ورود زنان به المپیک

●بزرگترین جشنواره ورزش
بزرگترین جشنواره ورزشی جهان كه هر چهار سال یك بار در یكی از كشورهای شناخته شده برگزار می شود، یادگار سال های بسیار دورتری است كه به آتن بازمی گردد.سابقه تاریخی مسابقات المپیك به سال ۷۷۶ قبل از میلاد مسیح می رسد؛ سالی كه ۴۵هزار یونانی در یك بعدازظهر داغ تابستان در ورزشگاه وسیعی گردهم آمده بودند تا نخستین قهرمان دو سرعت را با نام «كروئبوس» از منطقه آلیس تشویق كنند.
از این سال بود كه بازی های المپیك هر چهار سال یك بار برگزار شد. دشت المپیا جایگاهی بود كه از همه نقاط یونان و مدیترانه، قهرمانان را گرد هم می آورد تا به پیكار بپردازند. البته فقط ورزشكاران نبودند بلكه عده ای هواداران ورزش هم بودند كه می توانستند این بازی ها را از نزدیك ببینند.
در آغازین سال های برگزاری المپیك، این جشن فقط یك رویداد ورزشی نبود بلكه آمیخته با مراسم مذهبی هم بود و كاهنان و شخصیت های مذهبی بر آن نظارت داشتند. هنرمندان، موسیقیدانان، خطیب ها و نویسندگان و شاعران هم در این بازی ها شركت داشتند و از جایگاه خاصی در نزد مردم برخوردار بودند.
آخرین گروهی كه بازی ها را دنبال می كردند كاسبكارها، دستفروشان و دوره گردها بودند كه در حین بازی ها فرآورده های خود را نیز عرضه می داشتند. عطا بهمنش با نگارش این مطالب در كتاب خود با نام «بازی های المپیك» اضافه می كند ورزشكاران جوان مجاز بوده اند كه وارد میدان شوند و آمادگی خود را برای نوعی كشتی اعلام كنند و در سوی دیگر میدان هم ورزش های سبك مانند دو، پرتاب و پرش انجام می شد.
●زنان و المپیك
در بازی های المپیك باستان ورزشكاران به دو دسته مردان زیر ۱۸ سال و بالای آن تقسیم می شدند و زنان نه تنها حضور نداشتند، بلكه حتی به عنوان تماشاچی هم نمی توانستند در این بازی ها حضور یابند.
در یكی از این بازی ها، زمانی كه مادر یكی از قهرمانان جوان با لباس مبدل مردانه برای دیدن بازی فرزندش از نزدیك توانست وارد ورزشگاه شود، بهای سنگینی را پرداخت و مردان آن روزگار او را از بالای دیوار مرتفعی به پایین افكندند و جان باخت!
اما المپیك در دوره جدید خود یعنی قرن نوزدهم با پیشرفت علم و صنعت تولدی دوباره یافت و تكامل بازی ها، قوانین حاكم بر آن و شركت كنندگان در آن، از رشد كیفی برخوردار شد.
●حضور ورزشكاران زن برای نخستین بار در المپیك
در نخستین دوره بازی های المپیك آتن ۱۸۹۶ از ۱۳كشور جهان، ۳۱۱ ورزشكار مرد گرد هم آمدند تا فاتح نخستین دوره بازی های دور جدید المپیك شوند. در این دوره هیچ زن ورزشكاری حضور نداشت!اما در دومین دوره بازی های المپیك كه ۲۲ كشور جهان حضور داشتند، ۱۳۳۰ورزشكار رقابت كردند كه از میان آنان ۱۲ نفر زن ورزشكار بودند.سال ۱۹۰۰ یعنی آغاز قرن بیستم، نخستین سالی بود كه پاریس میزبان نه فقط مردان ورزشكار، بلكه زنان ورزشكار هم شد.
البته در آن زمان بسیاری از اعضای كمیته بین المللی برگزاری بازی های المپیك با حضور زنان به دلیل پوشش ورزشی آنان مخالفت می كردند.زنان ورزشكار در این دوره بازی ها در مسابقات گلف و تنیس شركت كردند و خانم شارلوت كوپر قهرمان تنیس شد.
در سال ۱۹۰۴ یعنی سومین دوره بازی های المپیك، ۶۲۵ورزشكار از ۱۳ كشور جهان كه ۸ نفر آنان را زنان ورزشكار تشكیل می دادند، در سن لویی آمریكا گرد هم آمدند. این نقطه دور افتاده كه به شهر پنبه معروف بود و به وسیله فرانسوی ها كشف شده بود، فقط حدود ۶۰۰ هزار نفر جمعیت داشت.
در آن زمان ادامه جنگ روس و ژاپن وضع تهدید كننده ای را ایجاد كرده بود و در چنین حال و هوایی بازی های المپیك در آن سوی اقیانوس ها سخت مورد توجه روزولت، رئیس جمهوری وقت آمریكا، قرار گرفته بود و وی رئیس افتخاری برگزیده كمیته بین المللی المپیك نیز شد.
سومین دوره با دشواری های بی سابقه ای روبه رو شد و فقط ۱۳ كشور در آن حاضر شدند. اغلب ورزشكاران از كشورهای همجوار ایالات متحده مانند كانادا بودند.در سال ۱۹۰۶ كه جشن دهمین سال زنده شدن ورزش نام گرفت، آتن میزبان ۸۸۴ ورزشكار شد.اگرچه كمیته بین المللی المپیك بر این مراسم نظارت داشت و ركوردهای آن به ثبت رسید، اما این مسابقات در ردیف بازی های رسمی قرار نگرفت و در فهرست حد نصاب ها منظور نشد.
چهارمین دوره بازی های المپیك در لندن در سال۱۹۰۸ با حضور ۳۶ شركت كننده زن و ۲۰۲۰ ورزشكار مرد از ۲۲كشور جهان برگزار شد.زنان در این دوره از بازی ها در رشته های تنیس روی زمین خاكی و چمن و نیز اسكیت شركت داشتند كه همگی آنان انگلیسی تبار بودند و به مدال هایی نیز دست یافتند. در اسكیت مختلط نیز زنان آلمانی حضور داشتند.
پنجمین دوره بازی های المپیك در استكهلم در سال۱۹۱۲ با حضور ۲۵۴۶ ورزشكار كه ۵۵ نفر آنان زن بودند با حضور ۲۸ كشور جهان برگزار شد. در این دوره از بازی ها چند رشته ورزشی تازه هم به لیست مسابقات افزوده شده بود و بازی ها در سوئد از اعتبار بیشتری برخوردار شد. در این دوره از بازی ها بود كه ژاپن با یك شركت كننده پرچم خود را به جهان نشان داد و تیم شیرجه زنان سوئد از هشت مقام شیرجه از سكو، در هفت ردیف برتر ایستادند.شناگران زن نیز از كشورهای استرالیا، بریتانیا و سوئد به مقام هایی دست یافتند.
بازیها را متوقف می كنیم تا جنگ كنیم!
زنان ورزشكار در بازی های هفتم المپیك به ۶۴ نفر افزایش یافتند و این بازیها در سال ۱۹۲۰ در آنتورپ بلژیك با حضور ۲۶۹۲ ورزشكار از ۲۹ كشور جهان برگزار شد.این بازیها بعد از جنگ جهانی اول كه از ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ بود، برگزار شد. متأسفانه ۹ میلیون نفر در خلال این جنگ جان خود را از دست دادند و ۳۰ میلیون نفر معلول و از كار افتاده شدند. بر اثر این جنگ امپراطوری های آلمان، اتریش، روسیه، مجارستان و عثمانی تجزیه شدند و ۱۸ كشور جدید پدید آمد. قرار بود دوره ششم بازیها در ۱۹۱۶ در برلین برگزار شود اما با وقوع جنگ، بازیها تعطیل شد. در خلال این سال ها كوبرتن در اندیشه رها كردن ریاست كمیته بین المللی المپیك بود اما با بروز جنگ صرف نظر كرد. وی گفته بود كه چیز غریبی است؛ در عهد باستان جنگ ها برای برگزاری بازیهای المپیك پایان می یافت، اما ما بازیها را متوقف می كنیم تا جنگ كنیم!
به هرحال ۱۹۲۰ بود و جنگ تمام شده بود و دوباره برای آنان كه زنده بودند كار و فعالیت معنا یافته بود. بلژیك به ویرانه ای بزرگ تبدیل شده بود اما دولت از مردم اعانه گرفت تا كارهای مقدماتی المپیك را تدارك ببیند و آغاز مراسم با یك دقیقه سكوت به یاد از دست رفتگان بلژیك همراه بود.
زنان در این دوره از بازی ها در رشته هاكی روی یخ از سوئد امتیاز خوبی گرفتند و در بخش مختلط نیز زنان فنلاندی قهرمان شدند.●زنان ورزشكار درخشیدند
سال به سال حضور زنان در بازی های المپیك ارتقا می یافت و در هشتمین دوره بازی های المپیك یعنی ۱۹۲۴ ، ۱۳۶ زن ورزشكار از مجموع ۳۰۹۳ ورزشكار از ۴۴ كشور جهان در پاریس گرد هم آمدند. شناگران زن آمریكایی در ۱۰۰ و ۴۰۰ متر پشت و ۴۰۰ متر امدادی و هر دو ماده شیرجه درخشیدند. زنان شمشیرباز دانماركی هم پنج برد را از آن خود كردند.
نهمین بازی های المپیك در سال ۱۹۲۸ در آمستردام هلند برگزار شد و ۲۹۰ زن ورزشكار از مجموع ۳۰۱۴ ورزشكار از ۴۶ كشور جهان حضور یافتند. در این دوره نیز شناگران زن هلند، آمریكا و آلمان ركوردهای خوبی به دست آوردند.اما در بازی های دهم المپیك در سال ۱۹۳۲ تعداد زنان ورزشكار به ۱۲۷ نفر كاهش یافت. شركت كنندگان مرد نیز با كاهش محسوسی معادل ۱۴۰۸ نفر از ۳۷ كشور در لس آنجلس آمریكا گرد هم آمدند تا به رقابت بپردازند.
در لس آنجلس آن روزگار، ورزشگاهی ۱۰۰ هزار نفری به نام كلیسیوم به تقلید از رومی های باستان ساختند و یك دهكده المپیك به فاصله ۱۰ دقیقه ای با ورزشگاه برپا كردند. هر ورزشكاری كه از اروپا می خواست با كشتی و راه آهن خود را به لس آنجلس برساند طی ۳۰ روز ۵۰۰ دلار می پرداخت!
جهان از لحاظ اقتصادی در دوران بحرانی به سر می برد و همه جا سخن از بیكاری بود. اما با این اوصاف مدیریت جسورانه گارلاماند در كمیته المپیك باعث شد در آن سال یكی از هنری ترین و اقتصادی ترین بازی ها برپا شود و با پایان یافتن بازیها، حسابرسی ها نشان داد كه یك میلیون دلار در حساب ها موجودی وجود داشت و در حقیقت سود عاید ورزش شد. در این سال یك میلیون و ۲۵۰ هزار نفر از بازیها دیدن كردند.
در دو و میدانی، زنان داستان شنیدنی از خود به جای گذاشتند و یك شاگرد مدرسه تگزاسی و دو دختر نامدار آلمانی ركوردها را شكستند.
●استادیوم لرزید!
اما در سال ۱۹۳۶ یازدهمین دوره ۳۲۸ زن در برلین آلمان از میان ۴۰۶۶ ورزشكار و از ۴۹ كشور حضور یافتند كه در نوع خود بی سابقه بود. دختران ورزشكار در برلین در محل اقامت جداگانه ای حضور داشتند و هیچ كس جز مسئولان امكان ورود به آنجا را نداشتند.
هیتلر در مراسم آغازین این دوره گفت: من بازی های برلین، یازدهمین المپیاد جدید را می گشایم و سپس با شلیك یازده توپ پی درپی استادیوم را لرزاند! آلمانی ها برای نخستین بار از تلویزیون سود بردند و جریان بازی ها را به طریق مداربسته در ۲۸ سالن برای ۱۵۰ هزار نفر پخش كردند. در دو و میدانی زنان مدال ها را از آن خود كردند و قهرمانان زن در این رشته از آمریكا و آلمان بودند. زنان شناگر اروپایی نیز مدال ها را به چنگ آوردند؛ چندین مدال طلا به آنان اختصاص یافت.
در باره هیتلر سخنان بسیاری نگاشتند؛ از جمله این موارد یكی این بود كه برخورد هیتلر با قهرمانان غیرنژاد آرین مناسب نبود و او فقط آلمانی های قهرمان را به حضور پذیرفت!
برگزاری بازیهای المپیك
●در شرق دور انجام نشد
در سال ۱۹۴۰ كمیته بین المللی المپیك برگزاری بازی های المپیك تابستانی را به ژاپن واگذار كرد. اما جنگ سال ۱۹۳۸ بین چین و ژاپن و تاخت و تاز شوروی به فنلاند همه طرح ها و نقشه ها را به هم ریخت و كمیته ملی المپیك ژاپن به طور رسمی به دولت اعلام كرد كه بازی ها در توكیو برگزار نمی شود. بارون پی یردوكوبرتن احیاء كننده المپیك نوین نیز در ۱۹۳۶ درگذشت و به این ترتیب چهاردهمین دوره بازی ها به ۱۹۴۸ در لندن موكول شد. در این دوره ۳۸۵ زن در كنار ۴۰۹۹ ورزشكار از ۵۹ كشور رقابت كردند. در این دوره زنان در رشته های ژیمناستیك، هاكی روی چمن و پنج گانه جدید از كشورهای چكسلواكی، هند و سوئد به مقام های خوبی دست یافتند.
●سیر صعودی حضور زنان درالمپیك
در دوره های پانزدهم تا بیست و سوم بازی های تابستانی المپیك نیز حضور زنان با سیر صعودی مواجه شد و به ترتیب از ۵۱۸ به ۳۷۱ و سپس به ۶۱۰ نفر ، ۶۸۳ نفر، ۷۸۱ نفر، ۱۰۷۰ نفر، ۱۲۵۱ نفر و ۱۰۸۸ نفر بالغ شد.
بازی های ۱۹۸۴ با تعداد ۷۷۸۴ ورزشكار از ۱۴۰ كشور با بالاترین آمار كشورهای شركت كننده مواجه شد و در لس آنجلس برگزار شد.در این سال ها رشته های ورزشی زنان بسیار متنوع برگزار شد و زنان در رشته های دو و میدانی، كایاك، بسكتبال، هندبال و والیبال شركت كردند و به مدال های خوبی نیز دست یافتند. از سال ۱۹۲۴ بود كه نخستین دوره بازی های زمستانی المپیك در شامونی فرانسه پایه ریزی شد و هر چهار سال یك بار نیز این نوع بازیها به عرصه بازی های المپیك اضافه شد. در خلال سال های ۲۰۰۴- ۱۹۸۸ نیز سیر صعودی حضور زنان ادامه یافت به طوری كه در سال ۲۰۰۴ در آتن به بیش از ۴۰۹۶ ورزشكار زن افزون شد.
●ایران در بازی های المپیك
ورزش ایران به مفهوم كلی آن، در دوره آخرین روزهای سلطنت ناصرالدین شاه (۱۳۱۳-۱۲۶۴) عبارت بود از زورخانه، كشتی گیری در گود و میدان، چالحوض بازی، زورگری، چلتوپ، الك دولك و چند سرگرمی سنتی.
چهل سال بعد از كشته شدن ناصرالدین شاه، حزب نازی در آلمان برای تبلیغ بیشتر و همزمان با برگزاری بازی های ۱۹۳۶- برلین از جوانان دانشجوی ۳۲ كشور دعوت كرد تا طبق برنامه ای مشخص از نزدیك شاهد بازی های المپیك باشند و در عین حال گوشه هایی از تربیت بدنی بومی خود را به نمایش بگذارند. با این برنامه گروهی از دانشجویان ما نیز كه در آلمان و فرانسه مشغول تحصیل بودند با هزینه شخصی خود راهی برلین شدند.
یكی از نكات جالب در این خصوص دعوت از دانشجویان كشور برای خواندن سرود ملی كشورمان بود. دانشجویان ایران در آن زمان با توجه به این كه سرود ملی ایران وجود نداشت تصمیم گرفتند یكی از آوازهای عامیانه آن روز را تحت عنوان «از قند و نبات ساخته ام مرغ و خروس...!» را در جمع اجرا كنند كه اتفاقاً با اقبال هم مواجه شد! سرانجام بعد از جنگ جهانی دوم بود كه ایران در اردیبهشت ۱۳۲۵ برابر با می ۱۹۴۷ كمیته ملی المپیك را تشكیل داد.
كاروان ایران از ۱۴ همراه و ۳۸ ورزشكار در ۱۹۴۸ به لندن اعزام شد و در رشته های وزنه برداری، كشتی آزاد، مشت زنی، بسكتبال و تیراندازی رقابت كردند.
در ۱۹۵۲ هلسینكی در فنلاند كاروان ورزشی ایران بار دیگر حضور یافت و در ۱۹۵۶ در ملبورن سومین دوره از بازی ها، از ایران ۱۷ ورزشكار شركت كردند و از آن سال ایران در رشته های مختلف به ویژه كشتی مقام های نخست و خوبی در سطح جهانی به دست آورد.
●شمشیربازان زن ایران در المپیك
نخستین بار در سال ۱۹۷۶ در مونترال تیم شمشیربازی دختران ایران شركت كردند اما به مقامی دست نیافتند.
●بانوان ورزشكار بعد از انقلاب
حضور بانوان ورزشكار در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در المپیك محدود به رشته تیراندازی بوده است.
اما زنان ورزشكار ایران در سال های اخیر توانسته اند چشم انداز روشنی از خود نه تنها در عرصه بازی های داخلی بلكه در رقابت های بین المللی برجای گذارند.
شاید بازی های آسیایی دوحه امسال كه پیش روی ورزشكاران زن ایران است بتواند بخشی از تلاش های زنان ورزشكار ایران را به نمایش گذارد. كارشناسان در این باره می گویند كه پانزدهمین بازی های آسیایی دوحه به عنوان مهم ترین موضوع ورزش پیش روی زنان ایران می تواند توانمندی و توسعه ورزش زنان ایران را به نمایش بگذارد. زنان ورزشكار ایران با فرصت های به دست آمده به ویژه در این سال ها توانسته اند بخشی از قابلیت های خود را در عرصه ورزش كشور نشان دهند.
قرار است در این بازی ها در ۱۵ رشته ورزشی زنان ورزشكار اعزام شوند و بانوان در رشته های ووشو، تكواندو، كاراته، شمشیربازی، تنیس روی میز، گلف، شطرنج، قایقرانی، بولینگ، دو و میدانی و تیروكمان به رقابت بپردازند.
در برخی از این رشته ها شانس مدال آوری برای آنان پیش بینی شده است.به گفته كارشناسان، شركت درعرصه رقابت های ورزشی بین المللی می تواند زنان ورزش ایران را بیش از پیش در عرصه ورزش نمایان سازد و امكان رشد و توسعه ورزش زنان ایران را فراهم كن
مریم رضایی

منبع : روزنامه همشهری