جنون فوتبال و سهم ایرانیان

سال ۱۳۶۲ (۱۹۸۳) كه تنها كمتر از چهار سال از پیروزی انقلاب در ایران می گذشت و جامعه درگیر یك جنگ همه جانبه با عراق بود، اتفاقی در تهران افتاد كه بسیاری از دست اندركاران كشور تلاش كردند تا چشم خود را بر وقوع آن ببندند یا از كنار آن با بی تفاوتی عبور كنند، چون منطقی برای آن متصور نبودند. برای تماشای بازی فوتبال استقلال و پرسپولیس در ورزشگاه آزادی، جمعیتی بالغ بر یكصد و بیست هزار نفر به ورزشگاه هجوم آوردند و برای نخستین بار جمعیت مشتاق تا لبه خط زمین بازی به تماشا نشستند. در همان سالی كه نیروهای نظامی ایران جزایر مجنون را از دست ارتش عراق بیرون كشیدند!
سر گروه وقت تیم استقلال، ناصر حجازی به دلیل ناامنی، تیم خود را از زمین بازی بیرون كشید و تا تماشاگران از زمین بازی بیرون نرفتند، مسابقه آغاز نشد. در عوض تماشاگران علاقه مند بر لبه دیوار ورزشگاه و پایه های نورافكن آویزان شدند تا لذت تماشای مسابقه را از كف ندهند. آن روز به آرامی سپری شد و رقابت دو رقیب دیرینه با پیروزی استقلال به پایان رسید. اما این حادثه، نشانه بازگشت جنون فوتبال به كشور انقلابی و جنگ زده ایران بود، چنانچه پخش مستقیم مسابقه های فوتبال باشگاهی از آن پس رفته رفته به برنامه های تلویزیون ایران اضافه شد. با این حال فوتبال به رسمیت شناخته نمی شد و جاذبه های آن نادیده انگاشته می شد. تا آنكه زمان قهرمانی تیم ملی فوتبال ایران در بازی های آسیایی پكن ۱۹۹۰ فرا رسید.
در آن سال دولتمردان تا حدی به اهمیت افتخاراتی كه فوتبال با خود به ارمغان می آورد واقف شدند و برای نخستین بار پیام های تبریك و شادباش، به خاطر پیروزی در زمین فوتبال نثار بازیكنان فوتبال شد. آنها دیدند كه دور افتخار با پرچم رسمی كشور، در حالی كه دوربین های تلویزیونی آن را برای تمام دنیا به تصویر می كشیدند، ارزش بیشترین سرمایه گذاری های تبلیغاتی را داشته است، سهل است كه جوان ها نیز از این پیروزی به وجد و نشاط آمده بودند. افسون فوتبال به تدریج سراسر ایران را تسخیر می كرد. از آن تاریخ تا امروز كه تنها ۴۹ روز به آغاز جام جهانی آلمان باقی مانده است، هیجان فوتبال لحظه ای ایرانیان را آسوده نگذاشته است. بازی های غرور انگیز تیم ملی در جام ملت های آسیا در سال ۱۹۹۶ و سپس صعود پرفراز و نشیب به جام جهانی فرانسه پس از تساوی در ملبورن، روایت حزن انگیز شكست در برابر بحرین و از دست دادن فرصت حضور در جام جهانی ۲۰۰۲ و اكنون حضور در جام جهانی آلمان به خاطرات تلخ و شیرین ایرانیان تبدیل شده است.
در واقع زندگی ایرانیان مانند بسیاری از ملت های عاشق فوتبال به دوره های چهارساله ای تقسیم شده است كه آغاز و انجام خود را با جام های جهانی شمارش می كند. در این سپهر جنون آمیز، منازعات سیاسی، بحران های اقتصادی و آشوب های اجتماعی به فراموشی سپرده می شوند. محمود احمدی نژاد به اردوی تیم ملی می رود تا با نفرات تیم ملی كشورش تمرین كند و هنری كیسینجر از آمریكا تا اروپا، نهصد دقیقه سفر می كند تا به تماشای یك مسابقه نوددقیقه ای بنشیند. این رفتارها در هنگامه جام جهانی علامت دانایی تمام عیار است. به قول سیف الله صمدیان روزنامه نگار و عكاس- كه ازجمله دیوانگان فوتبال ایرانی است- «هركس علاقه ای به تماشای فوتبال ندارد، بهتر است خود را به یك روانپزشك معرفی كند.» با این حال فوتبال ایرانی در دو دهه گذشته هرگز از نفوذ سیاست و سیاستمداران در امان نبوده است. چه زمانی كه هواداران یك گروه مخالف حكومت ایران در لیون ۱۹۹۸ تمام انرژی خود را به خدمت گرفتند تا رویارویی تیم های فوتبال ایران و آمریكا را به نفع شعارهای خود مصادره كنند و چه زمانی كه سایت شبكه سی ان ان ممانعت از حضور تیم ملی در جام جهانی را به رای گیری در اینترنت گذاشت و چه زمانی كه برای سفر رئیس جمهور كنونی ایران به آلمان، جنجال تبلیغاتی به راه افتاد. از حالا می توان پیش بینی كرد كه ۵۲ روز دیگر كه قرار است اولین بازی ایران در مقابل مكزیك برگزار شود، بازیكنان تیم ملی ایران در زیر فشار سرسام آور اخباری هستند كه با محوریت مناقشه هسته ای آنان را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
با این وجود بازی یك چهره دیگر نیز دارد و آن حضور هزاران طرفدار وفادار تیم ملی فوتبال ایران در اروپا است كه زیبایی فوتبال و جاذبه آن را از میانه كارزارهای تبلیغاتی جهان پرهیاهو به درمی آورند. برای آنها افسون فوتبال به خودی خود معجزات بی شماری داشته است، از پارتی های خیابانی در شهرهای ایران گرفته تا كسب جایزه در جشنواره فیلم برلین! فوتبال معجزه بزرگ قرن ما است، سهم خود را در وقوع این معجزه دریغ نكنیم. دو دهه پس از پایان جنگ جهانی دوم، بابی چارلتون بازیكن تیم ملی فوتبال انگلستان در هنگامه فینال تاریخی آلمان و انگلستان در جام جهانی ۱۹۶۶ گفت: «فوتبال جنگ در شرایط صلح است.» به استقبال جنگی از این دست برویم.

منبع: واشینگتن پریزم
نادر داودی- تهران

منبع : روزنامه شرق