ایدز را هم جدی بگیریم

وبا شایع شد. سبزی نخورید. دست‌ها را بشویید. بیرون غذا نخورید. اصلاً سبزی نکارید! ولی وبا نباید اپیدمی شود. به هر قیمت ممکن آن را کنترل خواهیم کرد. هیچ رسانه‌ای را خالی از هشدار نمی‌گذاریم.
در رابطه با ایدز چه کرده‌ایم؟ وظیفهٔ انسانی حکم می‌کند که آموزش لازم به عموم مردم داده شود. تمام نشریات پزشکی، اجتماعی و فرهنگی و.... باید هر ماه گوشه‌ای از مطالب را به آموزش مردم اختصاص دهند. تا جلوی فاجعه هر چه زودتر گرفته شود. از این رو به درخواست دوست گرانقدرم جناب میزراخانی بر آن شدیم تا هر ماه مطالبی را در رابطه با این بیماری، راه‌های شیوع و پیشگیری از آن به اطلاع هموطنان عزیز برسانیم. شاید به این شکل دین خود را در زمینهٔ اطلاع‌رسانی ادا کرده باشیم. ایدز اولین بار در ایالات‌متحده در تابستان ۱۹۸۱ شناخته شد. وقتی‌که مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا گزارش‌های مشکوکی را ارائه کردند. گزارشی از ظهور پتومونی (ذات‌الریه) ناشی از پنرموسیستین کارینی در پنج مرد همجنس‌باز سالم در لس‌آنجلس بود و گزارش دیگری از سارکوم کاپوزی (نوعی سرطان) در ۲۶ مرد همجنس‌باز سالم در نیویورک و لس‌آنجلس بود. طی ماه‌های بعد، بیماری در مردان و زنانی که داروهای تزریقی دریافت می‌کردند و کمی بعد در بیمارانی که خون دریافت کرده بودند و بیماران هموفیلی گزارش شد. از آنجا که الگوی اپیدلوژیک (همه‌گیری) بیماری آشکار بود، مشخص شد که یک میکروب قابل انتقال از راه تماس جنسی (همجنس‌باز و غیرهمجنس‌باز) و خون با فرآورده‌های خونی عامل اصلی این اپیدمی است.
در سال ۱۹۸۳ ویروس HIV (ویروس نقص ایمنی انسان) از یک بیمار با تورم غده‌های لنفاوی به‌دست آمد و در سال ۱۹۸۴ به‌طور مشخص این ویروس عامل بیماری ایدز AIDS شناخته شد.
عفونت HIV و بیماری ایدز در تمام نقاط جهان یافت می‌شود. موارد عفونت HIV در بالغین در سراسر جهان حدود ۳۷ میلیون نفر است که دوسوم آنها در جنوب صحرای آفریقا بوده و ۵۰ درصد موارد زنان هستند. به علاوه ۵/۲ میلیون کودک زیر ۱۵ سال نیز آلوده به ویروس HIV یا مبتلاء به بیماری ایدز هستند. فقط در سال ۲۰۰۳ پنج میلیون ابتلاء جدید در جهان تخمین زده شد (یعنی بیشتر از ۱۴ هزار مورد جدید در هر روز) و سه میلیون مرگ ناشی از ایدز مشاهده شد که آن را به چهارمین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان رسانده است. اپیدمی HIV به شکل موج در نقاط مختلف جهان بروز می‌کند.
هر یک از این امواج به طریقی با خصوصیات آمارگیری کشورها، محل اخذ آمار و زمان معرفی و آموزش HIV به مردم متفاوت بوده است. به‌علت بروز انواع مختلف HIV، شیوع آن در نقاط مختلف جهان متفاوت است. تهیهٔ واکسن هم با توجه به قدرت بیماری‌زائی مختلف ویروس‌ها، مشکل است (همانند آنفولانزا)، همچنین یک واکسن هم برای تمام نقاط دنیا قابل استفاده نیست. با آنکه این اپیدمی برای اولین‌بار در ایالات‌متحده یافت شد و مدتی بعد در اروپای غربی مشاهده شد. با این وجود شروع اپیدمی از جنوب صحرای آفریقا بود که باعث شیوع در بسیاری از شهرها شد. به‌طوری که در کشورهای اصلی جنوب آفریقا مانند زیمباوه و یوتساوا، آمار بزرگسالان بین سنین ۱۵ تا ۴۹ ساله بیشتر از ۳۰ درصد جمعیت است. ضمناً این آمار در افراد پرخطر، بالاتر از ۵۰ درصد در بسیاری از کشورها است. اپیدمی در کشورهای آسیائی به‌خصوص چین و هند نسبت به آفریقا با تأخیر و کندتر است. ولی تعداد موارد جدید در این ناحیه نیز به‌صورت شتابات در حال افزایش است و شدت اپیدمی از آنچه که در اوایل قرن بیست‌ویکم در آفریقا بوده، تجاوز خواهد کرد. این اپیدمی همچنین در کشورهای بالتیک، فدراسیون روسیه و بسیاری از جمهوری‌های آسیای مرکزی در حال گسترش است. بزرگترین راه گسترش HIV در تمام جهان به‌طور حتم تماس از راه‌ جنسی یا جنس مخالف در کشورهای در حال توسعه است که آمار مردان و زنان مبتلاء تقریباً مساوی است. در کشورهای توسعه یافته این اپیدمی اولین بار با شیوع در افراد همجنس‌باز مرد و به درجات متفاوت، در افراد دریافت‌کنندهٔ مواد مخدر تزریقی (IDUS) گزارش شد.
در آمریکا در ژانویهٔ ۲۰۰۳ بنا به گزارش‌های رسمی ۸۸۶ هزار و ۵۷۵ مورد بیماری ایدز در بزرگسالان تشخیص داده شد و ۵۰۲ هزار مرگ در رابطه با ایدز رخ داد. در ۲۰۰۲، ایدز ششمین علت مرگ‌ومیر در افراد ۲۵ تا ۴۴ سالهٔ آمریکائی بود اما جالب است بدانید که مرگ‌ومیر ناشی از ایدز از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ در آمریکا ۷۰ درصد کاهش یافت.
علل مختلفی را می‌توان برای این امر برشمرد. پیشرفت‌های پزشکی برای درمان عفونت‌های فرصت‌طلب در این بیماران، افزایش تجربه در برنامه عالی مراقبت از بیماران مبتلاء به HIV، بهبود دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی برای عموم مردم و کاهش مبتلایان جدید با تلاش‌های پیشگیرانه از این دلایل است. بد نیست نگاهی به آمار موارد آلوده به HIV در کشورهای مختلف در سال ۲۰۰۲ (پس از کنترل نسبی بیماری) و کشور خودمان در همان سال داشته باشیم.
آمریکای شمالی ..............................................................۰۰۰/۹۹۵
آمریکای مرکزی ...............................................................۰۰۰/۴۷۰
آمریکای جنوبی ............................................................... ۰۰۰/۶۰۰/۱
جنوب آفریقا ...................................................................۰۰۰/۶۰۰/۲۶
شمال آفریقا ..................................................................۰۰۰/۶۰۰
اروپا ............................................................................۰۰۰/۶۰۰
روسیه ......................................................................۰۰۰/۵۰۰/۱
هند و چین .................................................................۰۰۰/۴۰۰/۶
خاور دور ....................................................................۰۰۰/۰۰۰/۱
ایران ........................................................................۰۰۰/۶

دکتر حکمت راجی

منبع : مجله بهکام