نقدی بر همایش پژوهش شرکت ملی گاز ایران در سال ۱۳۸۴

همایش ها باید نشات گرفته از یك كار گروهی باشد، همایش ها زمینه ای برای فرصت سازی است، وبسترهای رشد و توسعه ای هماهنگ را پایه گذاری می كند، و می تواند مركزی باشد برای انتقال وتبادل داده ها، كه نتیجه آن جهشی در حركتها وبرنامه ریزی های آتی خواهد بود، همایش ها می تواند، تفكری جدید و پویا را برای ایجاد خلاقیتهای شایسته در سیستم و صنعت ایجاد نماید، همایش مركزی برای ایجادورشد انگیزهاست. و همایش باید باب های بسته ذهن را بگشاید و بتواند به سوی تعالی سوق دهد. ثمره همایش ها توانمند سازی و الگوسازی است.
همایش یك پروژه است و در پژوهش، یك طرح پژوهشی و مطالعاتی خواهد بود.می تواند مركزی برای تبادل اندیشه ها باشد، در همایش های سالیانه باید با یك استراتژی مشخص و هدایت شده، شاخص های اصلی و فرعی را نشانه گرفت. می توان به بهانه برتری جویی و برای انتخاب برترین ها، گوی رقابت را برای همه به طریقی مهیا ساخت كه ثمره آن پویای و تحول باشد .والزام داریم از متدولوژیهای روزانتخاب برتر بهره گیری نماییم یكی از روشهای مطرح EFQM است كه می تواند هدایتگر نقش برتری در پژوهش ودر شركتها باشد. بعنوان مثال، روشهای ارزیابی عملكرد كه بصورت بین المللی و جدیدا در كشور بصورت ملی اجرایی و بومی سازی شده است حدود دو سال است كه توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی اجرا می شود. و در شركت گاز كشور نیز دوسال است شكوفایی یافته و توانسته است، مزیت های رقابتی را برای توسعه با تعریف شفاف و روشنی الگوسازی نماید.
این سوال برای همایش دوم پژوهش مطرح است كه چرااین الگوی سرآمدی مورد توجه پژوهش قرار نگرفته است .وسطحی نگری شده است.با توصیف آنچه گفته شد، آیا شاخص های انتخاب شده در همایش پژوهش برای تعیین شركت پژوهشی برتر می تواند پویایی و شكوفایی و رشد و توسعه را در پژوهش شركت گاز تضمین نماید؟
آیا این گونه ارزیابی ها باعث تخریب نخواهد بود؟ آیا اینگونه روشها در جهت رشد وتعالی است ؟ آیا زمینه عدالت گستری را فراهم ساخته است ؟آیا با اینگنه ارزیابی ها مهرورزی صورت گرفته است ؟ خوب بود كار راباتكمیل فرم خود ارزیابی آغاز می كردید . شایسته بود گروه ارزیابی راساماندهی می كردید. وارزیابی محیطی انجام می شد. اگراین اقدامات برای ستاد سنگین بود باید وارد این مقوله نمی شدید و یا حداقل مشاور می گرفتید.
پیشنهاد امور پژوهش شركت گاز خراسان كه قبلا" نیز به بعضی از موارد آن اشاره شده است، ومی تواندبرای برگزاری همایش های آتی قابل توجه باشد. به شرح زیراعلام می شود .
۱- انتخاب موضوع خاص برای همایش (هدف گذاری)
۲- تشكیل كمیته های تخصصی قبل از تشكیل همایش از اعضای شورای پژوهش و متخصصین ذیربط و گروه بندی آنها در هسته های مطالعاتی ( برای بهره برداری ، رشد درجهت نتیجه گرایی ،فرآیند گرایی وتوانمند سازی ذینفعان)
۳- تشكیل جلسات مستمرگروه ها وهسته های تخصصی قبل از برگزاری همایش به منظور جمع بندی، سیاست گذاری اصلاح برنامه های كوتاه ،میان وبلند مدت پژوهشی ، تعیین وتدوین استراتژی ها و یا تغییر در استراتژی های گذشته ، بازنگری در عملكردها ومحور های استراتژیك وتعیین وتبین راه های توسعه ، و در ضمن انتخاب یك سوژه ثابت برای توسعه همگانی وعمومی در صنعت (مثلا این موضوع می تواند مطالعه فیلتر در گازرسانی ها، خطوط انتقال و پالایشگاهها می باشد).
