حرکت مالزی در مسیر توسعه شیلاتی

آبزی پروری به عنوان موتور سوم رشد اقتصاد مالزی شناخته شده است. در چارچوب برنامه سوم آبزی پروری ملی (NAP-۳)، از سال ۲۰۱۰- ۱۹۹۸، قرار است بخش آبزی پروری توسعه یابد و روز آمد شود تا به صورت یك بخش مهم درآمدزا در کشور مطرح شود. زیر بخش ماهیگیری که زیر نظر وزارت کشاورزی و صنایع وابسته می باشد، یکی از بخشهای مهمی است که هدف آن توسعه و روز آمد شدن و رسیدن به اهداف اصلی NAP-۳ است.
در سال ۲۰۰۳، بخش ماهیگیری ۴۱۹ میلیون دلار آمریکا به خزانه ملی کمک کرد، در حالیکه در سال ۲۰۰۲ این مقدار، ۸۶/۳۸۴ میلیون دلار بود. کشور مالزی با سرانه مصرف آبزیان ۶/۵۹ کیلوگرم، بعد از ژاپن و مالدیو، سومین کشور بزرگ مصرف کننده می باشد. صنعت ماهیگیری در مالزی در طول سال ۲۰۰۳ حدود ۳۷/۱ درصد به تولید ناخالص داخلی (GDP) کمک کرده و هم چنین بطور مستقیم اشتغال ۸۹۴۰۰ صیاد و ۲۱۱۰۰ پرورش دهنده ماهی و بطور غیر مستقیم اشتغال افراد بسیار زیادی را در این سال فراهم کرده است. این صنعت موفق شد به تولید نهایی ۴۸/۱ میلیون تن به ارزش ۳۹/۱ بیلیون دلار آمریکا (۲۹/۵ بیلیون رینگت مالزی) برسد و نیز ارزشی به میزان ۳۷/۱ درصدی که در مقایسه با سال گذشته (۶۹/۱ درصد) کاهش یافته را به خود اختصاص دهد. از کل تولید نهایی فوق، ۲۸/۱ میلیون تن (۷/۸۶ درصد) را بخش ماهیگیری به خود اختصاص داده و حال آنکه بخش آبزی پروری به این توازن کمک کرده است. بخش ماهیگیری در آبهای ساحلی و كم عمق ۰۸/۱ میلیون تن به این صنعت کمک کرده که این مبلغ ۸۵ درصد تولید بخش ماهیگیری را به خود اختصاص داده و مابقی آن مربوط به بخش ماهیگیری در اعماق دریا می باشد که به علت عدم دسترسی به امکاناتی همچون کارگران ماهر و زیرساخت های مناسب همچو کشتی ها و ملزومات آن، به توسعه مناسب هنوز دست نیافته اند.
● ماهیگیری دریایی
با هدف افزایش سودآوری برای کشور، اقدامهای گوناگونی برای اطمینان از توسعه صنعت ماهیگیری از بخش اعماق دریاها، انجام شده است. از جمله این موارد می توان به صدور پروانه و مجوزهای جدید صید از اعماق در یا و آموزش صیادان اشاره کرد. گرچه عملکرد کشتی های این بخش به حد آستانه نزدیک شده، لیکن اتکای آنها به نیروی کار ماهر خارجی، همچنان به قوت خود باقی است. به نظر می رسد که برای تسریع در توسعه این صنعت بکارگیری کارگران خارجی لازم باشد. از این رو تعداد آنها از ۱۷۸۰۹ در سال ۲۰۰۲ به ۳۰۰۰۸ نفر در سال ۲۰۰۳ فزونی یافته است. همچنین تعداد کشتی های ماهیگیری مجوزدار مالزی در سال ۲۰۰۳ به ۳۵۴۵۸ فروند (و ۸۹۴۳۳ نفر نیروی شاغل) رسیده است. بیشتر این کشتی ها در سطح بسیار مطلوبی در نواحی ساحلی فعالیت داشته اند. در این مسیر، با اعمال سیاست مدیریتی و اعطای مجوزهای جدید برای کشتی های صیادی، کشتی های مذکور به صید در اعماق دریا هدایت می شوند. تعداد کل کشتی های دارای مجوز صید در اعماق در سال ۲۰۰۲ میلادی ۶۱۵ فروند بود که به ۸۱۳ فروند در سال ۲۰۰۳ افزایش یافته است. انتظار می رود افزایش تولید در این بخش (صید در اعماق) به فزونی تولید ماهی در این کشور کمک کند.
