سه شنبه, ۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 23 April, 2024
مجله ویستا
نقش پارکهای فناوری در نظام ملی نوآوری از منظر توسعهٔ منابع انسانی
رفع آسیبهای اجتماعی و اقتصادی از قبیل فرار مغزها، معضل بیكاری و ایجاد اشتغال برای دانشآموختگان طی سالیان اخیر یكی از مهمترین دغدغهها و چالشهای كشور ما به شمار میرود. علیرغم سرمایهگذاریها و تبلیغات انجام شده در این زمینه هنوز از اهداف پیشبینی شده در برنامههای توسعه فاصله داریم. در این راستا یكی از دلایل ذكر شده در جهت بیان عدم دستیابی به نتایج مطلوب در این زمینه، نبود زنجیره تحقیق ـ فناوری و توسعه و فاصله قابل توجه بین تبدیل ایدههای علمی ـ تحقیقاتی به واقعیتهای اقتصادی قابل عرضه در بازار میباشد. حكومتهای دیگر كشورهای دنیا برای حل این چالش سعی دارند كل نظام علمی و فناوری، و صنعتی جامعه از ایجاد ایده تا تجاری سازی محصول نهایی را در یك نظام كلی تحت عنوان نظام ملی نوآوری در كنار هم و در تعامل باهم در نظر بگیرند، یكی از اجزای این نظام پاركهای علمی و فناوری میباشند كه نقش مهمی در نوآوری تكنولوژیك و اقتصادی كشورهای مختلف و كارآفرینی دارند. در این مقاله سعی خواهد شد پس از معرفی پاركهای علمی و فناوری نقش آنها را در نظام ملی نوآوری به عنوان یكی از بسترهای توسعهٔ منابع انسانی با استفاده از تجربیات داخل و خارج بررسی نماییم.
●پاركهای علمی و فناوری ابزار توسعه كارآفرینی :
رستم لالكاكا معتقد است كه نظام ملی نوآوری از تفكیك و تعامل زیر نظامهای زیر شكل میگیرد:
۱. سیاستگذاری علم و فناوری و ابزارهای اجرای این سیاست
۲. توسعهٔ منابع انسانی فنی
۳. تحقیقات علمی و تجاریسازی آن
۴. داد و ستد فناوری در بازار بینالمللی
۵. خدمات حمایت فنی و توسعهٔ تجاری
۶. تأمین مالی فعالیتهای علمی و فناوری
۷. همكاری بینالمللی
مطابق این نظریه ملاحظه میشود كه توسعهٔ منابع نسانی فنی یكی از زیرساختهای این نظام محسوب میشود. وی همچنین با بیان اینكه پاركهای فناوری ابزار تشویق نوآوری در این نظام محسوب میشوند، در ادامه آنها را بدین صورت معرفی مینماید:
" پارك فناوری، یك توسعهٔ مبتنی بر مالكیت، در یك محیط فیزیكی با كیفیت بالا و پاركمانند است. آنها از مزایای نزدیكی به منابع مهم سرمایهٔ معنوی، زیرساختهای مناسب و سیاستهای راهنماییكننده، بهرهمند میشوند و شركتهای مبتنی بر فناوری و مؤسسات دولتی را در یك "محیط مدیریت شده" حمایت میكنند و بنابراین، تعامل، توسعهٔ فناوری و رشد اقتصادی را تسهیل میكنند."
در این ارتباط انجمن بینالمللی پاركهای علمی و فناوری(IASP)، تعریف زیر را در ارتباط با پاركهای علمی و فناوری ارائه نموده است:
" یك پارك علمی سازمانی است، كه بوسیله متخصصین حرفهای مدیریت میشود و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقاء فرهنگ نوآوری و رقابت در میان شركتهای حاضر در پارك و مؤسسات متكی بر علم و دانش است. برای دستیابی به این هدف یك پارك علمی،جریان دانش و فناوری را در میان دانشگاهها، موسسات تحقیق و توسعه، شركتهای خصوصی و بازار، به حركت انداخته و مدیریت میكند و رشد شركتهای متكی بر نوآوری را از طریق مراكز رشد و فرآیندهای زایشی تسهیل میكند. پاركهای علمی همچنین خدمات دیگری با ارزش افزوده بالا همراه با فضاهای كاری و تسهیلات با كیفیت بالا فراهم مینمایند."
همچنین انجمن پاركهای علمی انگلیس تعریف زیر را ارائه مینماید:
"یك پارك علمی، یك توسعه مبتنی بر مالكیت میباشد كه روابط عملیاتی منظمی با یك دانشگاه یا سایر انستیتوهای تحقیقاتی و آموزشی دارد و بهمنظور تشویق شكلدهی و پیشرفت بازرگانی دانش محور و سازمانهای دیگر بر روی یك سایت طراحی شده است. و فرآیند مدیریتی كه به صورت فعال به دنبال انتقال تكنولوژی و مهارتهای بازرگانی به سازمانهای سایت میباشد، را دارا میباشد."
مطابق این تعاریف پاركهای علمی و فناوری ابزاری برای تولید ثروت میباشند و هدف اجتماعی دارند. همچنین براساس نظریههای مطرح شده توسط كارشناسان و متخصصین جهانی، پاركهای علمی و فناوری با توجه به خصوصیاتی كه دارند، میتوانند در جهت كارآفرینی و اشتغالزایی نقش مهمی را ایفا نمایند. در این راستا، توجه به نظریاتی كه در ادامه میآید، میتواند ما را در درك اهمیت پاركهای علمی و فناوری به عنوان منابع كارآفرینی یاری رساند. لوئیس سنز معتقد است كه پاركهای علمی و فناوری، بیش از هر چیز دیگر، در ارتباط با نوآوری فعالیت مینمایند. وی بیان میكند كه كشورها از طریق ایجاد محیط مناسب برای نوآوری در سطح ملی و منطقهای، به شركتها و صنایع اجازه میدهند كه قویتر شوند و در نتیجه سود بیشتری به دست آورده و اشتغال بیشتری ایجاد نمایند. بدین طریق است كه با راهاندازی پاركهای علمی و فناوری میتوان موجبات افزایش رفاه اجتماعی و ارتقای سطح زندگی شهروندان را فراهم نمود.
Luger and Goldstein معتقدند كه پاركهای علمی با كارآفرینیهای نوآورانه، مزایای اقتصادی و اجتماعی عظیمی ایجاد میكنند. به عقیدهٔ آنها این دیدگاه به وسیله موفقیتهای بخشهای نوآوری تكنولوژی یا مناطق صنعتی جدید از قبیل Silicon Valley، Route ۱۲۸، Baden-Wuttemberg، Rhone Valley و Third Italy بوجود آمده است. همچنین اشاره دارند كه پاركها مراكز رشدی هستند كه توسعه اقتصادی محلی را با تمركز زیاد بر فعالیتهای تحقیق و توسعه و ایجاد تسهیلات در جذب محققین و مهندسین فراهم میكنند. همچنین Luger، پاركها را دارای حضوری اثر بخش در زمینه ایجاد شغلهایی با ارزش افزودهٔ بالا و در زمینه فناوری بیان میكند.
در این رابطه سایت اینترنتی www.American.edu ضمن توصیف پاركها به عنوان تحریك كنندهٔ توسعه كارآفرینی شركتهای كوچك و متوسط دانش محور، هدف اصلی از تشكیل یك پارك فناوری را افزایش تعداد شركتهای كوچك و متوسط دانش محور كه كارآفرین نیز هستند بیان میكند. در این راستا توجه به آمار و تجربیات موفقی كه در این زمینه تاكنون در دنیا داشتهایم، میتواند ما را یاری رساند.