۴- تجزیه و تحلیل و انطباق تصمیمات بند۳ با سیاست های كلان وزارت نفت و كشور
۵- اعلام نتایج به گروهها و هسته های پژوهشی در دانشگاه ها و بخش خصوصی وبرنامه ریزی درنهادینه كردن آنها با اصلاحات احتمالی
انجام مراحل فوق می تواند در پویایی یك همایش نقش موثری را ایفا نماید. البته این سوال مطرح خواهد شد كه اگر اقدامات فوق عملی شود، چرا همایش برگزار شود، اهداف مشخص شده، سیاست ها نهایی شده است و نیاز به همایش نیست. در پاسخ باید اعلام نمود كه مدیریت پژوهش بعنوان یكی از مدیریتهای شركت گاز بوده و هماهنگی بین سطوح سایر مدیریتها به منظور هماهنگی الزامی است و برنامه ریزیهای كوتاه ، میان و بلند مدت، رادرسطح شركت ووزارتخانه پوشش خواهد داد. منظور ما نیز از نقد همایش نگرش صحیح به موضوع می باشد نقدعملكردها ست ،نقد روشهای اجرایی است ، هدف بهبود است برای حركتی نو ، وافزایش بهره وری را به دنبال دارد نقد بخاطر پویایی وتحول است ورشد وتكامل پژوهش را نشانه گرفته است . و در پایان همایش اگر از شركتی تقدیر می شود، باید این تقدیر پذیرش عمومی را دربر داشته باشد. درست است كه تقدیر و انتخاب برترینها سنت خوبی بوده و پسندیده است اما این كه انتخاب چگونه عملی شود تا مورد قبول همه ذینفعان باشد، بسیار مهم و اساسی است. می دانیم كه هدایت سایر شركتها در شاخص های استراتژیك و عملكردی كه در شركت برتر متبلور شده است می تواند راهگشای سایر شركتها برای توسعه باشد. و می دانیم كه اگر قرار باشد كاری شایسته و بایسته را تخریب كنیم خوب است آنرا بد و نامناسب اجرا كنیم. آیا فكر كرده اید كه چرا بحث سرآمدی مطرح می شود؟ آیا توجه شده است كه چرا بعضی شركتها نسبت به آن بی تفاوت و بعضی ها شدیدا در پی آن هستند؟ لازم است به چند نكته و سرفصلهای زیر توجه ویژه نمود:
۱- دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ی آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و كشورهای همسایه)، با تأكید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال كامل"را در سر لوحه برنامه ها قرار گرفته ویك هدف كلان است .
۲- پویایی و پایداری پژوهش در شركت برای تحقق بند ۱
۳- سیر تكاملی وبرنامه ریزی هدفمند و هماهنگ
۴- رقابت پذیری در جنبه های علمی و اقتصادی وتوانمند سازی
۵- ایجاد و توسعه خلاقیت ها وبستر سازی برای آن
۶- استفاده از توان جمعی و تخصصی برای انتقال تجربیات وشكوفایی پژوهش ها
۷- ایجاد و توسعه نگرش كار گروهی در قالب هسته های خاص وویژه برای نوآوری و فن آوری
۸- عدالت گستری برای گسترش رضایتمندی
۹- مهرورزی كه زیر ساختی برای وحدت وشكوفایی همه خلاقیت هاست
۱۰- نتیجه گرایی
۱۱- فرایند گرایی
و خیلی از موارد دیگر كه در این مقال نمی گنجد.