ماهیگیری در این قسمت از دریا عمدتا توسط کشتی های GRT ۷۰ و بالاتر و با استفاده از ابزارهای خاص خود (مانند تورهای ترال ، پرساین و قلاب و دسته های ویژه صید ماهی کولی) در محدوده ۳۰ مایلی آبهای ساحلی این کشور انجام می شود.
● آبزی پروری
آبزی پروری در این کشور، با اختصاص سهم ۳/۱۳ درصدی از کل تولید ماهی (به میزان ۱۹۶۸۷۴ تن )، یکی از سریعترین سطوح رشد زیر بخش ماهیگیری می باشد. اگر چه آبزی پروری به عنوان یک بخش رو به رشد واقع شده اما هنوز بهره برداری کلی از آن محقق نشده است. مزارع نسبتا کوچک و متوسط در این کشور، اساسا تولید در این بخش را به عنوان یک شغل خانوادگی فراهم می نمایند. فقط تعداد بسیار محدودی از مزارع آبزی پروری تجاری با فن آوری نوین و سیستم مدیریتی پایدار در این بخش مشغول به کار هستند.
در سال ۲۰۰۳ تعداد کل شاغلین این بخش (۲۱۱۱۴ نفر) ۲۴% نسبت به سال ۲۰۲ (۲۱۱۶۴ نفر) کاهش یافته است. ۷۹ درصد از کل پرورش دهندگان مذکور در آبهای شیرین و مابقی آنها در آبهای شور و دریاها مشغول به کار می باشند.
● پرورش در آبهای شیرین
آبزی پروری در این بخش، ۲۶ درصد از تولیدات نهایی آبزی پروری را در سال ۲۰۰۳ به خود اختصاص داده و با افزایش تولیدات این بخش از ۴۶۴۰۳ تن در سال ۲۰۰۲ به ۴۹۹۴۷ تن در سال ۲۰۰۳ یک افزایش ۶/۷ درصدی را داشته و ارزش نهایی آن به ۲۴۱ میلیون رینگت مالزی رسیده که در مقایسه با سال گذشته یک کاهش ۴/۱ درصد را داشته است. این نوع از پرورش ماهی در حوضچه ها، استخرها، قفس ها، مخزن های آب شیرین و پن انجام شده و شامل پرورش انواع ماهی های آب شیرین شامل: تیلاپیای قرمز، گربه ماهی، گربه ماهی رودخانه ای، کپور علفخوار، تیلاپیای سیاه و کپور سرگنده می باشد.
● پرورش در آبهای لب شور و محیط دریایی
این نوع آبزی پروری نیز، ۷۴ درصد از مجموع محصولات آبزی پروری را شامل شده و اگرچه تولید کوکل (cockle) از ۷۸۷۰۰ تن در سال ۲۰۰۲ به ۷۱۰۰۰ تن در سال ۲۰۰۳ کاهش یافته و پرورش در استخرهای آب شور تنها ۲۹۰۰۰ تن در سال ۲۰۰۳ بوده، لیکن با یک افزایش ۷ درصدی، مجموع تولیدات این بخش از ۱۴۵۴۴۰تن در سال ۲۰۰۲ به ۱۴۶۹۲۶ تن در سال ۲۰۰۳ ارتقا یافته است. همچنین پرورش در قفس در سال ۲۰۰۳ در این کشور در حدود ۱۱۰۰۰ تن بوده است. انواع اصلی ماهی های پرورشی در آبهای شور شامل: شانك، هامور، سی بس آسیائی، مار ماهی، میگوی ببری سیاه، میگوی سفید، نرم تنان، صدف ها و همچنین جلبکها می باشد. با بکارگیری فضاهای جدید، انتظار می رود تولیدات آبزی پروری در سالهای آتی با یک آهنگ رشد ثابت افزایش یابد. با بکارگیری فن آوری های نوین کشاورزی توسط فعالان بخش خصوصی که به دنبال آبزی پروری تجاری می باشند، انتظار می رود محصولات این بخش به ۰۰۰/۶۰۰ تن ( به ارزش ۶۰۴ میلیون دلار آمریکا) تا سال ۲۰۱۰ فزونی یابد.
● ماهیان تزئینی
کل تولیدات این بخش از ۴۰۸ میلیون قطعه (به ارزش ۹/۲۹ میلیون رینگت مالزی) در سال ۲۰۰۲ به ۴۲۸ میلیون قطعه (به ارزش ۶۴/۹۷ میلیون رینگت مالزی) در سال ۲۰۰۳ افزایش یافته است.
● تولید بچه ماهی
ماهی های آب شیرین و ماهی و میگوی آب شور و بچه ماهی های آب شور توسط هچری های دولتی تولید شده اند. این بچه ماهی های آب شیرین بیشتر شامل نوزاد کپور، تیلاپیای قرمز و کپور رودخانه ای می باشد. تولید ماهی، میگو و بچه ماهی های آب های شور ۲۱۰ میلیون قطعه بوده که بیشتر شامل سی بس، میگوی ببری و میگوهای درشت آب شیرین می باشد.
● فرآوری و تجارت
مالزی مهم ترین تولید کننده، بازار تجاری ماهی و محصولات شیلاتی در منطقه می باشد. این کشور با سرانه مصرف ۶۰ کیلوگرم در سال، بعنوان بزرگترین مصرف کننده ماهی در آسیا و در رأس نمودار مربوطه اش قرار دارد. مالزی با تولید سالانه ۵/۱ میلیون تن ماهی و صدف که عمده آن از صید دریایی (به میزان ۳/۱ میلیون تن) و مابقی آن (۰۰۰/۲۰۰ تن) از آبزی پروری می باشد، قصد رسیدن به تولید ۰۰۰/۶۰۰ تن محصولات آبزی پروری را تا سال ۲۰۱۰ دارد. به عنوان یک کشور تجاری، مالزی با پرداختن به امر صادرات و واردات مقدار قابل توجهی از محصولات دریایی، درآمدی به میزان ۱۵/۲ میلیارد رینگت مالزی (۵۶۷ میلیون دلار آمریکا) را که تقریبا ۲ برابر در سال ۱۹۹۹ می باشد، را از این طریق کسب نموده است. محصولات دریایی این کشور با کیفیت بالا، مانند: میگوی سیاه ببری، تنم ماهیان، سفالوپودها، غذاهای دریایی خشک شده، و محصولات با ارزش افزوده، به بیش از یکصد کشور در اقصی نقاط جهان صادر شده است. ژاپن، اروپا و آمریکا به عنوان اصلی ترین مقاصد بازار ماهی بوده و مالزی سالیانه ۰۰۰/۲۵۰ تن ماهی و فرآورده های شیلاتی را برای مصارف بومی و بهره برداری در این صنعت، به کشور خود وارد می کند.● میگوی پرورشی
پرورش میگو در مالزی با تولید بیش از ۳۲۰۰۰ تن (به ارزش ۲۹۳ میلیون دلار آمریکا) در سال ۲۰۰۳، دارای سریعترین رشد در بخش آبزی پروری آبهای شور می باشد. به علت فصول آب و هوای مختلف در مالزی، اگرچه تاریخچه این صنعت در این کشور به دهه ۱۹۸۰ برمیگردد، لیکن به لحاظ تجاری برداشت خوبی را نداشته است. انواع تولیدات دارای صرفه اقتصادی شامل: میگوی سیاه ببری، میگوی موزی، میگوی آب شیرین، طی ده سال اخیر، در جدول ذیل نشان داده شده است. میگوی سیاه ببری با اختصاص ۹۵% از ارزش کل محصولات ماهیگیری که تقریبا در حدود ۲ میلیارد رینگت مالزی (۵۱۹ میلیون دلار آمریکا) بوده و در مقایسه با سال ۱۹۹۹ دو برابر شده، سهم اصلی را در این بخش دارا می باشد. در حدود ۱۴۰ نوع غذای جدید دریایی توسط دستگاههایی فرآوری می شوند که بیشترشان در عمل آوری و فرآوری میگو (همچنین بچه میگوی آب شیرین و میگوی موزی که به ترتیب ۷/۲ و ۳۴/۲ درصد کل تولید را شامل می شود) به کار می روند. در اوایل سال ۱۹۸۰ با ورود سیت لارو از تایوان که موجب توسعه هچری ها شد، روش پرورش میگو در استخرها گسترش یافت. با وجود داشتن ۱۶۰ هچری میگو ببری و ۱۱۲۶ تأسیسات پرورش میگو، میانگین تولید سالانه میگو این کشور ۵/۳ تن در هکتار برآورد شده که اصلی ترین نوع آن، میگوی سیاه ببری می باشد.
