خواب در کودکان

والدین اغلب میخواهند فرزند شان بدون مقاومت به تخت خود برود و سراسر شب را بخوابد اما در اکثر موارد با مشکل مواجه می شوند. میتوان گفت: عدم برنامه ریزی, مانع شکل گرفتن عادت خوابیدن در کودک میشود . اگر قصد دارید به کودکتان بیاموزید که شب زمان خواب است و تخت او جایی است که باید شب در انجا بماند و او میتواند خود بخوابد . راهنمایی های زیر را بخوانید .لازم به ذکر است که نوع رفتار والدین با کودکشان برا ساس سن کودک فرق میکند . در این مطلب سعی شده است گروههای سنی نوزادی تا ۱۲_۶ سا لگی مورد بررسی قرار گیرد.
● ۶ ماه اول تولد:
نمی توان هیچ فرمول یا قاعده خاصی برای زمان خواب نوزادان قایل شد. زیرا ساعت درونی بدن انها هنوز کامل نشده است . نوزادان معمولا۲۰_۱۶ ساعت در شبانه روز میخوابند طولانی ترین زمان خواب انها بین ۵_۴ ساعت می باشد و این بیشترین زمانی است که می توانند بدون شیر خوردن بخوابند باید توجه داشته باشید که اگر نوزادتان زیاد میخوابد حتما اورا جهت تغذ یه حداقل هر ۵_۴ ساعت یکبار بیدار کنید هرچند که اکثر نوزادان هر ۳_۲ ساعت یکبار از خواب بیدار شده و با گریه کردن گرسنگی خود را بیان میکنند. در این زمان شما نمی توانید بر نامه خاصی برای نوزادتان داشته باشید . شما باید بیشتر از سنین دیگر, نهایت توجه ودقت را برای رفع نیازهای او داشته باشید. شیرخوار در ۳ ماهگی به طور متوسط ۵ ساعت خواب در روز و۱۰ ساعت در شب دارد. البته ممکن است خواب شبانه کودک همراه با ۲_۱ بار بیدار شدن باشد.معمولا شیر خواران واقعا از خواب بیدار نمیشوند علی رغم انکه سروصدای مختصری هم می کنند. انها در حال خواب سبک میتوانند گریه کنند و یا صدای دیگری ایجاد کنند در حالیکه هنوز خوابند دلایلی مثل گرسنگی, جای خیس, سرما, حوصله سررفتن, احساس بیماری, از دلایل احتمالی سبک شدن خواب می باشد .ممکن است این بیداری انه ا فقط چند دقیقه طول بکشد وسپس مجددا به خواب عمیق میروند.
● وقتی شیرخوار خواب الوده اما بیدار است او را در تخت خودش قرار دهید:
کودک باید یاد بگیرد بدون وجود شما بخوابد. وقتی احساس کردید شیرخوارتان خوابش می اید او را به تخت خودش ببرید تا وقتی به خواب میرود,آخرین خاطره او محل خوابش باشد و با بیدار شدن و احساس تغییر محل خواب خود, نترسد .
● برای خواب راحت کودکتان شبها کمترین سروصدا وتحریک را ایجاد کنید:
شیر خواران هنوز فرق شب وروز را نمی دانند وشما می خواهید ان را به فرزندتان یاد بدهید, بنابراین شبها وقتی برای تغذیه و یا عوض کردن پوشک بچه به اتاق او میروید, نباید کارهایی مثل صحبت کردن, بازی و یا روشن کردن چراغها, تکان دادن و... را انجام بدهید .
● شبها برای تعویض کهنه بچه او را بیدار نکنید:
به جز زمانی که خطر قرمزی وآزردگی ناشی از دفع مدفوع و یا ادرار کودک را تهدید می کند. هم چنین میتوانید آخرین تغذیه کودک را در زمان خوابیدن انجام دهید(۱۰ الی ۱۱ شب ) . باید بدانید که از سن ۵_۴ ماهگی به بعد تغذیه شبانه کودک باید قطع شود .
● اجازه ندهید کودک در تخت شما بخوابد:
اگر کودک در تخت شما بخوابد انتقال او به تخت خودش مشکل خواهد بود و کودک یاد می کیرد که تخت خود را برای خواب ترجیح دهد . در ۳_۲ ماه اول زندگی, کودک را در سبد یا ساک خودش کنار تخت خود, قرار دهید.
● ۱۲-۶ ماهگی:
شیر خوار در این سن ممکن است یک چرت ۳ ساعته در طول روز و خواب ۱۱ ساعته در شب داشته باشد . در این سن شما می توانید نوع پاسخی که به گریه شیرخوار در شب می دهید را تغییر دهید شما میتوانید بدون اینکه او را دراغوش بگیرید فقط کمی با او صحبت کنید یا پشت اورا ماساژ دهید و حد اکثر ۵ دقیقه پیش او بمانید و سپس او را ترک کنید. اما اگر فرزندتان بیمار است حتما او را بغل کنید و به او ارامش بدهید.
همچنین شما باید سر زدنهای کوتاه خود را تکرار کنید .بعد از چند روز شیر خوار یاد می گیرد که چطور خودش به خواب برود .توجه به ایننکته ضروری است که در این سن اضطراب جدایی یکی از نگرانی های بزرگ کودکتان می باشد و با توجه به سن کودکتان که لازم است اتاق او جدا شود پس شما باید فرزندتان را به خوابیدن با عروسک یا پتوی مخصوص خودش عادت دهید . سعی کنید تعداد دفعات تغذیه شیرخوارتان را در صورتی که از شیر مادر استفاده میکند به ۲ بار و در صورت مصرف شیر خشک به ۱ بار در شب کاهش دهید که بهترین زمان ان هم قبل از به خواب رفتن خودتان میباشد .نکته: اگر شیرخوار ۶ماهه ویا بزرگتر۶-۵ بار در طول شب بیدار میشود حتما موضوع را به پزشک کودکتان اطلاع دهید. باز هم چراغها را روشن نکنید با ا و حرف نزنید چکهای شبانه را قطع کنید اما از بیمار نبودن او و یا عدم داشتن مشکل دیگری مطمئن شوید. این کار باعث میشود که کودکتان یاد بگیرد شب باید بخوابد.در طول روزترسهای ناشی از جدایی کودکتان را با بغل کردن و اطمینان دهی به او پاسخ دهید این کار ترسهای شبانه او را کاهش میدهد اجرای این کار به خصوص برای مادران شاغل در خارج از منز ل اهمیت دارد .در رابطه با ترسهای نیمه شب فورا نزد کودک بروید و او را مطمئن کنید . بهتر است پیش او بمانید اما او را از تخت خارج نکنید کنار تخت او بنشینید و دستان خود را روی او بگذارید این اقدامات حتی کودکی را که شدیدا اشفته است راارام می کند .
● ۳-۱ سالگی:
نوپا یان دراین سن حدود ۱۳_۱۰ ساعت در شبانه روز می خوابند .اضطراب جدایی یا میل کودک برای بودن با پدر ومادر او را بیدار نگه میدارد بنابراین وقتی کودک شما علائم خواب آلودگی را نشان می دهد سعی کنید بلا فاصله شرایط خواب ارام وراحت در تختش را فراهم کنید .کمکهایی که شما برای ایجاد یک خواب ارام وراحت به فرزندتان در این سن کنید انجام دادن کارهایی مثل :۳۰-۱۵ دقیقه کتاب داستان خواندن حمام کردن و گوش کردن به موسیقی ملایم گفتن جمله :خوب بخوابی, می باشد و اجازه دهید کاری که باعث ارامش او می شود را انجام دهد مثل پوشیدن پیژامه بردن عروسک به رختخواب خود زیرا این کارها باعث میشود کودکتان حس کند کاملا بر امور اطراف خود تسلط دارد وقتی کودک را در تخت خود قرار دادید در اتاق او زیاد توقف نکنید واز اتاق خارج شوید . اگر کودک به دنبال شما از اتاق خارج شد سریعا او را به اتاق برگردانید و از هر گفتگویی اجتناب کنید به این ترتیب کودک یاد میگیرد نمی تواند با این کارها زمان به خواب رفتن را طولا نی کند . در این سن دیدن کابوس های شبانه باعث ترس و وحشت کودک از خوابیدن می شود بنابراین به دقت برنامه های تلویزیونی که او نگاه میکند را کنترل کنید(به ویژه قبل از خواب ) بعد از بیدار شدن به دنبال دیدن خواب ترسناک او را مجبور به بازگو کردن خواب خود نکنید مگر اینکه خودش مایل باشد در مورد ان صحبت کند .حتما پیش او بمانید تا مطمئن شوید آرام گرفته و سپس او را تشویق کنید زودتر بخوابد.
● سن قبل از مدرسه و مدرسه:( ۴-۳ سالگی تا۱۲-۱۱سالگی)
در این سن کودک نیاز به ۱۲-۱۱ ساعت خواب شبانه دارد .معمولا این مقدار خواب تا سن حدود ۱۲ سالگی به ۱۰-۹ ساعت در شب میرسد. از خصوصیات خواب در این سن میتوان به موارد زیر اشاره کرد.از چرت زدنهای سنین قبل خبری نیست . وراه رفتن و صحبت در خواب در این سن شایع است و برای بیدار ماندن ونخوابیدن چانه میزند . توصیه هایی که در این سن میتواند به شما کمک کند ان است که : از فرستادن کودک به جای خواب خود به عنوان تنبیه خود داری کنید و با عطوفت ومهربانی نگرش مثبتی در مورد زمان خواب در او ایجاد کنید همچنین جهت اماده شدن برای خواب مسئولیت بیشتری به کودک خود بدهید تا تمام وظایف مربوطه را بدون تذکر انجام دهد و نیز رعایت نظم در خوابیدن و داشتن خواب کافی برای انجام تکالیف مدرسه لازم است.و از مدت زمان مشخصی قبل از خواب (مثلا ۱۰ دقیقه قبل )به او بگویید که خودش را برای خواب اماده کند.اگر کودک شما دچار خواب گردی یا خواب گفتاری میباشد او را بیدار نکنید ولی از بروز هر گونه صدمه ای پیشگیری نمایید مثل قفل کردن درب منزل برداشتن وسایل سر راه کودک وتجویز داروبنا به توصیه پزشک.

منبع: www.drgreene.com
تترپور پروین و همکاران .پزشک کودک خود باشیم. نشر سالمی . ۱۳۸۰
فاطمه کلروزی - کارشناس ارشد پرستاری کودک و خانواده

منبع : پایگاه اختصاصی آموزش پرستاری کودکان