمت آمیز مسائـل مربوط به منافع طرفین می تواند الگو و نسخه عـجائب دوستی و برادری باشـد.
بنا به نقل کارشناسان سیاسی – اقتـصادی جـمهوری اسلامی ایـران ، " ترکمنـسـتان در محدوده « راه ابریـشم » واقع شده است که کشورهای آسیای شرقی را به کشورهای اروپائی مرتبط میکند. از طرف دیگر از طریق بندرگاههـائیکه در کناره های دریای خـزر واقع شده است می تواند به دریای سـیاه و دریاهای آزاد راه یابد. همچنین از طریق ایران نیز در آبهای خلیج فـارس می تواند حضـور داشته باشـد. از این نظر کشور ترکمنـسـتان می تواند مرکز مناسبی جهت حـمل و نقل کالاها به نقاط مختلـف دنیـا باشـد."۲
از یک طرف امکان دسترسی این دولتهـای تازه استقـلال یافته از طریق مسیر راه و ترابری ایران به منطقه جنوبی یعنی مراکز بندری خلیج فارس، از طرف دیگر پروژه کوتاه کردن مسطر راه آهـن از جانب جمهوری اسلامی ایران که کشورهای همسایه ای مثل پاکـستان، ترکیّه و آذربایجـان را به هم مرتبط می کند با سرعت راه اندازی می شـود. اگر بطور کلّـی طبق طرح و برنامه هائیکه بدان اشاره گردید در نطر بگیریم ، پیش بینی می شود که طول راه آهنهای کشوری ایران بالغ بر ۲۳ هزار کیلومتر خواهـد بود.
ایـران در عین حال به اقدامات دراز مـدّت خود برای تکمیل و نوسـازی شبکه راه آهن کشور ادامه می دهـد تا با کوتاه کردن بیشتر و زمان حمل و نقل و انتقالات از داخل کشور به بنادر بطور همزمان دیگر فضاهای خالی در زنجیـره عظیم فرا قارّه ای خطوط ارتباطی را با ساخت دیگر بخشهای ارتباطی پر کنـد.
روی هم رفته با این پروژه طول شبکه راه آهن کشوری که به حـدود ۲۳ هزار کیلومتر بالغ می گردد که دستکم قریب به چهار برابر راههای موجود امروز کشور ( ۶۷۰۰ کیلومتـر) افـزوده میشود.
در تداوم عملی این پروژه ها در مراحل اوّلـیّه بِلکُل تمام آسیای مـرکزی بِلاخـص برای ترکمنستان جهت توسعه و رشد، زمینه و شرایط چشمگیری بوجـود می آید که نمایانگر آینـده روشن این مناسـبات می باشـد.
در دوازدهم ماه اکتبر سال ۱۹۹۰ صفرمراد ترکمنـباشی هیئت کارشناسان استانهای مازندران و خـراسان جمهوری اسـلامی ایران را به حضـور پذیرفتند. اعضای هیئت شامل استاندار استان مازندران جناب آقای سـیّد اسمعیل معنوی ( مانوی) ریاست هیئت را بعهـده داشته و نمایندگان فعّـال تجارت و بازرگانی و اتّحادیّه های شـرکتها در آن مجلس حضـور داشتند. مهمانان از تأثیری که کشور ترکمنستان بر آنها گذاشته بود اظهـار خوشنودی کردند. بنا به نقل خودشان، آنها متوجّـه شدند که اینجـا نیز در جهت راه اندازی روابط همه جانبه و رشـد آن شرایط بسیار مناسبی وجود دارد. برای اوّلین بار بین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان فیمابین استانهای همجـوار دو کشور در جهت تحکیم و همکاری اقتصـادی ، تجارتی، علمی – فنّی و خـدمات فرهنگی چند فقره قراردادنامه به امضـاء رسـاندند."
همچنین در بیست و دوّم ماه سپتامبر سال ۱۹۹۱ص .آ. نیا زوف جهت ا فـتتاح تردد عـمومـی مرز دولتی ایران و ترکمنستان در سرحدّات باجـگیران حضور یافتند . اوبرای نمایندگــان استان خراسـان جمهوری اسلامی ایـران از راه اندازی متداوم این مناسبات اظـهار اعتمـاد کردند.
این واقعه بعنوان شـروع مناسب روابط اقتصـادی، فرهنگی و دیگر مناسبات بین دو کشور گـردید. یک سال بعد از این واقعـه افـتتاح و باز گشائی مرز ایران و ترکمنـستان در سر حـدّات گودوراولوم ( مرز پل) نیز جهت تردد خودروها تأثیر بسزائـی در روابط دو جانبه برجای گذاشـت.
عـموماً، بنا به ضرورت زمان، از روابط دو جانبه این دو دولت نتایج مثمر ثمری حاصل می شود که تبیـین یگانگی فرهنگی، روحی، اجتماعی و اقتصادی آن است.
پس محـّرز است که، میل و علائق صـادقانه ترکمنـستان به عنوان یک دولت مستقلّ در راه اندازی فعّال همکاریهای همه جانبه با همسایگان به ویژه با همسایه جنوبی خود، ریشه های وابستکی تاریخی بین خلقهای ایران و ترکمنستان و یگانگی روحی و ملّی، آنهـا را به هـمدیگر پیوند می دهـد.
با افتـتاح و شروع به کار سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان به تاریخ اوّل ماه دسامبر سال ۱۹۹۱ و باز گشائی شعبه بانک صادرات ایران در عشق آباد همچنین خطوط هواپیمـائی تـهران – مشـهد – عشق آباد، راه اندازی ارتباطـات تلفن و تلگـراف، گسـترش روابط فرهنگی و دیگر مسائـل مربوط به روابط همه جانبـه بین دو کشور شعله بر می کـشد.
در ایّـام احـراز استقلال ترکمنستان جناب آقای ع. ه. رفسنجـانی برای دیدار و ملاقات از ایران از جناب آقای صـفرمراد تـرکمنـباشی دعوت رسمی بعمل آوردند. تدارکات این دیدار و مسـافرت به عنوان استقبال رسمی با آداب کامل دیپلماتیک از رئـیس جمهور یک دولت مستقلّ از جـانب ایران تـشریح گردید. این استقبال نه در چهارچوب به رسمیّت شناختن استقلال ترکمنـستان در بیست و یکم ماه دسمبر در سال ۱۹۹۱ میلادی از جانب ایران، بلکه داشتن علائق و حسن نیّت در جهت رشد مناسبات همسایگی بین دو کشور اعلام و عنوان گردید.
بعد از این وقایع و دیدارهای تاریخی به امـید رشد و شکوفائـی اقتصـاد جامعه در جهت توسعه روابط و مناسبات اقتصادی و بازرگانی فیمابین دو کشور قدمهـای مستحکمتری برداشته می شـود. در پی این تصمیمـات مخصـوصاً در بخش معادن نفت و گاز استفاده از بهره دهی مفید و سیستماتیک در جهت منافع متقابل پیش بینی های معقول و مقبولی اتـخاذ گـردید.
در هنگام مسافرت جناب آقای صفرمراد ترکمنـباشی در چهارم ماه ژولای سال ۱۹۹۵ به جمهوری اسلامی ایران راجع به تهیّـه و راه اندازی خط لوله گاز طبیعی کؤرپه جه – کردکوی را به توافق رسـیدند. برای صـدور و ارائـه منابع و ثروتهای طبیعی ترکمنستان به بازارهای جـهانی از جانب ایـران به عنوان یگانه دروازه منحصر به خـود تهیّـه و تنظیم پـروژه این خط لوله اترژی را تا احـداث و راه اندازی دستگاهـها، ساختمان آن به عهـده گرفتـه شـد.۸۰ % درصد از مخارج و هزینه های احداث ساختمان معادن گاز و لوله کشی خطوط گاز تا مسافت ۱۴۰ کیلومـتر را ایران به عهـده خود می گیرد. در قبال آن ترکمنستان بالغ بر ۸ میلیارد متر مکعب فروش و صـدور گاز را تا ۲۵ سال تضمین می کند. تمامی هزینه ها و مخارج احـداث خطوط لوله گاز در خاک ترکمنستان بعد از ۳ سال فروش آن به ایران باز پرداخت می گردد.
زمینه این همه ترویج و توسعـه های اقتصـادی ره آورد دیدارها و ملاقاتهای خستگی ناپذیری بود که بین رؤسـای دو کشور جریـان داشـت.
برای مثال، در ماه فوریّه سال ۱۹۹۲ ص. ع. نیـازوف با رئیس جمهور وقت ایران ع. ه. رفسنجانی ملاقات کردند. در این دیدار حول و حوش انتقال خط لوله گاز از طریق ایـران و ترکیّـه تا کشورهای اروپائی، راه اندازی خط آهن مشـهد-سرخس – تجن و هم چنـین تبدیل و توسعه مرزهای تردد تا حـدّ بین الـمللی مذاکره و تبادل نظر کـردنـد.
بدین ترتیب همکاریهای همه جانبه ایـران و ترکمنستان در عـرصه اقتصـادی به کمال ثبات سیاسی خود تبدیل و در راستای رشد مناسبات دیپلماتیک بین دول در منطقـه یاری می رسـاند.
راجع به آینـده پروژه خط لوله گاز کارشناسـان و مـهندسیـن ایـرانی که در ترکمنستان مستقلّ مشغول فعّـالیّت هستند، چنین اظهار می دارند : " در حال حاضـر توان انتقال گاز این خط لوله در طول شبانه روز ۱۰ میلیون متر مکعب می باشـد. ولیکن این مقدار از انتقال گاز بعداز تأمین تحکیم و بازسـازی بعضی از خطوط و ادوات آن تا ۲۶ میلیون متر مکعب رسـیده و توان انتقال گاز این خطوط تا بالاترین حـدّ خود افـزایش می یابـد."
در تحـوّلات دهه اخیـر مهمـترین وظیفـه ای که برای رهبری ایران مطرح شـد، ساخت یک مسیر ارتباطی مرکزی در شبکه راه آهن بود تا مسیرهای آسیـا و آسیای مرکزی را به شبکه راهـهای ایـران مرتبط سـازد. این وظیفه در ماه مه سال ۱۹۹۶ با افتـتاح مسیـر « مشـهد- سـرخس – تـجن» با موفقیّت به انجـام رسید. سی تن از سیاستـمداران عالیرتـبه جهـان از جمله بسیاری از رؤسـای جمهور در مراسم افتـتاح این مسیر که در عین حال شرایط افزایش شدید سطح تجارت با آسیای مرکـزی، روسیّـه و چین را فرهم می آورد، شرکت کـردند.
نماینده وزیر خارجه ایـران در اجلاس « پل کشوری » در ماه مه سال ۱۹۹۶ که در پکن برگزار گردید، گفت : " با راه اندازی این خط آهن، بندر لیانیونگا که در شرق چین با عبور از شهرهای ارومچی، آلما آتا، تاشکند، سـرخس، مشهـد و تـهران به بندر عبّـاس در خلیج فـارس می پیوندد؛ وبه این ترتیب باز شـدن راه کشورهای محصـور در خشکی آسیای مرکزی به دریا، این مسیر با عبور از تـهران و استانبول امکانات دسترسی به کلّ اروپا تا روتردام را فراهم ساخته است." وی با غرور این مسیر ارتباطی ۳۰۰ ( سیصد) کیلومتری را " جـادّه ابریشم آهنیـن " نامـید." ۳
در شـرایط صـلح و امـنیّت کشورهای دنیا مخصـوصاً کشورهای همسایه تا چـه حـدّ به همدیگر وابسته بوده و در نتیجه همکاری و همیـاری باهم تا چه اندازه رشـد و شکوفائـی مطلوب و معقول حـاصل می شـود فاکتهـای یادآوری شده فوق گواه بر آن اسـت.
