منابع‌ طبیعی‌، میراثی‌ که‌ باید برای‌ نسل‌ آینده‌ باقی‌ بماند

منابع‌ طبیعی‌ هر جامعه‌، ثروت‌ آن‌ جامعه‌ است‌ كه‌ فقط‌ به‌ نسل‌ حاضر تعلق‌ ندارد بلكه‌ میراثی‌ است‌ كه‌ باید برای‌ نسل‌ آینده‌ باقی‌ بماند. اگر بخواهیم‌ در آینده‌ جامعه‌ بهتری‌ داشته‌ باشیم‌ باید در جهت‌ حفظ‌، احیا و توسعه‌ این‌ منابع‌ ملی‌ بیش‌ از پیش‌ بكوشیم‌.
در غیر این‌ صورت‌ جهان‌ با فقر، گرسنگی‌، تورم‌، محیطی‌ آلوده‌ و غیرقابل‌ زندگی‌ روبرو خواهد بود.
در یك‌ دوره‌ طولانی‌ كه‌ از گذشته‌ آغاز شده‌ و هنوز ادامه‌ دارد تصور می‌شود كه‌ منابع‌ طبیعی‌ بی‌پایان‌ هستند و از این‌ رو بدون‌ هیچ‌ محدودیتی‌ از آن‌ استفاده‌ می‌كردند و می‌كنند.
استقلال‌ در كشاورزی‌ بدون‌ حفاظت‌ منابع‌ طبیعی‌ (جنگل‌، مرتع‌، خاك‌ و آب‌) مفهوم‌ عینی‌ پیدا نخواهد كرد و اگر روند تخریب‌ ادامه‌ یابد هر سال‌ شاهد پر شدن‌ سریع‌ مخازن‌ سدهای‌ كشور، تخریب‌ جنگل‌ها و مراتع‌ و مهاجرت‌ بی‌ رویه‌ روستاییان‌ به‌ شهرها خواهیم‌ بود و گذشته‌ از آن‌ عنصر باارزشی‌ چون‌ خاك‌ را از دست‌ خواهیم‌ داد كه‌ از هیچ‌ كشوری‌ و با هیچ‌ قیمت‌ و بهایی‌ نمی‌توان‌ آن‌ را تامین‌ كرد، كه‌ با دست‌ خود بر وابستگی‌ كشور به‌ بیگانگان‌ برای‌ تامین‌ غذای‌ مورد نیاز مردمان‌ خواهیم‌ افزود اینجا است‌ كه‌ درخت‌ مهمترین‌ عامل‌ سلامتی‌، پاكیزگی‌، نشاط‌ و زیبایی‌ محیط‌ زیست‌ و طبیعت‌ به‌ شمار می‌رود؛ چرا كه‌ درخت‌ با عمل‌ كربن‌گیری‌ خود و جایگزینی‌ آن‌ به‌ وسیله‌ اكسیژن‌ موجب‌ رفع‌ آلودگی‌ از فضای‌ زندگی‌ می‌ شود یا با سرسبزی‌ و
رنگ‌ های‌ دلفریب‌ برگ‌های‌ لطیف‌ خود، تابلوهای‌ زیبایی‌ از شاهكارهای‌ طبیعت‌ برای‌ نشاط‌ و طراوت‌ ما به‌ وجود آورده‌ است‌. درخت‌ از لحاظ‌ مادی‌ و معنوی‌ برای‌ انسان‌ بسیار سودمند است‌ از حیث‌ مادی‌ از میوه‌ درخت‌ گرفته‌ تا برگ‌، شاخه‌، تنه‌، ریشه‌، پوست‌ و... اجزای‌ داخلی‌ آن‌ مورد استفاده‌های‌ مختلفی‌ از قبیل‌ مصارف‌ دارویی‌، غذایی‌ و لوازم‌ مورد نیاز زندگی‌ و... واقع‌ می‌شود.
اگر اندكی‌ در مورد فوایدی‌ كه‌ از یك‌ درخت‌، این‌ جاندار بی‌ زبان‌ به‌ دست‌ آدمی‌ می‌رسد، بیندیشید آنگاه‌ بخوبی‌ به‌ ارزش‌ این‌ موجود گرانبها پی‌ خواهید برد و در نگهداری‌ آن‌ با جان‌ و دل‌ كوشا خواهید شد. بر ما فرض‌ است‌ كه‌ به‌ درخت‌ احترام‌ بگذاریم‌ و به‌ زندگی‌ این‌ جاندار بی‌زبان‌ پر ارزش‌ علاقه‌مند باشیم‌.
مولای‌ متقیان‌ علی‌(ع‌) نیز به‌ دست‌ مباركشان‌ هسته‌های‌ خرما را می‌كاشتند و نخلستان‌های‌ احداثی‌ را در راه‌ خداوند یكتا وقف‌ می‌كردند. بنابراین‌ ما هم‌ كه‌ پیروان‌ این‌ بزرگان‌ هستیم‌ باید به‌ درختكاری‌ توجه‌ بیشتری‌ داشته‌ باشیم‌ و همه‌ ساله‌ درخت‌ بكاریم‌ و از آن‌ نگهداری‌ كرده‌ و دیگران‌ را به‌ این‌ كار خداپسندانه‌ تشویق‌ كنیم‌.
در این‌ نوشتار به‌ شیوه‌های‌ صحیح‌ كشت‌ نهال‌ اشاره‌ می‌شود.نهال‌ ریشه‌ عریان‌ را در اواخر زمستان‌ یا اوایل‌ بهار قبل‌ از بیدار شدن‌ درخت‌ از نهالستان‌ها و مراكز فروش‌ نهال‌ تهیه‌ می‌كنند، در موقع‌ خرید به‌ سالم‌ بودن‌ كلیه‌ اجزای‌ نهال‌ توجه‌ می‌شود تا شاخه‌، تنه‌ و ریشه‌ تازه‌، سالم‌ و مناسب‌ باشد. گودال‌ را به‌ اندازه‌یی‌ حفر می‌كنند كه‌ ریشه‌ ها در هم‌ پیچ‌ نخورد و وقتی‌ نهال‌ در گودال‌ قرار می‌گیرد خاك‌ را با كود مخلوط‌ كرده‌ و داخل‌ گودال‌ می‌ریزند.
نهال‌ گلدانی‌ را در تمام‌ طول‌ سال‌ می‌توان‌ انتقال‌ داد و در محل‌ مورد نظر كاشت‌، مشخا كردن‌ وضعیت‌ ریشه‌ها قبل‌ از بیرون‌ آوردن‌ نهال‌ از گلدان‌ كار مشكلی‌ است‌ ولی‌ می‌توانید ظاهرا آن‌ را معاینه‌ كنید؛ اگر ریشه‌ها از سطح‌ خاك‌ اطراف‌ گلدان‌ و سوراخ‌های‌ زهكش‌ زیر گلدان‌ بیرون‌ زده‌ باشد از انتخاب‌ این‌ چنین‌ گلدانی‌ جدا خودداری‌ شود، عمق‌ گودال‌ یا گوده‌ را دو برابر قطر دهانه‌ گلدان‌ حفر و به‌ خاك‌ مقداری‌ كود اضافه‌ كنید.
نهال‌های‌ گلدانی‌ از حساسیت‌ بیشتری‌ برخوردارند و بنابراین‌ باید در عملیات‌ كاشت‌ و مواد غذایی‌ مورد نیاز دقت‌ كرد. وقتی‌ كه‌ نهال‌ را از گلدان‌ بیرون‌ می‌آورید ریشه‌های‌ اضافی‌ پیچ‌خورده‌ و صدمه‌ دیده‌ را قطع‌ كنید و به‌ آهستگی‌ ریشه‌هایی‌ را كه‌ در هم‌ شده‌اند از یكدیگر دور كنید گیاه‌ را اندكی‌ بالاتر از آنچه‌ در گلدان‌ بوده‌ در گلدان‌ قرار دهید و اگر چاله‌ را عمیق‌تر حفر كرده‌اید مقداری‌ خاك‌ و كود كف‌ آن‌ بریزید، خوب‌ آن‌ را با لگد محكم‌ كنید.بهتر است‌ گودال‌ قبلا آبیاری‌ شود و بگذارید آب‌ زهكش‌ شده‌ و خوب‌ جذب‌ شود.پس‌ از اینكه‌ نهال‌ را داخل‌ گودال‌ گذاشتید اطراف‌ آن‌ را با خاك‌ و كود پر كنید و بعد آبیاری‌ كنید.گودالی‌ را كه‌ برای‌ این‌ گونه‌ نهال‌ها در نظر می‌گیرید نباید به‌ اندازه‌یی‌ عمیق‌ باشد كه‌ از ارتفاع‌ توپی‌ خاك‌ اطراف‌ نهال‌ بیشتر باشد. معمولا باید نهال‌ را حدود پنج‌ سانتی‌متر بالاتر از حد طبیعی‌ آن‌ كاشت‌ پهنای‌ دهانه‌ گودال‌ دو برابر توپی‌ خاك‌ اطراف‌ نهال‌ باشد و عمق‌ آن‌ هم‌ كمی‌ كمتر از ارتفاع‌ توپی‌.
وقتی‌ كه‌ گودال‌ را با مشخصات‌ بالا حفر كردید كمی‌ خاك‌ خوب‌ را با كود مخلوط‌ و كف‌ گودال‌ بریزید سپس‌ نهال‌ را در داخل‌ گودال‌ گذاشته‌ اطراف‌ آن‌ را با خاك‌ مناسب‌ و كوددار پر كنید و پس‌ از آن‌ حوضچه‌ اطراف‌ نهال‌ را آماده‌ آبیاری‌ كنید.در درختكاری‌ با كشت‌ مستقیم‌ دانه‌ نیز، چنانچه‌ شرایط‌ برای‌ جوانه‌ زدن‌ دانه‌ها و رشد آنها فراهم‌ باشد بیشتر دانه‌ها می‌توانند با تولید دانه‌ و بطور طبیعی‌ زیاد شوند. یك‌ دانه‌ برای‌ جوانه‌ زدن‌ و ادامه‌ رشد در مراحل‌ اول‌ باید سالم‌ و به‌ دور از آفات‌ و بیماری‌ها باشد.در مرحله‌ دوم‌، شرایط‌ محیطی‌ برای‌ آن‌ فراهم‌ شود و عمل‌ كاشت‌ در بهتر سبز شدن‌ دانه‌ها اثر فراوان‌ دارد. هر دانه‌ نباید بیشتر از سه‌ برابر اندازه‌ خود زیر خاك‌ قرار گیرد. نهال‌های‌ جوانی‌ كه‌ از جوانه‌زدن‌ دانه‌ها به‌ دست‌ می‌آیند باید با شرایط‌ خوب‌ بزرگ‌ شوند تا بتوانند یك‌ درخت‌ خوب‌ و شاداب‌ شوند.یك‌ نهال‌ خوب‌ باید دارای‌ خصوصیاتی‌ از قبیل‌: ریشه‌ فراوان‌ با رطوبت‌ و شاداب‌، ساقه‌ مستقیم‌ و بدون‌ انشعاب‌، رنگ‌ برگ‌ ها سبز معمولی‌ یا سبزه‌ تیره‌ یك‌ دست‌. پوسته‌ آن‌ شاداب‌ و آبدار بوده‌ و بریدگی‌ و شكستگی‌ ریشه‌ آن‌ بسیار كم‌ و از زخم‌ و وجود حشرات‌ و بیماری‌ نیز به‌ دور باشد.
اما توصیه‌های‌ ضروری‌ برای‌ كاشت‌ یك‌ نهال‌ نیز عبارتند از: روزهای‌ ابری‌ و زمانی‌ كه‌ باد كم‌ می‌وزد بهترین‌ زمان‌ برای‌ كاشتن‌ نهال‌ است‌. اگر چنانچه‌ رطوبت‌ خاك‌ ناچیز و كم‌ بود در ابتدای‌ كاشتن‌ نهال‌ هر چند روز یك‌ بار نهال‌ را آبیاری‌ كنید و برای‌ كاشتن‌ نهال‌ ابتدا مقداری‌ خاك‌ مرغوب‌ كف‌ گودال‌ بریزید و سپس‌ نهال‌ را روی‌ آن‌ قرار دهید.
درختان‌ بهترین‌ وسیله‌ برای‌ تصفیه‌ هوا هستند. درختان‌ براحتی‌ گاز كربنیك‌ و آلودگی‌های‌ هوا را جذب‌ می‌كنند و به‌ جای‌ آن‌ اكسیژن‌ آزاد می‌سازند، طبق‌ آمار و آزمایش‌های‌ دانشمندان‌ هر هكتار جنگل‌، ۲ تا ۴ تن‌ گرد و خاك‌ هوا را گرفته‌ و هوا را پاك‌، تمیز و تصفیه‌ می‌كند، بر این‌ اساس‌ درختان‌ در تعدیل‌ حرارت‌ محیط‌ بسیار موثر هستند و حرارت‌ فصلی‌ و روزانه‌ سطح‌ زمین‌ را متعادل‌ می‌كنند.
آب‌ و باد بطور دایم‌ خاك‌ را فرسایش‌ می‌دهند و در نتیجه‌ هر ساله‌ میلیاردها تن‌ خاك‌ سطحی‌ زمین‌ را جابه‌جا می‌كند. با عمل‌ فرسایش‌، خاك‌ حاصلخیز از دسترس‌ و فایده‌ رسانی‌ خارج‌ می‌شود.درختان‌ و گیاهان‌ مانع‌ از فرسایش‌ خاك‌ و باعث‌ نفوذپذیری‌ آب‌ به‌ داخل‌ زمین‌ می‌شوند، درختان‌ تامین‌ كننده‌ مواد اولیه‌ بسیاری‌ از كارخانه‌ های‌ صنایع‌ چوب‌ هستند این‌ كارخانه‌ها عبارتند از كارخانه‌های‌ كاغذسازی‌، كبریت‌ سازی‌، درب‌ و پنجره‌سازی‌، صندلی‌، میزتحریر و... .
همچنین‌ درختان‌ در اطراف‌ مزارع‌ می‌توانند سرعت‌ و شدت‌ باد را كم‌ كرده‌ و در نتیجه‌ از تبخیر شدید آب‌ گیاهان‌ و سطح‌ خاك‌ مزرعه‌ جلوگیری‌ كرده‌ و تولید محصول‌ را افزایش‌ دهند.

محسن‌ عباسی‌ فرد

منبع : روزنامه اعتماد