۱۰۹ واحد از تأسیسات فوق الذکر مخصوص امر صادرات می باشند. از این تعداد نیز، ۷۱ کمپانی فرآورده های دریایی با اجرای سیستم حصپ (HACCP) موفق به کسب مجوز صادرات به اتحادیه اروپا (EEC) شده اند. اگرچه بخش عمده ای از صنعت ماهیگیری در این کشور به میگو اختصاص یافته، لیکن میزان تولید آن از ۱۲۶۴۰۰ تن در سال ۱۹۹۲ به ۴۷۲۰۰ تن در سال ۱۹۹۸ کاهش یافته است. در سال ۲۰۰۳ باتولید ۳۲۰۰۰ تن در بخش آبزی پروری، دیگر میگو (با تولید ۷۷۵۰۰ تن در همان سال) نمی توانست بخش عمده این صنعت را به خود اختصاص دهد. با رسیدگی به تولیدات بخش آبزی پروری سعی شده تا به افزایش ذخایر میگو کمک شود. انواع سیستم های پرورش میگو در استخر در مالزی شامل سیستم های وسیع یا غیر متراکم، متراکم و نیمه متراکم می باشد. تفاوت اصلی بین این سیستم ها در نگهداری درجه های غلظت، تکنیک های مدیریتی و محصول مورد نظر آنها می باشد. بطور عمده مزارع تجاری مالزی از سیستم های آبزی پروری نیمه متراکم و نیمه مترکم اصلاح شده بهره می برند. میزان نگهداری درجه غلظت شوری آب در سیستم نیمه متراکم به ازای ۱۵- ۱۰ پست لارو در متر مربع می باشد. در حالی که این میزان پراکنش پست لارو در سیستم نیمه متراکم اصلاح شده، ۲۵- ۲۰ در متر مربع می باشد. همچنین میزان محصول نهایی مورد انتظار (مالزی) در سیستم نیمه متراکم به طور متوسط ۲ تن در هکتار و ۴ تا ۵ تن در هکتار در سیستم نیمه متراکم اصلاح شده ، تخمین زده شده است. در این سیستم، ۴ ماه پس از نگهداری پست لاروهای قدیمی (۲۰ روزه) محصول آماده برداشت می باشد.
● حمایت دولت از زیربخش میگوی پرورشی
دولت مالزی با آگاهی کامل از اهمیت و عوامل بالقوه آبزی پروری در مورد تولیدات غذایی، درآمدزایی و ارزآوری، و ضمن تأکید بر پیشرفت و توسعه فعالیت های آبزی پروری در کشورش، در عین حال به این حقیقت نیز توجه دارد که نگرانی های دیگری از قبیل: اثرات منفی توسعه نادرست آبزی پروری بر محیط زیست، کیفیت غذا و سلامتی، گرفتاری اقتصاد جامعه و پشتیبانی از پروژه های آبزی پروری در آتیه، وجود دارد. دولت مالزی با ارائه سیاست ها و برنامه هایی سعی نموده که به طریق معقول به توسعه پایدار آبزی پروری در کشورش، یاری رساند. در این راستا، این کشور یک منطقه ویژه صنایع آبزی پروری را که پروژه های مربوطه در آن راه اندازی شده، به یک روش منظم و صحیح، با کمترین تاثیرات منفی بر روی محیط زیست و به منظور جلوگیری از تداخل آن با دیگر فعالیت های اقتصادی، طراحی نموده است. برای ثبت مزارع آبزی پروری که تازه شروع به کار کرده اند، یک برنامه ملی منظور شده و همچنین دولت یک دستو العمل به نام GAPs (فعالیتهای مناسب آبزی پروری) را برای عموم فعالیتهای آبزی پروری (از جمله پرورش میگو) را مطرح نموده است.