درحالیکه گشایش « جادّه ابریشم آهنیـن» برای جماهیر آسـیای مرکزی افـزایش شدید تـجارت آنـها و برای ایـران، دو برابر شدن حجم حمل و نقل کالا را به ارمغان آورده است، گشایش راهـهای ارتباطـی جـدید از طریق خطوط لوله، برای آینده اقتصـادی جمهوریـهای محصـور در خشکی نقش تعیـین کنـندهای دارد.
در بیست و نهم ماه دسمبر سال ۱۹۹۷چنین خط لوله ای گشایش یافت. آقای خاتمی رئیس جمهور اسلامی ایران و " نیـازوف" رئیس جمهور ترکمنـستان به اتّفـاق انتقـال گاز از جمهوریهای آسیای مرکزی به ایران را به مرحله اجـراء درآوردنـد. طول مسیر آن دویست کیلومتر است و گاز « کؤرپه جه» واقع در غرب ترکمنسـتان را به « کـردکوی» در اسـتان گلـستان ایران منتقـل می سازد. در مراحل اوّلیّـه ترکمنـستان در طول یک سال سـه میلیـارد متر مکعب گاز به ایران صادر خواهد کرد. ولیکن این میزان از صـادرات گاز در آینده بالغ بر ۱۲ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
در همان هنگام وزرای انرژی دو کشـور ایران و ترکمنـستان به اتّفاق همتای ترک خود پروتکل قابلیّت اجرای پژوهشی پـروژه را در مورد بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر خط لوله برای انتقـال گاز ترکمنـستان به اروپا از طـریق ایران و تـرکیّـه به امضـاء رسـاندند.
در صورت اجـرای این پروژه که دارای هـزینه ۱/۶ میلیـارد دلاری می باشد از طریق این خط لوله روزانه امکان صـدور ِ ۹۰۰ هزار متر مکعب گاز به بازارهای جهـانی مقدور می گـردد.
عملیّـاتی چون نوسـازی و بازسـازی توان معادن نفت و گاز و استاندارد جهانی کردن تولیدات نفت کارخـانه و دستگاهـهای پالایشگاه نفتی ترکمنـستان از جانب مهنـدسین فنّی ایـران پیش برده می شود. در تداوم عمـلیّات بازسازی استحکامات پالایشگاه نفت شهرستان ترکمنبـاشی در استـان بالـکان براسـاس عقـد قراردادنامه فیمابین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان مستقلّ مهنـدسین فـنّی ایـران در ماه مه سال ۱۹۹۹ مشغول سـاختمـان پالایشگاه تولـیدات بنزین شده بودنـد.
در گفتگویی که از جـانب خبرنگار خبرگزاری " جمهوری اسلامی " با سر مهندس کلّ سـاختمان این پالایشگاه آقای سـیّد محمـود امام زاده بعمل آمده، ضمن اظهار اینکه مبلغ کلّ نـرخ این پروژه بالغ بر ۵۰ (پنجـاه) میلیون دلار آمریکا می باشـد گفت که : "براسـاس این قراردادنامه پروژه این ساختمان در مـدّت ۲۷ ماه به اتمام رسیده و مورد بهره برداری قرار می گیـرد.
عمـلـیّات و خدمـات طرح فنّـی – مهندسی و نقشه برداری آن از سوی « شرکت مهنـدسی عمـران ملّـی نفت ایـران » پیش برده می شود.
تا این مدّت مشترکین مسئـول طرفین ترکمن از پیشـرفت این پروژه و تدارکات سـاخت آن از جـانب مهندسین ایران و شرکت آنها در پیشبـرد عملیّـات بازسازی رضایت کامل دارند.
همچنین از جانب مهندسین و متخصّـصّین جمهوری اسلامی ایـران بازسازی استحکام شاهـراهـها و توسعه شاهراهـهای جـدید و قدیم، روابط تـجارتی و بازرگانی و خـدمات نقل و انتقالات راه و ترابری همکاریهای همه جـانبه به مرحـله اجـراء گذاشـته شـده اسـت.
اجرای تعهـدنامه احـداث شاهـراههای جـدید و پر تردد ترکمنستان مستقلّ به عهـده شرکت « دوبـرال » واگذار شده است. این شرکت عملیّـات احداث راهـهای جدید و قدیم را در اسرع وقت با سرعت چشمگیری به پیش می برد. ساختمان این راهـها طبق آخرین تـجارب استانداردهـای جهانی و با کیفیّت بالا سـاخته می شـود.
طبق گزارش مطبوعـات ایران، در "حال حاضـر از جانب ایـران براسـاس همکاریهای همه جانبه در رشته های نفت و گاز، راه و ترابری، تلفن، بخش کَشاورزی، آب و انرژی توانیرو و بخش صنعت، خـدمات و همکاریهای شایسـته ای را به مورد اجـراء گذاشته شده اسـت."
در اوایل ماه ژانویه سال ۱۹۹۸" نیـازوف" رئیس جمهور ترکمنـستان اعلام کرد که : " روسیّه نیز در این پروژه ۱/۶ میلیـارد دلاری شـرکت می کند. روسـیّه در احداث خط لوله ای که با عبور از ایران از ترکمنستان به ترکـیّه می رود، مشارکـت خواهـد کرد. این کار با مشکل روبرو نمی شود. ... زیرا بازار نه تنها قابلیّت جـذب گاز ترکمنستان، بلکه گاز روسیّـه را نیز دارد."[۱]
کمی پیشتر در بیست و هشتم ماه دسمبر سال ۱۹۹۷ رؤسای جمهور ایـران و ترکمنستان یک مسیر کابل کشی در طول ۷۱۵ کیلومتر را نیز افتـتاح کردند. این مسیر بخشی از مجموع ۱۷ هزار کیلومتری شبکه ماوراء اوراسـیا می باشد که شانگهـای را به فرانکفـورت می پیوندد. به این ترتیب پروژه ترکمنستان – ایران به بخش اصـلی شبکه ارتبـاطی اوراسـیا تبدیل می گـردد.
قرارداد خـرید گاز که ساخت و تکمیل زیرسـاخت مهمّ انرژی را برای هرسه کشور دربر می گیرد. در ماه اُگوست سال ۱۹۹۶ و در دیدار مقامات ایـران با « اربکان» نخست وزیر وقت ترکـیّه منعـقد شد. دو کشور توافقنامه ای را به امضـاء رسانیدنـد که براسـاس آن ترکیّه گاز ایـران و ترکمنستان را بکشورهای اروپائی انتقال خواهد داد. بعلاوه آنهـا در مورد مبارزه با تروریسـم هم نقل و انتقالات با قاچاق کالا به اتّفاق نظـر رسـیدند. در زمان این دیدار ایـران و ترکـیّه در مورد ایجاد خطوط آهـن میان تبریز و دریاچه « وان» و نیـز دستـیابی به جریان برق فشـار قوی تصمیـم گیری کردند. این طرح، شبکه های برق دو کشور را طوری به یکدیگر مرتبط می سازد که ایـران بتوانـد به ترکـیّه برق صـادر نـماید. از طرف دیگر ترکمنستان نیز می تواند برق مازاد بر احتیاج خود را به استانهای شمالی ایران صـادر نـماید.
با انتخاب سوّمین سفیر تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران جناب آقای درازگیسو به سفـارت عشق آباد ، این مناسبات همه جانبه بین دو کشور وسعت و سرعت بیشتری به خود می گیرد. از جمله اجرای قراردادهای به تعویق افتاده ساخت سیلوهای مدرن با استانداردهای جهانی تا بهره برداری در چندین شهر ترکمنستان، تخصیص چندین هکتار زمینهای کشاورزی جهت کشت درختان زیتون، راه اندازی و حمایت از پایانه بارهای ایران در ترکمنستان به ویژه پایانه بار شهرستان عشق آباد که فعّـالیّتهای تجارتی در آن بعنوان الگوی بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی می باشـد. همچنین در این رابطه شاهد دیگر فعّالیّتها و اجـرای قراردادهای اقتصـادی، فرهنگی و فنّی – مهنـدسی می باشیم.