●آمار و تجربیات جهانی
امیر احمدی ضمن بیان اینكه در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ ، درهٔ سیلیكون ، یكی از مناطق با رشد سریع در ایالت متحده هر ساله نزدیك به ۴۰ هزار شغل جدید ایجاد میكرد. جدول زیر را در ارتباط با جمعیت شاغل در ده پارك علمی ـ تكنولوژیكی بزرگ تا سال ۱۹۹۱ ارائه مینماید:
همچنین در این رابطه Luger ، جدول مشابه زیر را شامل جمعیت شاغل در بعضی از پاركهای علمی دنیا را به صورت زیر ارائه نموده است:
گزارش شهرك علمی تحقیقاتی اصفهان در بهمن ۱۳۷۹ مطرح میكند كه شهرك علمی تسوكوبا در ژاپن برای جمعیت علمی ۲۲۰ هزار نفره و شهر علمی دایدوك كره جنوبی برای جمعیت بالای ۷۰ هزار نفر تأسیس شدهاند. این گزارش ضمن بیان نقش شهرهای علمی در توسعه اقتصادی و فناوری و اشتغال كشورها، شهر علمی هسینچو در كشور تایوان را به عنوان جایی كه ۵۰۰۰۰ شغل جدید در این كشور ایجاد كرده و موجبات جلوگیری از فرار مغزها و بازگشت محققان و فارغالتحصیلان به این كشور شده است را مثال میزند.همچنین در پایان سال ۱۹۹۷، در پارك علمی ژونگ گوان چون ۲۹۷،۱۳۵ نفر مشغول به فعالیت بودهاند كه بیش از ۵۵ درصد آنها مدرك دانشگاهی دارند كه ۷/۳۵ درصد آنها مدرك كارشناسی و ۳/۱۹ درصد باقیمانده دكتری یا كارشناسی ارشد دارند.
همچنین در این رابطه انجمن بینالمللی پاركهای علمی و فناوری، آمار زیر را منتشر نموده است:
مطابق این نمودار، ۲۱ درصد پاركها بالای ۳۰۰۰ نفر ومجموعاً ۳۴ درصد بالای ۱۵۰۰ نفر را به كار گرفتهاند. این آمار، مربوط به پاركهای علمی عضو این انجمن میباشد و این اختلاف در تعداد استخدامها، مرتبط با عوامل متعددی است و همین اختلافها است كه پاركهای علمی موفق را از ناموفق متمایز میسازد، زیرا همانگونه كه قبلاً نیز مطرح گردید، حجم بالای كارآفرینی از اهداف اصلی و از عوامل مهم در ارزیابی پاركهای فناوری بهشمار میرود.
●عوامل مؤثر بر كارآفرینی در پاركهای علمی و فناوری
در این بخش با توجه به دادههای پارك صوفیاآنتی پولیس فرانسه كه مطابق نظر بسیاری از كارشناسان از جمله پروفسور رستم لالكاكا، یكی از موفقترین پاركهای علمی دنیا محسوب میشود و همانگونه كه در بالا مطرح گردید با توجه به اینكه این پارك توانسته است تاپایان سال ۱۹۹۱، ۱۴۵۰۰ نفر را به كار گیرد مطالعهٔ موردی آن به عنوان یك نمونهٔ موفق میتواند ما را در درك بعضی از عوامل موثر بر موفقیت پاركهای علمی و فناوری برای ایجاد كارآفرینی یاری رساند.
۱) زیرساختهای موجود در پارك برای استقرار شركتها
بخشهای سختافزاری و زیرساختی برای بكارگیری كارآفرینان و ایجاد كارآفرینی پاركهای علمی معمولاً از بخشهای مختلف تشكیل میشوند. این بخشها را میتوان عموماً به دو دسته تقسیم نمود:
الف ـ بخشهایی كه شركتهای نوپا، فارغالتحصیلان دانشگاهی و بهطور كلی آنهایی كه توانایی مالی لازم را جهت خرید مكانی در پارك ندارند. معمولاً این بخشها شامل انكوباتور یا مركز رشد، ساختمانهای چند مستأجره و غیره میشود، ما بطور خلاصه در این جا این بخشها را مستأجرین مینامیم.
ب ـ بخشهایی كه توانایی مالی لازم را جهت استقرار در پارك و خرید یك مكان و احداث ساختمان دارا میباشند. در این جا این بخش را، مالكین مینامیم.
مطابق آمار ارائه شده توسط سایت اینترنتی پارك صوفیا انتیپولیس كه در زیر آمده است بخش مستأجرین، توانسته است هر ساله نزدیك به دو برابر بخش مالكین شغل ایجاد نماید.
در حال حاضر در این پارك ۷۰ درصد شركتهای مستقر در پارك خیلی كوچك میباشند و كمتر از ۱۰ نفر نیروی كار دارند. این مورد در سال ۱۹۸۹ بدین صورت نبوده است (شكل زیر).
این تغییرات از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۹ نشانگر این است كه شركتهای زایشی(Spin-Off) بیشتری به سوی این پارك روی آوردهاند و این به دلیل این است كه پاركها برای صنایع كوچكی كه نیازمند منابع، تسهیلات و خدمات ارائه شده در پارك میباشند، جذابتر است.
۲- زمینهٔ فعالیتی شركتهای فعال در پارك :
در شكل زیر، توزیع شغلی كه در بخشهای مختلف پارك صوفیا انتیپولیس میباشد، آمده است. همانگونه كه دیده میشود، شركتهایی كه زمینهٔ كاری آنها ICT میباشد، بزرگترین بخش از لحاظ حجم استخدام میباشند. در صورتی كه مطابق شكل بعد، بخش تولید بزرگترین بخش پارك از لحاظ تعداد شركتهای فعال در پارك میباشد.
كه این اختلاف دقیقاً ناشی از ماهیت مختلف زمینههای مختلف كاری است كه یك پارك میتواند برای شركتهای عضو خود انتخاب نماید. و هر چه به سمت تكنولوژیهای پیشرفتهتر نزدیك شویم این اختلافها بیشتر آشكار میشود و كارآفرینی بیشتری حاصل خواهد شد.
۳- جذب شركتهای غیر بومی و خارجی :
یكی دیگر از عوامل موفقیت این پارك در ایجاد اشتغال و كارآفرینی ماهیت بینالمللی آن، جذب شركتهای غیرفرانسوی میباشد بگونهایكه ۲۵ درصد شغلهای موجود در این پارك متعلق به شركتهای غیر فرانسوی از ۶۸ ملیت متفاوت میباشد.
همچنین میتوان عوامل دیگری نیز مانند میزان تبحر تیم مدیریتی پارك، شرایط بازار و غیره را نیز در این رابطه موثر دانست كه در اینجا مورد بررسی قرار نمیگیرند.
●نمونه موردی پارك فناوری پردیس :
پارك فناوری پردیس، از اوایل سال ۱۳۸۰ ، به صورت مجازی كار خود را آغاز نموده است این پارك طی این مدت توانسته است نسبت به عضویت ۱۶ شركت در بخش مكانیك و اتوماسیون ، ۳ شركت در بخش شیمی و مواد جدید و ۲۹ شركت در بخش ICT اقدام نماید، كه مشاهده میشود تقریبا ۶۰ درصد شركتهای پارك در زمینه ICT فعالیت دارند.
علیرغم، عدم شروع به كار این پارك از لحاظ سختافزاری، این پارك خدمات خود را به شركتهای عضو پارك آغاز نموده است. یكی از برنامههایی كه این پارك بعد از یكسال از شروع به كار خود و بكارگیری شركتها آغاز نمود، جذب نیروی انسانی نخبهٔ دانشگاه صنعتی شریف به شركتهای زیر مجموعه خود بوده است. در این برنامه این پارك توانست ۴۶۰ فرصت شغلی، ۱۷۰ فرصت كارآموزی و۷۰ تعریف پروژه در سطوح كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكترا برای دانشجویان این دانشگاه كه عموماً از نخبگان كشور میباشند، فراهم نماید. در این برنامه همانگونه كه مشاهده میشود، فرصتهایی كه برای این دانشجویان بوجود آمده، عموماً در صنایع مغزبر و Hi-Tech بودمشاهده میشود كه همانند تجربه صوفیا آنتیپولیس، شركتهای ICT بیشترین درصد بكارگیری نیروی انسانی را داشتهاند و از طرفی چون محوریت این پارك ICT بوده است، توانسته است در اولین تجربهٔ خود بدین موفقیت دست یابد و با توجه به نوپا بودن آن و همچنین با توجه به اینكه در برنامهایكه در دانشگاه صنعتی شریف برگزار گردید، كمتر از نیمی از شركتها اقدام به جذب نیروی مورد نیاز خود نمودند و از طرفی با تكرار برنامه در سالهای آینده و افزایش شركتهای عضو پارك و استقرار در مجموعه و رشد آنها انتظار میرود در سالهای بعد این تجربه با موفقیت بیشتری تكرار گردد.
●نتایج:
مشاهده میشود كه پاركهای علمی و فناوری نقش مهمی در توسعهٔ منابع انسانی دارند كه این خود یكی از كاركردهای مهم سیتم ملی نوآوری میباشد.
توسعهٔ منابع انسانی در پاركهای علمی و فناوری متاثر از چند عامل زیرساختهای موجود در پارك، زمینه فعالیتی شركتهای عضو و موفقیت در جذب شركتهای غیر بومی و خارجی میباشد. كه اگر این عوامل با دقت انتخاب گردند، پاركها میتوانند در توسعهٔ منابع انسانی موثر باشند. همچنین هر یك از این عوامل ارتباط نزدیكی با سایر اهداف پاركها دارند كه با برنامهریزی درست میتوان علاوه بر تامین اهداف پارك، در توسعه منابع انسانی نیز موثر بود.
امین سالاری*
عضو هیئت مدیره و مدیر فنبازار پارك فناوری پردیس
كارشناس دفتر همكاریهای فناوری ریاست جمهوری
منابع و مراجع:
"Science Parks: A Critical Assessment"۱) Hooshang Amirahmadi & Grant Staff, Jounral of Planning Literature, Vol. ۸, No. ۲, November ۱۹۹۳, pp. ۱۰۷-۱۲۳.
۲) Malcolm Parry and Peter Russell, "The Planning, Development and operation of Science parks", UKSAP, ۲۰۰۰
۳) Wang Xiaomin ,Zhongguancun Science Park: A SWOT Analysis, May ۲۰۰۰
۴) Dr. M. Luger, UNC
۵) سخنرانی پروفسور رستم لالكاكا در كارگاه آموزشی مراكز رشد و پاركهای علمی و فناوری، اصفهان، اردیبهشت ۸۲
۶) نقش دولت در توسعه آموزش كارآفرینی،دكتر محمود احمد پورداریانی - سیدمحمد مقیمی ، مجله تدبیر
۷) نقش پاركهای علمی و فناوری در توسعه اقتصادی،نویسنده: لوئیس سنز، مدیركل انجمن بینالمللی پاركهای علمی ترجمه : مصطفی كریمیان اقبال، رئیس شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان
۸) شهرك علمی تحقیقاتی اصفهان، مجله تدبیر / بهمن ۱۳۷۹
www.american.edu
www.saem-sophia-antipolis.fr
www.IASPWorld.org
* عضو گروه بینالمللی متخصصین پاركهای علمی و مراكز نوآوری(SPICE)
Email: salari@techpark.ir
منبع : پارک فناوری پردیس
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران پاکستان رئیسی سید ابراهیم رئیسی مجلس شورای اسلامی ایران و پاکستان حجاب مجلس دولت گشت ارشاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و اسرائیل
قتل هواشناسی فراجا شهرداری تهران تهران فضای مجازی سیل سلامت پلیس وزارت بهداشت سازمان هواشناسی آموزش و پرورش
قیمت خودرو دلار قیمت دلار خودرو بازار خودرو ایران خودرو قیمت طلا سایپا بانک مرکزی مالیات بورس تورم
ترانه علیدوستی تلویزیون سریال سینمای ایران فیلم سینمایی سینما سعدی تئاتر نمایشگاه کتاب
شورای عالی انقلاب فرهنگی دانش بنیان دانشجویان سازمان سنجش دانشگاه تهران دانشگاه آزاد اسلامی
اسرائیل رژیم صهیونیستی غزه روسیه فلسطین جنگ غزه ترکیه عملیات وعده صادق اوکراین حماس عراق طوفان الاقصی
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید بارسلونا باشگاه پرسپولیس بازی سپاهان باشگاه استقلال لیگ برتر فوتسال کشتی آزاد
هوش مصنوعی تبلیغات اپل فناوری ایلان ماسک تلگرام سامسونگ همراه اول دوربین آیفون
یبوست صبحانه دمنوش حمله قلبی