شركتهایی كه مانند شركت گاز استان خراسان دارای استراتژی مشخصی هستند و همه سرفصلهای اعلام شده را در دستور كار دارند و با شاخص گذاری، به دنبال كسب قله های تعالی و معرفت در حركتند درحالیكه بعضی شركتها در این مقوله انگیزه چندانی ندارند بنابراین بایستی بر رو ی آنها مطالعه و آسبب شناسی صورت پذیرد. شاید عملكرد ما منجر به این بی تفاوتی ها شده باشد. شایان توجه است میرایی سازمان ها كه نارضایتی در آن توسعه می یابد نتیجه این توسعه نایافتگی است.
مدیریت شركت گاز و سایر مدیران ارشد موظفند كه برای به حداكثر رساندن برآیند نیروهای موجود شركت در جهتی حركت كنند كه در نهایت توسعه یافتگی و افزایش بهره وری و فناوریهای نو را در بر داشته باشد و این امر تحقق نمی یابد مگر اینكه خود با متدولوژی مشخص و تدوین استراتژی فرصت سازی لازم را عملی وفراهم نماید به همین دلیل بود وقتی از تریبون همایش برای انتخاب شركت برتر پژوهشی بدون توجه به متدهای سرآمدی و اندك شاخص نامتناسب اشاره شد بسیار تاسف خوردیم كه در مركز فناوری اطلاعات اقداماتی اینگونه شكل می گیرد. شایسته بود مسئولین ذیربط با كارشناسان اتاقهای همجوار كه نقش آنها پیاده سازی متدولوژی سرآمدی در شركت گازمی باشد و دو سال است تجربیاتی را كسب نموده اند ، مشاوره می كردند. تاسف خوردیم از اینكه پژوهش بعنوان یك مركز مطالعات كه باید الگوسازی و فرصت سازی سرآمدی را پایه گذاری نماید این گونه مظلوم واقع شده است و...
اعتقاد ما براین است كه:
۱- امور پژوهش باید از نیروهای تمام وقت و متخصص، در تمام زمینه ها بهره مند گردد.
۲- پرهیز از خود محوری داشته باشد. به روشهای تیلوری كه در جامعه كنونی پاسخگو و پسندیده نیست عمل نكند. و توسعه و تفكر لایه ای، جمعی و مشاركتی را در دستور كار قرار دهد.
۳- پژوهش را مدیریت كند و از كار اجرایی شدیدا پرهیز كند. قراردادها را به استانها بسپارد. اگر علاقه مندند كه در قراردادها نقش ایفا نمایند بهتر است افرادی را كه با این تفكر آمیخته اند با پژوهش گاز تهران بزرگ ادغام نمایند و ستاد را برای مدیریت كلان در بخش پژوهش استقلال دهند.
۴- تدوین استانداردها، تهیه دستورالعمل ها را می توانند به شركتهای ذیربط استانی واگذار نمایند. شركتهای فرعی می توانند با تشكیل گروههای تخصصی خاص اهداف و نیازهای شركت را مرتفع نمایند. این امكان فراهم خواهد بود كه در نهایت كمیته تخصصی عالی در ستاد به یكپارچه سازی وتكمیل استانداردهای تدوین شده شركتهای فرعی بپردازد.
۵- در هرسال و یا در هر همایش باید موضوعی به عنوان یك پژوهش عمومی مطرح شود و مدیریت اجرایی آنرا به استان برتر بسپارند.
۶- ایجاد سایت اختصاصی پژوهش و ارتباط مستمر با همه شركتها بعنوان یك الزام عملی مطرح است. بانك اطلاعات پژوهش نیز یكی از این مقوله ها خواهد بود. كه در هماهنگی وروزآمدسازی تحقیقات نقش عمده ای ایفا خواهد نمود.
۷- ساختار پژوهش نیاز به بازنگری جدی دارد. استانهای برخوردار و یا استانهایی كه در آنجا امكانات دانشگاهی وجود ندارد متفاوت است. مراكزی كه نیروهای متخصص در آن وجود دارد با مراكز عادی تفاوت دارد.باید با توجه به پتانسیل های محیطی برنامه ریزی كرد.

جواد داوودآبادی
رئیس امور پژوهش گاز استان خراسان