آیت الله قمی و قیام علیه رضاخان

... وی پس از آن که سقوط رضاخان را مشاهده کرد، بار دیگر به ایران بازگشت و در مشهد مقدس اقامت گزید. در این زمان، مبارزات آیت الله قمی اوج دیگری گرفت و رژیم شاه را مجبور به عقب نشینی و پذیرش خواست های دینی خود کرد. پس از این موفقیت، به عراق بازگشت، ولی همچنان در کمین ستمگران و منحرفان و عوامل استعمار نشسته بود. به همین دلیل، حکم ارتداد کسروی را صادر کرد و به نواب صفوی اجازه داد کسروی را از میان بردارد.
آیت الله حاج آقا حسین قمی ۲۸رجب ۱۲۸۲قمری در شهر قم دیده به جهان گشود.
وی تحصیل دانش دینی را در زادگاه خود آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل در تهران اقامت گزید. در حالی که آیت الله قمی سومین دهه زندگی اش را تازه شروع کرده بود، رهسپار زیارت کعبه شد و پس از برگزاری مراسم حج ، وارد عراق گردید و در عتبات مقدسه اقامت گزید تا از محضر عالمان این دیار بهره مند شود.
سال ۱۳۰۶قمری آیت الله قمی به ایران بازگشت و در تهران ساکن شد. در این زمان از محضر بزرگانی همچون میرزا ابوالحسن جلوه، آیت الله شیخ فضل الله نوری بهره برد و سپس دومین سفر خود به عراق را آغاز کرد.این بار در عراق در حلقه شاگردان و یاران بزرگانی همچون آخوند محمدکاظم خراسانی، آیت الله سید محمد یزدی، آخوند ملاعلی نهاوندی، آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی و... قرار گرفت و به مرتبه اجتهاد دست یافت.
نزدیک شدن به آخوند محمد کاظم یزدی (از رهبران مشهور مشروطه) و آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی (رهبر انقلاب عراق علیه اشغالگران انگلیس) و... سبب شد که توجه آیت الله قمی به مسائل سیاسی و اجتماعی بیش از گذشته شود و درباره مصایب سیاسی و اجتماعی امت اسلامی بیش از گذشته به تفکر بپردازد.
این توجه آیت الله قمی به مسائل سیاسی و اجتماعی در حالی بود که برخی مراجع بزرگ آن زمان (همچون آیت الله شیرازی) مسائل احتیاطی خود را به آیت الله قمی ارجاع می دادند و به طور غیرمستقیم وی را بعد از خود به عنوان مجتهد اعلم معرفی می کردند.
در همین زمان بود که مردم شهر مقدس مشهد از آیت الله محمدتقی شیرازی خواستند عالمی به مشهد بفرستد تا اوضاع آن جا را سامان بدهد. آیت الله شیرازی با جلب تمایل آیت الله قمی، وی را به مشهد فرستاد.
آیت الله قمی با ورود به مشهد مقدس به اوضاع مذهبی و فرهنگی این شهر سر و سامان داد و حوزه علمیه این شهر را پررونق کرد. وی در مشهد شاگردان بزرگی تربیت کرد که هر یک از آنها توانستند به مراتب بالای مذهبی و علمی و اجتماعی برسند و در جامعه تاثیرگذار شوند.
آیت الله قمی در مشهد به اصرار متدینین و شاگردانش، رسانه عملیه ای را به چاپ رساند و در مقام مرجعیت قرار گرفت.
در دوره اقامت آیت الله قمی در مشهد، ماجرای تهاجم رضاخان به دین و فرهنگ دینی که در تغییر لباس و کشف حجاب تبلور یافته بود، به وجود آمد. آیت الله قمی نتوانست تهاجم به دین و فرهنگ و سنن اصیل دینی را تحمل کند و به همین دلیل از مشهد رهسپار تهران شد تا جلوی سیاست های ضد دینی رضاخان را بگیرد.
وی هنگامی که تصمیم گرفت به سوی تهران حرکت کند، خطاب به علما و روحانیان و مردم گفت : امروز اسلام فدایی می خواهد و بر مردم واجب است برای حفظ دین خود قیام کنند.
همه می دانستند که رضاخان حرکت آیت الله قمی به سوی تهران را نمی تواند تحمل کند و از سوی دیگر، آیت الله قمی نیز نمی تواند سیاست های ضد دینی رضاخان را بپذیرد.
بنابراین، وضع ملتهبی پیش آمد و همه در انتظار حادثه بودند. ورود آیت الله قمی به تهران و اقامت وی در شهرری، شور دینی و غیرت دینی را در تهران افزایش داد و مردم متدین احساس کردند رهبر و پناهگاهی پیدا کرده اند و پس از این می توانند در برابر رضاخان ایستادگی نمایند.
رضاخان و عوامل او با درک این وضعیت و همچنین با مشاهده هجوم انبوه مردم برای دیدار با آیت الله قمی، بشدت در وحشت و اضطراب فرو رفتند و درصدد برآمدند به هر نحوی که ممکن است با آیت الله قمی مقابله نمایند. به همین دلیل ، محل اقامت آیت الله قمی در شهرری به محاصره درآمد.
پدید آمدن این وضعیت، اوضاع را در شهرهای ایران ، بویژه در مشهد ملتهب تر از گذشته کرد.مردم مشهد که تهاجم به دین و محاصره محل اقامت مرجع دینی خود را نمی توانستند تحمل کنند، بتدریج برای قیام آماده شدند و سرانجام قیام خونین گوهرشاد بوقوع پیوست.
با وقوع این قیام ، رضاخان از فرصت استفاده کرد و آیت الله قمی را به عراق تبعید نمود. آیت الله قمی در عراق مرجعیت عامه یافت ، ولی همچنان مصمم به مبارزه با ستمگران و استعمارگران بود.
به همین دلیل در جریان جنگ جهانی دوم، مردم را به جنگ علیه متجاوزان به سرزمین های اسلامی دعوت کرد. وی پس از آن که سقوط رضاخان را مشاهده کرد، بار دیگر به ایران بازگشت و در مشهد مقدس اقامت گزید.
در این زمان، مبارزات آیت الله قمی اوج دیگری گرفت و رژیم شاه را مجبور به عقب نشینی وپذیرش خواست های دینی خود کرد. پس از این موفقیت، به عراق بازگشت، ولی همچنان در کمین ستمگران و منحرفان و عوامل استعمار نشسته بود.
به همین دلیل، حکم ارتداد کسروی را صادر کرد و به نواب صفوی اجازه داد کسروی را از میان بردارد. سرانجام آیت الله العظمی قمی پس از عمری مبارزه با ستمگران، استعمارگران و منحرفان، دیده از جهان فروبست.۱۴ربیع الاول ۱۳۶۶قمری، آیت الله العظمی حاج آقا حسین قمی دیده از جهان فروبست.

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی