هدف بعدی کیست؟

«ولید جنبلاط» رهبر دروزی های لبنان در مقر خانوادگی اش در شهر موختارا می گوید: «تنها نیمی از دولت در اختیار ما است، بخشی از قوه مجریه از كنترل نخست وزیر سنیوره خارج است و پرزیدنت لحود هم از نظر ما هنوز همان رئیس جمهور دست نشانده سوریه است. قدرت اجرایی وی مانع از اقدامات جدید و سازنده در امور امنیتی و دیپلماسی می شود. به همین خاطر او دولتی را در داخل دولت حفظ می كند و علاوه بر آن حزب الله به بهانه آزاد سازی اراضی شبعا همچنان برای خود دستگاه های امنیتی و نظامی دارد. نیروهای دولتی در جنوب لبنان اختیاری ندارند و قادر به تامین امنیت مرز در مقابل نفوذ دشمن نیستند. به گفته جنبلاط، مردم لبنان از دولتی كه بیش از ده ماه پیش به قول وی از یوغ سوریه رها شده، بیش از این انتظار دارند. البته وضعیت خود جنبلاط هم تعریفی ندارد. این مسئله از وضعیت محل زندگی وی مشخص می شود. رهبر دروزی های لبنان از دو ماه پیش عملاً در كاخ كوهستانی خود محبوس است، كاخی كه در گرداگرد آن محافظان شخصی و موانع حفاظتی قرار دارد تا جان وی از خطر احتمالی اتومبیل های حامل مواد انفجاری حفظ شود. رهبر اكثریت لبنان یعنی «سعد حریری» (فرزند نخست وزیر فقید) نیز از ترس حملات تروریستی حدود شش ماه در خارج از كشور به سر می برد و تازه همین چند روز پیش و برای برگزاری مراسم سالگرد ترور پدرش به لبنان بازگشت. در شب ۱۱ دسامبر ،۲۰۰۵ «جبران توینی» نماینده پارلمان لبنان و سردبیر یكی از نشریات مخالف سوریه شبانه از پاریس به بیروت بازگشت اما صبح فردای آن روز قبل از رسیدن به دفتر نشریه و حتی پیش از آنكه كسی از آمدنش مطلع شود، در اثر انفجار یك بمب جان سپرد.
از آن زمان تا به امروز رهبران سیاسی اكثریت سیاسی جدید لبنان كه زمانی تحت لوای «اتحاد ۱۴ مارس» فعالیت می كردند، نزدیكی بیشتری با یكدیگر احساس می كنند. با وجود آنكه در اوایل تابستان گذشته دولت مورد انتظار این گروه ظاهراً قدرت را در لبنان به دست گرفت اما این بدان معنی نیست كه جان آنها از خطر بمب گذاران ناشناخته و به قول خودشان اپوزیسیون طرفدار سوریه مصونیت داشته باشد. با وجود آنكه تحقیقات سازمان ملل منجر به دستگیری چهار افسر ظاهراً مرتبط با انفجارهای بیروت شد، اما بمب گذاران و تروریست ها به هیچ عنوان از اقدامات خود دست بر نداشته اند. اینكه عاملان این بمب گذاری ها و سوء قصدها دقیقاً كجا مخفی می شوند و چگونه برنامه ریزی می كنند، مسئله ای است كه ظاهراً كسی از آن خبر ندارد و هیچ كس توضیح روشنی در مورد به خصوص حملات و ترورهای سیاسی یك سال و نیمه اخیر ارائه نمی دهد.
اما آیا راهی برای خروج از این تنگنا و بن بست وجود دارد؟ جنبلاط به عنوان فعال كهنه كار دست اندركار در سیاست لبنان عقیده دارد كه بحران موجود در كابینه لبنان محصول نوعی تضاد منافع میان لبنان و سوریه و برخی از كشور های منطقه است. از زمان قتل رفیق حریری ناظران سیاسی لبنان را به هواپیمایی غیر نظامی تشبیه می كنند كه به دست گروه فعالان مناقشات منطقه ای ربوده شده است. به عقیده این ناظران سیاسی، طرفداران سوریه از این جهت برای دولت كارشكنی كرده و در مقابل هرگونه اصلاحاتی مقاومت می كنند زیرا دمشق به هیچ عنوان خواهان همسایه ای قدرتمند و كارآمد نیست. بدین صورت است كه مثلاً وزرای طرفدار سوریه از اول فوریه به مدت ۶ هفته اعتصاب كرده و در جلسات دولت شركت نمی كنند، بدون آنكه این اعتصاب جز فلج كردن دولت، برای آنان دستاورد دیگری داشته باشد. جنبلاط برای خروج از این بحران پیشنهاد می كند كه به عنوان اولین اقدام متهمان به قتل حریری محاكمه شوند. این در حالی است كه تحقیقات بین المللی در این مورد به نوعی دچار ایستایی و ركود شده است. نماینده ویژه و گزارشگر سازمان ملل یعنی «مهلیس» از این پرونده كنار كشیده و جای خود را به «سرژ برامرتز» بلژیكی سپرده آن هم درست زمانی كه هنوز بازجویی از افسران بلند پایه و دست اندركاران سوری به نتیجه لازم نرسیده است. پس بدین ترتیب امكان كوتاه شدن دوره زمامداری لحود كه به دست اكثریت طرفدار سوریه پارلمان لبنان برای سه سال تمدید شد، وجود ندارد؟ جنبلاط این مسئله را غیرممكن می داند زیرا طبق قوانین لبنان عزل رئیس جمهور به دو سوم آرای نمایندگان پارلمان نیاز دارد. اما با همه اینها امكان اتحاد میان طرفداران حریری و دروزی ها و نیروهای «سمیر جعجع» بدون حمایت «ژنرال عون» وجود ندارد.
«عون» در تابستان گذشته از قبول هرگونه پست دولتی و وزارتی خودداری كرد تا بدین صورت در كسوت یكی از نیروهای اپوزیسیون، خود را برای پرش به سوی راس دولت آینده آماده سازد. در هفته های اخیر نیز با چرخشی به سوی نیروهای طرفدار سوریه موفق شد تا با همكاری «سید حسن نصرالله» دبیركل حزب الله لبنان، به اصطلاح پلت فورم دیالوگ ملی را تهیه كند. ژنرال عون در واقع با این چرخش درصدد كسب حمایت نصرالله برای انتخابات آینده ریاست جمهوری است. در صورت روی كار آمدن ژنرال عون، حزب الله دیگر احتیاجی ندارد تا فوراً اسلحه های خود را زمین بگذارد، بلكه بازوی نظامی این سازمان می تواند به عنوان وسیله ای تعیین كننده در جهت گفت وگو در مورد اهمیت استراتژیك مقاومت ملی عمل كند. به عقیده ناظران سیاسی، ژنرال عون تنها فعال سیاسی مسیحی است كه البته تا اندازه ای با خیال راحت می تواند بدون ترس از حملات تروریستی به اطراف و اكناف لبنان سفر كند، زیرا وی تا به امروز از انتقاد علنی به سوریه خودداری كرده است. در نتیجه مارونی های لبنان هم از حمایت از امیل لحود دست خواهند كشید. البته در حال حاضر به دلیل هراس از حمله به نیروهای این گروه، سعی در نزدیكی هرچه بیشتر به دولت فعلی دارند.
اما جنبلاط پایان دیگری را برای این وضعیت مطرح می كند. او بدون توجه به خوش خیالی های موجود در بیروت ادعا می كند كه به تازگی نقشه هایی را مشاهده كرده است كه آشكارا نشان از این داشت كه اراضی اشغالی شبعا از ابتدا به لبنان تعلق نداشته و جزء خاك سوریه بوده است: «در نقشه های چاپ ۱۹۶۲ این اراضی در آن سوی مرز قرار داشته اند، حال آنكه در نقشه های چاپ ۲۰۰۱ ارتش لبنان، به این سوی مرز و به خاك لبنان منتقل شده اند.» جنبلاط در مصاحبه ای با روزنامه نگاران لبنانی این مطلب را هم به گفته های خود اضافه می كند كه پس از قتل حریری و در جریان تحقیقات در این مورد با فردی به نام «جمیل سعید» آشنا شده و همین شخص در واقع عامل اصلی این تحریف است. البته مورخان معروف لبنانی عقیده ای كاملاً متفاوت و مخالف در این مورد دارند. اما در صورتی كه برداشت جنبلاط تبدیل به موضع رسمی دولت لبنان شود، به اصطلاح با یك ضربه مسئله اشغال این اراضی توسط اسرائیل به مسئله ای خارج از مرزهای لبنان تبدیل خواهد شد و بدین صورت عملاً فلسفه وجودی شاخه نظامی حزب الله زیر سئوال می رود و بدین صورت راه برای تحقق كامل قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت و انحلال باقی مانده ارتش های غیر رسمی باز شده و نیروهای دولتی لبنان می توانند سرانجام پس از سال ها اقتدار خود را در همه مناطق جنوبی این كشور گسترش دهند. البته جنبلاط و همفكرانش در روزهای اخیر به خاطر متهم كردن سوریه در ناآرامی های استان اشرفیه به نوعی اعتبار خود را به بازی گرفتند. قاضی رسیدگی كننده به پرونده اشرفیه اعلام كرده است كه در میان ۲۰۳ بازداشت شده این نا آرامی ها، ۲۴ فلسطینی و تنها ۲۳ نفر سوری قرار دارند و بقیه لبنانی هستند. جنبلاط پیش از این، عوامل این نا آرامی ها را شهروندان سوری عنوان كرده بود.
بسیاری از كارشناسان سیاسی بر این عقیده اند كه اشتباهات دولت سنیوره نیز در تداوم وضع موجود لبنان نقش اساسی دارد. در حال حاضر گروه های كوچكی از محركان اصلی نا آرامی ها و ناامنی های لبنان، در راس برخی نهادهای دولتی مشغول به كار هستند و همین گروه كوچك عامل بسیاری از شورش ها در مناطق فقیر نشین شمال لبنان و در بقاع به شمار می آیند.
رهبر اكثریت اهل سنت لبنان یعنی سعدحریری هم كم و بیش به این مسئله پی برده است كه نمی تواند با تمركز تلاش های خود در بیروت، خود را رهبر همه اهل سنت لبنان بنامد. از چند سال پیش به این سو در نواحی شمالی طرابلس گروهی از سنی های تندرو فعالیت هایی را آغاز كرده اند. اهالی دره بقاع نیز از زمان شروع بحران با سوریه و بسته شدن مرز این كشور، رنج های زیادی را تحمل كرده اند زیرا مایحتاج عمومی آنها همواره از طریق دادوستد كالاهای كشاورزی با سوریه و البته قاچاق تامین می شده است.
همه مواردی كه پیش از این آمد، می تواند به عنوان وسیله ای برای ارزیابی توانایی اولین دولت نسبتاً مستقل لبنان در نظر گرفته شود، دولتی كه پس از روی كار آمدنش به دنبال خروج نیروهای سوریه، موجب پیدایش انتظارات زیادی در جهت جهش های اجتماعی و سیاسی در لبنان شده بود. شاید تنها نقطه روشن فعالیت های دولت فعلی لبنان همان رشد البته غیر قابل لمس بورس بیروت و بازار فعالیت های ساخت وساز مسكن باشد. اما این دولت تا به امروز دست به هیچ اقدام عملی در جهت خروج لبنان از این بن بست سیاسی نزده است.
تحقیقات سازمان ملل در مورد عملیات تروریستی گذشته و حال در لبنان نیز به زمان درازی نیاز دارد و تا به امروز هم جز متهم كردن «بشار اسد» دستاورد دیگری نداشته است.
بی گمان این به اصطلاح وضعیت پات در لبنان تا یك سال و نیم آینده یعنی تا پایان دوران تمدید شده ریاست جمهوری امیل لحود ادامه خواهد داشت. از چندین دهه پیش به این سو از اقدامات دولت های لبنان در جهت رفع بحران های اجتماعی و نجات طبقه متوسط هیچ نتیجه ملموس و مشخصی در دست نیست و شاید به دلیل همین مسائل است كه بسیاری از سیاستمداران لبنان ازجمله رهبر مسیحیان این كشور یعنی سمیر جعجع صراحتاً اعلام كرده اند كه حتی اگر همه ملت لبنان در جهت دموكراسی و صلح یكصدا شوند نیز نباید این واقعیت تلخ را نادیده گرفت كه جنگ هنوز كاملاً پایان نگرفته است.
منبع: NZZ

ترجمه: محمدعلی فیروزآبادی

منبع : روزنامه شرق