سفیر تام الاختـیار جمهوری اسلامی ایران در عشق آباد در مصـاحبه ای که با روزنامه کثیرالانتـشار «تـرکمنـستان» به تاریخ سیزدهم ماه نوامبر سال ۲۰۰۱ منتـشر شده بود، چنین اظهار می دارد : " بدون شکّ ریشه های قدیمی فرهنگی، تاریخی و جغرافیائی تبدیل به اساس پیوند و نزدیکی مناسبات اهالی دو کشور می باشد. علی رغم فجـایع تاریخی، این مناسبات و پیوندها که در طول اعصـار رواج داشت به فراموشی سپرده نشده و در شرایط نو دو باره برپا گردیده و تبدیل به نیروی پیش برنده رشـد همکاریهای همه جانبه گردید. ..." آقای سفیر در ادامه سخنان خود چنین می گوید : " آن اقلام از قراردادها و توافقنامه ها که در بخشهای مهمّـی از قبیل تجـارت، اتومبیل، واحدهای نفت و گاز، اتوبانهـا همچنین ساخت صنایع سنگین و کلیـدی که به مورد اجراء و بهره برداری رسیده است ما شاهد اعتمـاد و اعتـبار هردو دولت در اجـرای پروژه های جدید هستـیم که در سایه دوستی و احتـرام به منافع متقابل در چهارچـوب مناسبات بین هم و پر ثمر پیش برده می شـود. ..."
در راستای مناسبات همه جانبه " ایـران – تـرکمـن" حجم قابل ملاحظه ای از این روابط را تبادل فرهنگی به خود اختصـاص می دهـد. در این خصـوص در ایّـام دیدار و مسافرت وزیر وقت " وزارت فرهنگ و ارشـاد " جمهوری اسلامی ایران جناب آقای دکتر مهـاجرانـی به ترکمنستان مستقلّ چندین قلم از توافقنامه ها و قراردادهای همکاریهای فرهنگی به امضـاء رسـاندند. از جمله برگزاری هفته فرهنگی، تبادل و برگزاری نمایشگاهـهای هنری، فرهنگی، موسیقی، تـئاتر و دیگر مناسبتهای مربوط به آن در بین هر دو کشور راه اندازی شـد.
در این خصـوص حضـور مرکز رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایـران که در بهترین نقطـه شهر عشق آباد با سبک معمـاری ایـرانی ساخته شده است ، فعّـالیّتهای چشمگیری در جهت حمایت و همکاریهای فرهنگی به پیش برده می شـود. از جمله برگزاری چندین هـمایش و کنفرانس در راستای شناخت و کشف شخصیّتهای علمی، فلسفی، دینی و معارفین مشترک دو کشور چون ابو سعیـد ابوالـخیر ( مهنه بابا ) ، خواجه نجم الّـدین کبری و همایشی نیز در موضـوع « زندگی و خـلّاقیّـت خواجه یوسـف همدانی ( یوسف بابا )» برپا گردید که تبیین این همه اشتراکات تاریخی، روحی، معنوی و فرهنگی اهـالی دو کشور می باشـد.
آقای دکتر غلامرضا انصاری چهارمین سفیر فوق العاده و تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان است. ایشان نیز از همان آغاز فعالیت خود ، در ادامهٔ فعالیت های سفرای پیشین ، جهت توسعهٔ‌مناسبات و همکاریهای بین دو کشور تلاش گسترده ای می نماید. افتتاح باشکوه سد دوستی بر روی رودخانه تجن (هریرود) یکی از وقایع مهم دورهٔ تصدی ایشان است و چنین به نظر می رسد که با تلاش ایشان و حمایت مسئولیت و مقامات دو کشور ، در آینده شاهد شکوفایی هر چه بیشتر این روابط و همکاریها که قطعاً در جهت منافع مردم دو کشور است ، باشیم.

خــا نـگلـــد ی اونــق
کـا رشــنا س ارشــد و کانــدیــدای علوم تاریخ
انستیتـوی پـژوهـشی تاریخ تـحت پـوشـش کا بیـنـه وزیـرا ن تـرکمنـسـتا ن

منبع : سایر منابع