اگر دیگر انرژی‌ها جایگزین نفت نشوند چه بر سر زمین خواهد آمد؟

بر اساس داده‌های علمی، قرن بیستم در هزار سال گذشته گرمترین سده بوده است، اما اگر سوزاندن سوختهای کربن‌زا ادامه یابد در چند سده آینده بسیاری از بخشهای کره زمین غیرمسکونی خواهند شد.
برای مثال دمای شهر لندن که در حال حاضر جزو مناطق نسبتا سردسیر به شمار می‌آید به اندازه دمای شهر قاهره بالا خواهد رفت، جنگلهای مناطق حاره به کلی از بین خواهند رفت و جای آنها را صحاری خشک و بی‌آب و علف خواهد گرفت و قطب شمال نیز حتی در نیمه زمستان عاری از یخ و برف خواهد بود.
بشر تاکنون با سوزاندن سوختهای فسیلی و نابود کردن جنگلها، ‪۴۰۰‬ میلیارد تن دی اکسید کربن را روانه جو زمین کرده است. این میزان دی اکسید کربن تاکنون ‪ ۰/۶‬درجه سانتیگراد به دمای متوسط زمین افزوده است.
میزان ذخیره سوختهای فسیلی موجود در دل زمین ‪ ۴۰۰۰‬میلیارد تن یا ده برابر میزانی است که تا بحال از سوی انسان مصرف شده است. این میزان سوخت فسیلی به صورت ذغال سنگ، نفت، و گاز طبیعی در بخشهای مختلف زمین جای دارد.
به گفته "تیم لنتن" از "مرکز تیدال برای مطالعه درباره تغییرات آب و هوایی" که مقر آن در نوریچ در انگلستان قرار دارد و گزارش اخیر به وسیله او و همکارانش در این مرکز تهیه شده، علاوه بر ذخایر ‪ ۴‬هزار میلیاردی سوختهای فسیلی، میزان منابع سوخت فسیلی غیر متعارف به ‪ ۱۰‬هزار میلیارد تن بالغ می‌شود.
این منابع عبارتند از سنگهای آغشته به گازوئیل و قیر، سنگ رسهای حاوی نفت، و توده‌های یخ سرشار از متان که آژگن سانان ‪ clathrates‬نام دارند و در زیر بستر دریاها جای دارند.
لنتن و همکارانش تاثیرات ناشی از سوختن این ذخایر کربن را بر آب و هوای زمین در هزاره آینده مورد بررسی قرار داده و گزارش تحقیق خود را در نشریه علمی "کلایمت داینامیکز" ‪ Climate Dynamics(‬دینامیک آب و هوا) به چاپ رسانده‌اند.
به اعتقاد این پژوهشگران، اقیانوسها نهایتا بخش اعظم کربن آزاد شده در جو را جذب خواهند کرد و در نتیجه این امر دمای هوا در سال ‪ ۳۰۰۰‬میلادی بطور متوسط ‪ ۱۳‬درجه گرمتر از زمان فعلی خواهد شد.
در همین اثنا انبساط حجم آبهای اقیانوسها به واسطه جذب گرما و آب شدن یخهای گرین‌لند که به گفته متخصصان در صورت افزایش دمای زمین به میزان ‪۲/۶‬ درجه سانتیگراد بالاتر از حد کنونی به گونه‌ای بازگشت‌ناپذیر ذوب خواهند شد، موجب می‌شود سطح آب دریاها تا ‪ ۱۱‬متر افزایش یابد.
به گفته لنتن، تنها در صورتی که ساکنان زمین از هم اکنون تولیدات گاز دی اکسید کربن را در سطح جهانی کاهش دهند، می‌توان از فاجعه ذوب شدن یخهای گرین لند جلوگیری به عمل آورد. اما اگر این روند ادامه یابد و ذوب شدن یخها به یخچاله‌های عمیق قطب شمال نیز گسترش یابد، آنگاه افزایش سطح دریاها به مراتب بیشتر خواهد بود.
اگر همه منابع متعارف سوختهای فسیلی زمین سوزانده شود اما منابع غیر متعارف دست نخورده نگاه داشته شوند، میزان ازدیاد دمای زمین ‪ ۷‬درجه سانتیگراد خواهد بود.اما متاسفانه به نظر می‌رسد کشورهای غربی در تلاش برای کاستن از میزان وابستگی خود به نفت خاورمیانه به سراغ این منابع غیرمتعارف رفته‌اند.
هم اکنون کوششهای گسترده‌ای برای استخراج نفت از شنهای آلوده به نفت سنگین در کانادا و بخشهای شمالی آمریکا در جریان است. شرکت شل نیز اعلام کرده که موفق شده در استخراج نفت از گل‌رسهای آلوده به نفت در ایالت کلرادو به موفقیت چشمگیری دست یابد.
وزارت انرژی آمریکا منابع عظیمی از شنهای نفتی را در ایالت آلبرتا در کانادا شناسایی کرده و به آن به منزله یک منبع حیاتی نگاه می‌کند.
آنتن این نظریه را که تا سال ‪ ۳۰۰۰‬ممکن است دوران یخبندان تازه‌ای در زمین آغاز شده و در نتیجه اثر ازدیاد دمای زمین خنثی شود، رد می‌کند و در توضیح این نکته می‌گوید که تغییراتی که نحوه حرکت زمین بوجود آمده بدین معنی است که دوره کنونی میانه دو عصر یخبندان که زمین اکنون در آن قرار دارد به نحوی غیرعادی طولانی خواهد بود.
پیش بینیهای لنتن و همکارانش مکمل تحقیق دیگری است که هفته گذشته و به نحو مستقل از گزارش لنتن انتشار یافته است. در تحقیق اخیر تیم اوزیورن و کیث بریفا از دانشگاه ایست انگلیا در شهر نورویچ اطلاعات مربوط به تغییرات آب و هوایی در نیمکره شمالی را طی ‪ ۱۲۰۰‬سال گذشته مورد بررسی قرار داده‌اند و برای این منظور از داده‌هایی مانند حلقه‌های دور درختان که شاخص خوبی برای نشان دادن تغییرات آب و هوایی در گذشته است، استفاده کرده‌اند.
گزارش این گروه از پژوهشگران نشان می‌دهد در فاصله سالهای ‪ ۹۰۰‬تا ‪۱۲۰۰‬ میلادی و سالهای ‪ ۱۵۵۰‬تا ‪ ۱۸۵۰‬میلادی تغییرات آب و هوایی قابل توجهی در زمین به وقوع پیوسته است.در دوره نخست هوای زمین گرم شده در حالیکه در دوره دوم نوعی حالت شبه یخبندان و دوران سرما بر زمین حاکم بوده است. در قرن بیستم و بخصوص از ‪۴۰‬ سال پیش به این سو دمای زمین به گونه‌ای غیرعادی که متفاوت با همه تغییرات گذشته بوده گرم شده و این ازدیاد گرما در کل نیمکره شمالی گسترش داشته است.
اما آن دسته از محققانی که با دیده شک و تردید به تغییرات آب و هوایی نظر می‌کنند، معتقدند که تغییرات دما ناشی از چرخه‌های خورشیدی است و نباید نگران تاثیرات بشر ساخته در ازدیاد دمای زمین بود.
در برابر این نظریه، بریفا تاکید می‌کند که تغییرات گسترده‌تر آب و هوایی زمین دلالت بر آن دارد که آب و هوای این سیاره در برابر نیروهایی که بر آن عمل می‌کنند خواه تابش خورشید یا گازهای گلخانه‌ای به مراتب حساس‌تر شده و آستانه مقاومت آن کاهش یافته است. بنابراین تغییرات دما در گذشته نشانه تغییرات گسترده‌تر در آینده خواهد بود.