اجرای دستورالعمل آبزی پروری برای پرورش میگو شامل موارد ذیل می باشد. کمترین تأثیر محیط زیستی منفی در طول دوره پرورش، همکاری تصفیه خانه ها برای تصفیه آب استخرها، چگونگی جریان ورود و خروج آب استخرها، استفاده از پست لارو سالم و با کیفیت، نگهداری غلظت مناسب در سیستم مدیریتی ورزیده. تغذیه و سرعت غذادهی و همچنین تبادل جریان آب باید با میزان پرورش مناسب بوده و تنها داروهای مجاز در دوره های توصیه شده استفاده شود. برای رسیدن به استانداردها مناسب، مواد جاری و ته نشین شده در استخرها تا قبل از ورود به محیط زیست پیرامون شان باید مهار شود. همچنین مزارع برای تسهیل در برداشت میگوی پرورشی باید دارای سابقه کافی در نگهداری این سیستم باشند.
به منظور توسعه موثر در آبزی پروری، دولت بیش از ۴۹۱۳۵۹ هکتار را برای این امر اختصاص داده و به منظور رسیدن به ۱۵۰۰۰۰ تن تولید میگو (به ارزش ۲۷۰۰ میلیون رینگت مالزی) تا سال ۲۰۱۰، اهدافی را در نظر دارد. صندوق های مشوق سرمایه گذاری برای جذب سرمایه های بیشتر در بخش آبزی پروری بویژه کشت میگو به هم پیوسته اند. به همین منظور و برای رشد فعالیتهای سرمایه گذاری در سا ل۱۹۸۶ و مالیات بر درآمد، مشوق هایی برای اعطای به مشتاقان این بخش و هم چنین مساعدت به کسانیکه در این راستا و برای فعالیت در این راستا و برای فعالیت در این بخش موظف به پرداخت مالیات بر در آمدشان بودند، در نظر گرفته شد. این مشوق ها جزو اصول کاری وزارت کشاورزی و صنایع وابسته و نیز سازمان توسعه صنعتی مالزی (MIDA) محسوب می گردد. یکی از این مشوق ها شامل کمپانی هایی که در بخش کشت میگو فعالیت دارند، شده و این کمپانی می تواند ۳۰ درصد از مالیات بر درآمد قانونی خود را در طول ۵ سال پرداخت نماید و همچنین در بخش کاهش مالیات سرمایه گذاری، یک کمپانی می تواند از یک تخفیف ۶۰ درصدی در هزینه های خود (ظرف گذشت ۵ سال از تاریخ مواحه با اولین هزینه سنگین) برخوردار شود.همچنین شکلهای در دسترس دیگری از مشوق های مالیاتی شامل: تخفیف در سرمایه گذاری مجدد، تسریع در تخفیف عمده، تخفیف بزرگ در بخش کشاورزی و همچنین پروژه های با فن آوری پیشرفته، می باشد. نوع دیگری از مشوق های مذکور نیز شامل حمایت های دولت از بخش آبزی پروری (از جمله پرورش میگو) در طول مدت توسعه این بخش و تدارک زیر ساخت های آن، می باشد.
مؤسسات ماهیگیری دولتی با انجام تحقیق و توسعه در عرصه های مختلف این صنعت که شامل ترویج زیست شناسی، مدیریت بیماریها، نگهداری درجه غلظت، اصول کشاورزی پایدار و غیره می باشد، تلاش نموده اند تا بر همه موانع فنی در کشت میگو، پیروز شوند. همچنین برای آنهائیکه علاقمند به پرورش میگو هستند دوره های آموزشی تدارک دیده شده و در کنار آن به کشاورزان شاغل در این بخش در خصوص ارائه اطلاعات فنی مساعدت هایی شده و نیز به مشتاقان سرمایه گذاری در این بخش اطلاعات اولیه ای داده شده است. به منظور مساعدت در فروش محصولات پرورشی، و توسعه ارائه تسهیلات اعتباری به کشاورزان آژانس های دولتی آماده به همکاری می باشند.
Reference: INFOFISH International ۵/۲۰۰۵

مترجم: لیلا تركمنی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران