پنجشنبه, ۳۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 18 April, 2024
مجله ویستا


هم‌ پزشک‌ هم‌ خواننده‌!


هم‌ پزشک‌ هم‌ خواننده‌!
وقتی‌ به‌ میان‌ مردم‌ می‌روم‌ تا از آنها چند سوالی‌ در خصوص‌ بدیع‌ زاده‌ بپرسم‌، جز یكی‌ دو نفر، كسی‌ او را نمی‌شناسد. یكی‌ او را دانشمند قدیمی‌، یكی‌ او را پزشك‌ و دیگری‌ او را نقاش‌ معرفی‌ می‌كند. اما تا تصنیف‌ «شد خزان‌» را یادآوری‌ می‌كنم‌، به‌ جز یكی‌ دو نفر، همه‌ می‌شناسند.
تا به‌ حال‌ بسیار اتفاق‌ افتاده‌ است‌ كه‌ اثری‌ از هنرمندی‌ نزد مردم‌ شناخته‌تر از خود او باشد و این‌ تاثیر هنر واقعی‌ است‌ كه‌ صرف‌ نظر از نام‌ خالق‌، به‌ اصل‌ می‌پردازد. وقتی‌ توضیح‌ می‌دهم‌ كه‌ بدیع‌زاده‌ خواننده‌ همان‌ تصنیف‌ معروف‌ «شد خزان‌» است‌، آن‌ یكی‌ كه‌ او را پزشك‌ معرفی‌ كرده‌ می‌گوید: هم‌ پزشك‌ بوده‌ و هم‌ خواننده‌!
شاید گذشت‌ زمانه‌ این‌ اتفاق‌ را به‌ وجود آورده‌، اما نمی‌دانم‌ برای‌ مردمانی‌ كه‌ مدعی‌ فرهنگ‌ و هنر هستند، نشناختن‌ مشاهیر هنر و فرهنگ‌ چقدر توجیه‌پذیر است‌. همچنین‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدم‌ كه‌ نظرات‌ جوان‌ها با آنهایی‌ كه‌ مویی‌ سپید كرده‌اند كاملا متفاوت‌ است‌.
محمدجواد محمدی‌ كه‌ جوانی‌ ۲۲ـ ۲۰ ساله‌ است‌ می‌گوید: «ببینید من‌ «شد خزان‌» را دوست‌ دارم‌. اما به‌ نظرم‌ آن‌ چیزی‌ كه‌ فضا و زمان‌ امروز می‌طلبد چیز دیگری‌ است‌. امروز جاز و ریتم‌ و تحرك‌ بهتر است‌. ما جوانان‌ چندان‌ با این‌ تصنیف‌های‌ قدیمی‌ نمی‌توانیم‌ رابطه‌ برقرار كنیم‌. چرا كه‌ هم‌ تحرك‌ ندارد و هم‌ شعرش‌ قدیمی‌ است‌. اگر ملاحظه‌ كنید می‌بینید الان‌ موسیقی‌ ما متحول‌ شده‌ و هم‌ تحرك‌ دارد و هم‌ شعرش‌ مطابق‌ با سلیقه‌ امروزی‌ و جوان‌پسند است‌.»
اما حسین‌ صادقی‌ چهل‌ ساله‌ می‌ گوید: «هر كس‌ از موسیقی‌ تعریف‌ خاص‌ خودش‌ را دارد و طبیعی‌ است‌ كه‌ طرفدار موسیقی‌یی‌ خواهد بود كه‌ به‌ آن‌ علاقه‌ دارد. اگر بخواهم‌ توضیحی‌ در خصوص‌ آثار قدیمی‌ بدهم‌ باید بگویم‌ موسیقی‌ اصیل‌ ما همان‌ موسیقی‌ قدیمی‌ است‌. برای‌ همین‌ هم‌ اگر شما دقت‌ كرده‌ باشید كسانی‌ كه‌ در آن‌ زمان‌ فعالیت‌ موسیقیایی‌ داشتند نامشان‌ همواره‌ در تاریخ‌ موسیقی‌ می‌درخشد و كسانی‌ هم‌ كه‌ راه‌ آنان‌ را امروز دنبال‌ می‌كنند آثارشان‌ نسبت‌ به‌ بقیه‌ ماندگارتر است‌.
الان‌ اكثر كسانی‌ كه‌ كار موسیقی‌ می‌كنند، تا چند سال‌ دیگر میان‌ این‌ همه‌ خواننده‌ گم‌ می‌شوند. موسیقی‌ آن‌ زمان‌ دارای‌ معنی‌ و مفهوم‌ بود، شعرش‌ حال‌ و هوای‌ وجود آدم‌ را دگرگون‌ می‌كرد. خیلی‌ از ماها هستیم‌ كه‌ با همین‌ آهنگ‌ها خاطره‌ داریم‌ ولی‌ در عوض‌ شعر امروز بی‌محتوا است‌، موسیقی‌ امروز جز سروصدا چیز دیگری‌ ندارد.»
صادق‌ مهربانی‌ در جواب‌ سوال‌ من‌ كه‌ می‌پرسم‌ چرا بدیع‌زاده‌ را نمی‌شناسی‌ ولی‌ «شد خزان‌» را حفظ‌ كرده‌یی‌، می‌گوید:
به‌ نظرم‌ این‌ طبیعی‌ است‌. همواره‌ آثار یك‌ هنرمند از نامش‌ بیشتر ماندگاری‌ دارد. مخصوصا اگر هنرمندی‌ خواننده‌ یا آهنگساز باشد. چون‌ اثرش‌ همیشه‌ شنیده‌ می‌شود و در ذهن‌ می‌ماند. بسیاری‌ از خوانندگان‌ ما مثل‌ بدیع‌زاده‌ هستند كه‌ شاید هیچ‌ كس‌ اسمشان‌ را نداند ولی‌ همه‌ آهنگش‌ را زیر لب‌ زمزمه‌ می‌كنند.
رضا طوسی‌ از معدود جوانانی‌ است‌ كه‌ بدیع‌زاده‌ را می‌شناسد. او می‌گوید: «اینكه‌ شعر و موسیقی‌ امروز و دیروز ما با هم‌ متفاوت‌ است‌ چیز چندان‌ عجیبی‌ نیست‌. اما من‌ عقیده‌ دارم‌ نمی‌شود این‌ دو را با هم‌ مقایسه‌ كرد. چرا كه‌ حال‌ و هوای‌ هر كدام‌ مختا به‌ همان‌ دوره‌ خاص‌ است‌. بالاخره‌ یك‌ سری‌ محاسن‌ این‌ دارد، یك‌ سری‌ آن‌. مثلا بعضی‌ از آثار بدیع‌زاده‌ در نظر خیلی‌ها دارای‌ یك‌ ریتم‌ تكراری‌ هستند و خیلی‌ آهسته‌ و كندند، اما شاید بعضی‌ها در این‌ مورد اعتقاد دیگری‌ داشته‌ باشند.»جوان‌ دیگری‌ نیز می‌ گوید: «فرق‌ موسیقی‌ قدیم‌ با الان‌ در سفارشی‌ بودن‌ موسیقی‌ است‌. قدیمی‌ها بیشتر برای‌ دلشان‌ كار هنری‌ می‌كردند اما طرف‌ حالا كلی‌ پول‌ می‌گیرد و می‌خواند. حتی‌ می‌شود این‌ خواندن‌ خواننده‌ را برای‌ تبلیغات‌ بستنی‌ و سس‌ مایونز هم‌ دید. به‌ نظرم‌ دلیل‌ اینكه‌ گرایش‌ به‌ موسیقی‌ گذشتگان‌ در ایران‌ كم‌ شده‌، بها ندادن‌ به‌ موسیقی‌ اصیل‌ است‌. من‌ فكر می‌كنم‌ هر چه‌ از درخت‌ خوب‌ مراقبت‌ كنی‌ بهتر گل‌ می‌دهد. اینكه‌ شما ناراحت‌ هستید كه‌ چرا بدیع‌زاده‌ را كسی‌ نمی‌شناسد بی‌علت‌ نیست‌.
شما الان‌ به‌ من‌ می‌گویید كه‌ چرا بدیع‌زاده‌ را نمی‌شناسم‌. مشكل‌ اینجا است‌ كه‌ آنقدر از بزرگان‌ موسیقی‌ و هنر در جامعه‌ كم‌ حرف‌ زده‌ می‌شود كه‌ كمتر كسی‌ آنها را می‌شناسد. بالاخره‌ من‌ و امثال‌ من‌ در زمان‌ بدیع‌زاده‌ نبودیم‌ و كمی‌ سخت‌ است‌ بدون‌ اینكه‌ هیچ‌ یادی‌ از آنها نمی‌شود، من‌ بشناسمشان‌.
خود شما تا قبل‌ از اینكه‌ دنبال‌ چنین‌ سوالی‌ بروید، از بدیع‌زاده‌ اطلاعاتتان‌ چقدر بوده‌ است؟ اینها وظیفه‌ كسانی‌ است‌ كه‌ هنر و فرهنگ‌ را در كشور ما هدایت‌ و محافظت‌ می‌كنند و رواج‌ می‌دهند. بسترسازی‌ مناسب‌ در این‌ خصوص‌ موجب‌ می‌شود تا یاد و نام‌ هنرمندان‌ بزرگ‌ كشور همواره‌ زنده‌ بماند.»
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید