جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

تنبیه‌ در مدارس‌ به‌ تاریخ‌ پیوست‌


تنبیه‌ در مدارس‌ به‌ تاریخ‌ پیوست‌
بچه‌ كه‌ بودم‌، بزرگترها می‌گفتند، اگر پسر درسخوان‌ و با انضباطی‌ باشی‌، معلم‌ نه‌ تنها تنبیه‌ات‌ نمی‌كند، بلكه‌ جایزه‌ هم‌ می‌گیری‌. خاطرم‌ هست‌، یك‌ روز سر كلاس‌ خوابم‌ برد. وقتی‌ معلم‌ متوجه‌ شد با یك‌ سیلی‌ آبدار مرا متوجه‌ ادامه‌ درس‌ كرد! در آن‌ روز پدرم‌ گفت‌: حق‌ با معلم‌ است‌. اشتباه‌ از طرف‌ تو بوده‌، تو نباید سر كلاس‌ می‌خوابیدی‌ و بعد با خنده‌ ادامه‌ داد تازه‌ یادت‌ باشه‌، چوب‌ معلم‌ گله‌، هركس‌ نخوره‌ خله‌!
از ابتدایی‌ به‌ راهنمایی‌ و از راهنمایی‌ به‌ دبیرستان‌ آمدم‌. پدرم‌ می‌گفت‌: زمان‌ ما، معلمان‌ برای‌ تنبیه‌ از چوب‌ و فلك‌ و تركه‌ درخت‌ آلبالو استفاده‌ می‌كردند و آنقدر از تنبیه‌های‌ دوران‌ قدیم‌ برایم‌ سخن‌ گفت‌ كه‌ مجاب‌ شدم‌ تنبیه‌های‌ كنونی‌ چیزی‌ جز یك‌ گوش‌ مالی‌ ساده‌ نیست‌!
وقتی‌ به‌ دوران‌ دبیرستان‌ رسیدم‌، دیگر از تنبیه‌های‌ بدنی‌ خبری‌ نبود یا بهتر بگویم‌، نسبت‌ به‌ دوران‌ ابتدایی‌ و راهنمایی‌ خیلی‌ كمتر شده‌ بود. انصافا برخی‌ دانش‌آموزان‌ نخاله‌ آنقدر در كلاس‌ شیطنت‌ می‌كردند كه‌ من‌ از دست‌ آنها شاكی‌ می‌شدم‌، چه‌ برسد به‌ معلم‌ بیچاره‌! برای‌ همین‌ برخی‌ معلمان‌ صبرشان‌ لبریز می‌شد و آنان‌ (دانش‌آموزان‌ نخاله) را از كلاس‌ بیرون‌ می‌انداختند.
تا چند سال‌ پیش‌ تنبیه‌ بدنی‌ در برخی‌ از نقاط‌ كشور مرسوم‌ بود یعنی‌ دانش‌آموزان‌ در دوران‌ ابتدایی‌ و راهنمایی‌ به‌ واسطه‌ درس‌ نخواندن‌ یا شیطنت‌های‌ خاص‌ دوران‌ خود، برخی‌ مواقع‌ با تنبیه‌ بدنی‌ از سوی‌ مسئولان‌ و معلمان‌ مدارس‌ مواجه‌ می‌شدند. اما اكنون‌ وضع‌ تغییر كرده‌ است‌. معلمان‌ تحت‌ هیچ‌ شرایطی‌ حق‌ تنبیه‌ بدنی‌ دانش‌آموزان‌ را ندارند. این‌ موضوع‌ را چند ماهی‌ است‌ كه‌ مسئولان‌ آموزش‌ و پرورش‌ به‌ كرات‌ اعلام‌ كرده‌اند. حتی‌ به‌ والدین‌ توصیه‌ می‌كنند كه‌ در صورت‌ اطلاع‌ از تنبیه‌ بدنی‌ فرزندانشان‌ توسط‌ معلمان‌ بسرعت‌ مسئولان‌ آموزش‌ مناطق‌ را در جریان‌ بگذارند.
● مردم‌ چه‌ می‌گویند؟
والدین‌ چه‌ نظری‌ دارند؟ آیا پدران‌ و مادران‌ با حذف‌ تنبیه‌ بدنی‌ بطور كامل‌ موافق‌اند؟ دانش‌آموزان‌ چطور؟
صالحه‌ حسینی‌ مادر دو پسر ۱۳ و ۸ ساله‌ معتقد است‌: یقینا حذف‌ تنبیه‌ بدنی‌ از مدارس‌ پسندیده‌ است‌. باید دانش‌آموزان‌ و معلمان‌ را با نظام‌ آموزش‌ مدرن‌ كه‌ هم‌اكنون‌ اروپا و دیگر نقاط‌ جهان‌ است‌، آشنا كرد. متاسفانه‌ هنوز معلمانی‌ هستند كه‌ تفكر چند دهه‌ پیش‌ را با خود همراه‌ دارند و باید این‌ روشهای‌ سنتی‌ در نظام‌ آموزشی‌ از بین‌ برود. یكی‌ از آنها تنبیه‌ بدنی‌ دانش‌آموزان‌ است‌. البته‌ در حال‌ حاضر دیگر شرایط‌ مدارس‌ تغییر كرده‌ و به‌ ندرت‌ می‌توان‌ معلمی‌ را پیدا كرد كه‌ بخاطر درس‌ نخواندن‌ یا بی‌انضباطی‌ شاگردان‌ خود، آنان‌ را تنبیه‌ بدنی‌ كند.
حسن‌ خسروی‌ دانش‌آموز سال‌ اول‌ دبیرستان‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: در گذشته‌ توسط‌ معلمان‌ تنبیه‌ بدنی‌ شدم‌ اما اكنون‌ وقتی‌ به‌ كارهای‌ خود در آن‌ زمان‌ فكر می‌كنم‌ خودم‌ را مستحق‌ آن‌ تنبیه‌ها می‌بینم‌. بهتر بگویم‌، اگر من‌ جای‌ معلم‌ بودم‌ و دانش‌آموزی‌ سر كلاس‌ بی‌انضباطی‌ می‌كرد حتما او را با خشونت‌ از كلاس‌ بیرون‌ می‌كردم‌ چرا كه‌ برخی‌ مواقع‌ دانش‌آموزان‌ بی‌انضباطی‌ درس‌ را با تفرجگاه‌ اشتباه‌ می‌گیرند!
حمید رضایی‌ پدر بزرگی‌ كه‌ خاطرات‌ دوران‌ مدرسه‌اش‌ را به‌ خاطر می‌آورد، می‌گوید: آن‌ روزها من‌ و سایر شاگردان‌ آنقدر از دست‌ معلمان‌ كتك‌ می‌خوردیم‌ كه‌ بعضا شب‌ها از بدن‌ درد نمی‌توانستیم‌ بخوابیم‌. با تمام‌ این‌ موارد همین‌ معلمان‌ بودند كه‌ دانش‌آموزان‌ سركش‌ آن‌ روز را هدایت‌ كردند و من‌ به‌ بسیاری‌ از آنان‌ كه‌ دیگر در میان‌ ما نیستند، مدیونم‌.
احسان‌ صفارزاده‌ دانشجوی‌ سال‌ آخر علوم‌ تربیتی‌ نیز در این‌ باره‌ می‌گوید: اگر نگاهی‌ به‌ وضعیت‌ كنونی‌ نظام‌ آموزشی‌ در ایران‌ بیندازیم‌ متوجه‌ ایرادات‌ فراوانی‌ در این‌ زمینه‌ می‌شویم‌. مسئولان‌ نظام‌ آموزشی‌ در چند سال‌ اخیر به‌ این‌ موضوع‌ پی‌ برده‌اند كه‌ تغییرات‌ گسترده‌ در نظام‌ آموزشی‌ دبیرستان‌ها و مدارس‌ راهنمایی‌ و برپایی‌ نظام‌ آموزشی‌ سالی‌ واحدی‌ از جمله‌ این‌ تغییرات‌ بوده‌ است‌. تغییر رفتار معلمان‌ با دانش‌آموزان‌ هم‌ از جمله‌ این‌ تغییرات‌ محسوب‌ می‌شود. در گذشته‌ معلمان‌ برای‌ سوق‌ دادن‌ دانش‌آموزان‌ به‌ درس‌ خواندن‌ و مطالعه‌ از تنبیه‌ بدنی‌ استفاده‌ می‌كردند. در واقع‌ تنبیه‌ بدنی‌ جزیی‌ از نظام‌ تعلیم‌ و تربیت‌ در ایران‌ محسوب‌ می‌شد اما بتازگی‌ كارشناسان‌ تربیتی‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیده‌اند كه‌ تنبیه‌ بدنی‌ اثرات‌ منفی‌ بر روی‌ دانش‌آموزان‌ می‌گذارد و نمی‌تواند راهگشا باشد. گرچه‌ برچیده‌ شدن‌ تنبیه‌ از مدارس‌ در نزد برخی‌ از عوام‌ بخصوص‌ افراد سنتی‌ و قدیمی‌ قابل‌ قبول‌ نیست‌ اما مسئولان‌ آموزشی‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیده‌اند كه‌ دیگر تنبیه‌ بدنی‌ نمی‌تواند اهداف‌ نظام‌ آموزشی‌ را محقق‌ كند.
● نظرات‌ مسئولان‌ آموزشی‌ كشور
دانش‌آموزان‌، فقط‌ از معلمان‌ نمی‌ترسند! هنوز واژه‌ ناظم‌ مدرسه‌ برای‌ بسیاری‌ از بچه‌ها ترسناك‌ است‌. گرچه‌ هم‌ اكنون‌ واژه‌ ناظم‌ جای‌ خود را به‌ معاون‌ داده‌ اما شخصیت‌ ناظم‌ هنوز برای‌ دانش‌آموزان‌ تغییر نكرده‌ است‌. در واقع‌ ناظم‌ به‌ همان‌ مقدار كه‌ برقرار كننده‌ نظم‌ در مدارس‌ بوده‌ و است‌، به‌ همان‌ میزان‌ نیز بیشتر برای‌ دانش‌آموزان‌ استرس‌زا است‌.
احسان‌ اورنگیان‌ كارشناس‌ مسوول‌ تربیت‌ معلم‌ سازمان‌ آموزش‌ و پرورش‌ تهران‌ معتقد است؛ در حال‌ حاضر و از نگاه‌ دانش‌آموزان‌ قدرت‌ اهرم‌های‌ رفتاری‌ معاون‌ مدرسه‌ از مدیر بسیار قوی‌تر است‌ و همین‌ امر موجب‌ شده‌ مدیران‌ آخرین‌ جزء اجرایی‌ در میان‌ معلم‌، معاون‌ و دانش‌آموزان‌ باشند. از سوی‌ دیگر برخی‌ معتقدند معاونان‌ مدرسه‌ جزو مظلوم‌ترین‌ افرادی‌ هستند كه‌ به‌ واسطه‌ درگیر بودن‌ با دانش‌آموزان‌ خاطی‌، ناسازگار، دیرآموز و... در برخی‌ موارد كارد به‌ استخوانشان‌ می‌رسد و به‌ دلیل‌ نداشتن‌ اهرم‌ها و قوانین‌ لازم‌ چاره‌یی‌ جز تنبیه‌ دانش‌آموزان‌ خاطی‌ ندارند.
وی‌ می‌افزاید: با ایجاد شورای‌ انضباطی‌ و آموزش‌های‌ لازم‌ در این‌ زمینه‌، معاونان‌ مدارس‌ از سردرگمی‌ نجات‌ یافته‌ و با طبقه‌ بندی‌ شدن‌ وظایف‌ آنان‌، بطور قطع‌ استرس‌ دانش‌آموزان‌ نیز كاهش‌ خواهد یافت‌.
به‌ هر حال‌ اكنون‌ طبق‌ آخرین‌ تصمیمات‌ مسئولان‌ آموزشی‌ تنبیه‌ بدنی‌ از سیستم‌ آموزشی‌ كشور حذف‌ شده‌ و معلمان‌ تحت‌ هیچ‌ شرایطی‌ حق‌ ندارند، دانش‌آموزان‌ را تنبیه‌ بدنی‌ كنند.
حسین‌ احمدی‌، سرپرست‌ معاونت‌ آموزش‌ و پرورش‌ عمومی‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: خانوارها در صورت‌ اطلاع‌ از تنبیه‌ بدنی‌ فرزندانشان‌ در مدرسه‌، مسئولان‌ آموزش‌ و پرورش‌ منطقه‌ محل‌ تحصیل‌ فرزند خود را در جریان‌ بگذارند.
وی‌ می‌ افزاید: در آموزش‌ و پرورش‌ اداره‌یی‌ به‌ نام‌ رسیدگی‌ به‌ شكایات‌ وجود دارد كه‌ خانواده‌ها در صورت‌ مشاهده‌ موردی‌ از تنبیه‌ بدنی‌ می‌توانند به‌ این‌ اداره‌ مراجعه‌ كنند تا به‌ آن‌ رسیدگی‌ شود.
در حال‌ حاضر ریشه‌ تنبیه‌ بدنی‌ در مدارس‌ ایران‌ خشكانده‌ شده‌ است‌ و معلمانی‌ كه‌ اعتقاد به‌ این‌ نوع‌ تنبیه‌ دارند می‌بایست‌ خود را با شرایط‌ جدید وفق‌ داده‌ و سازگار كنند. با این‌ اوضاع‌ نسل‌ بعدی‌ هیچ‌گاه‌ نمی‌تواند به‌ خاطر بیاورد كه‌ چگونه‌ از معلمان‌ خود كتك‌ خورده‌ است‌.

وحید شریفی‌


همچنین مشاهده کنید