کاهش فقر یا مبارزه با نابرابری ؟

فقر جهانی برای اغلب دوره ۵۰ سال اخیرمایه نگرانی اصلی برای سیاستمداران، استادان دانشگاه ها و رسانه های گروهی بوده است تعداد میلیاردرهای جهان از ۱۴۰ نفر در ۲۰ سال پیش به ۷۹۳ نفر در حال حاضر رسیده است نابرابری آمریكا به كشورهایی صادر می شود كه در آن وضعیت نابرابری تغییری نكرده است.
در ۲۵ سال گذشته، هیچ كشوری كه از توزیع نابرابری ثروت رنج می برد در كاهش نابرابری برای همیشه موفق نبوده است.توزیع عادلانه ثروت به یك پیام اصلی انتخاباتی در سراسر جهان تبدیل شده است.
آمار بانك جهانی درباره كاهش نابرابری بین المللی موجب شوك بسیاری از افراد شد.
اولویت بزرگتر چه باید باشد: كاهش نابرابری و یا كاستن از فقر؟ البته یا پاسخ وسوسه كننده وجود دارد كه به طور یكسان هستند و یا اینكه این سؤال بی جواب است، چرا كه كاهش فقر خود به خود از نابرابری درآمدها می كاهد و یا اینكه سیاست هایی كه نابرابری را پایین می آورد به طور اجتناب ناپذیری فقر را كاهش خواهد داد.
این پاسخ ها ممكن است وسوسه كننده باشد اما نادرست نیز هست. اگرچه شكوفایی اقتصادی چین و هند میلیونها نفر را از فقر خارج ساخته، با این حال، این شكوفایی به نابرابری بیشتر قابل ملاحظه ای در درآمدها انجامیده است. نابرابری اقتصادی در كوبا، شاید هم اكنون در مقایسه با ۴۷ سال قبل كه فیدل كاسترو قدرت را در دست گرفت كمتر باشد، اما كوبایی ها امروز به طور متوسط بسیار فقیرتر هستند. در آمریكا، اگرچه فقر به طور اساسی افزایش نیافته، با این حال شكاف میان داراها و ندارها بسیار گسترده است.
فقر جهانی، برای اكثر دوره ۵۰ ساله اخیر نگرانی اصلی سیاستمداران، استادان، دانشگاه ها و رسانه های گروهی بوده است. امروز، این نابرابری جهانی است. شكاف میان فقیر و غنی به طور مستمر مورد توجه قرار داشته است و دلیل خوبی هم وجود دارد: به نظر می رسد ثروتمندان فقرا را هرچه بیشتر و بیشتر پشت سر می گذارند. ۲۰ سال پیش، «فوربس» (هفته نامه اقتصادی _ سیاسی آمریكا كه فهرست میلیاردرهای جهان را در هرسال در مجله و نیز در پایگاه اینترنتی خود منتشر می كند)** در نخستین رتبه بندی از ثروت دریافت كه در جهان ۱۴۰ میلیاردر وجود دارد. امروز تعداد كل این افراد به ۷۹۳ نفر رسیده كه فقط در سال گذشته ۱۰۲ نفر به این فهرست پیوستند. بر تعداد میلیونرهای آسیا در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ ، ۷۰۰ هزار نفر افزوده شد. در همین دوره ۵۰۰ هزار نفر بر تعداد میلیونرهای آمریكای شمالی و ۱۰۰ هزار نفر بر تعداد میلیونرهای اروپا اضافه شد. براساس گزارش «مریل لینچ» چین تا سال ۲۰۰۹ می تواند بزرگترین خریدار كالاهای تجملی باشد. جهان همواره از نابرابری اقتصادی مزمن رنج برده است با وجود مصرف روشن، نابرابری جهانی تغییر قابل ملاحظه ای نكرده است. براساس برخی اندازه گیری ها، این نابرابری حتی ممكن است كاهش یافته باشد. بانك جهانی اخیراً اعلام كرد كه نابرابری بین المللی میان كشورها به گونه عظیمی كاهش یافته است. این نتیجه گیری برای بسیاری، بویژه افرادی كه - به درستی - خاطرنشان ساخته بودند كه یك قرن قبل كشورهای ثروتمند، معادل ۹ برابر كشورهای فقیر ثروت داشتند و هم اكنون ثروت آنها ۱۰۰ برابر بیشتر از ثروت همتایان فقیرشان است، تكان دهنده بود. این سؤال در میان اقتصاددانان به گونه پرشوری به بحث گذاشته می شود و بهترین كار هم این است كه این امر به آنها سپرده شود. مشكل این است كه آمارها روایت های متفاوتی را بسته به روش شناسی كه فرد ترجیح می دهد ارائه می دهند. در حقیقت در برخی كشورها، نابرابری به وخامت گراییده و در جاهای دیگر تغییرات اندك است، اما آنچه كه از همه چیز واضح تر است این است كه آمارهای نابرابری تغییرات عمده ای را نشان نمی دهند و آگاهی دستجمعی درباره نابرابری به طور اساسی تغییر كرده است.
دلایل چندی درباره این نگرانی كشف شده جهان بر سر همه نابرابری وجود دارد. از همه روشن تر اینكه ما امروز از تفاوت های اقتصادی كه میان ما اختلاف ایجاد كرده است آگاهی بهتری داریم. كافی است كه شما تلویزیونی را روشن كنید و یا روزنامه ای را در دست بگیرید تا به شما یادآوری شود كه در سلسله مراتب قدری اقتصادی جهان در كجا قرار دارید. نگرانی از نابرابری با ترس از تروریسم و یا مهاجرت غیرقانونی در حال افزایش زیادتر می شود. در هر دو مورد، نابرابری فرد دیگری، تا آنجا كه به این فرضیه مربوط است، ممكن است تهدیدی برای رفاه شما باشد. از این گذشته، مبحث نابرابری در آمریكا به طور فزاینده ای بر مباحث سیاسی غلبه می یابد. به دلیل توان شدید و این معضل برای گسترش به دیگر نقاط جهان، نابرابری آمریكا به كشورهایی صادر می شود كه در آن وضعیت نابرابری تغییری نكرده است.
موج دموكراتیكی كه جهان را از دهه ۱۹۸۰ در نوردیده نیز نابرابری را به مركز بسیاری از گفت وگوهای ملی سوق داده است. دموكراسی بیشتر، به معنای رسانه های گروهی آزادتری است كه مستعد به ثبت رساند اختلاف اقتصادی و فاش ساختن فساد عمومی است.
برای سیاستمداران پیام های كوچكی مانند وعده های توزیع مجدد ثروت یك گروه از كسانی كه بسیار ثروتمندند در میان كسانی كه ثروت بسیار اندكی دارند، می تواند رأی دهندگان را به سوی خود جلب كند. در نتیجه تقبیح نابرابری تقریباً در همه جای جهان از مجارستان گرفته تا مكزیك و از ایران گرفته تا فیلیپین به شیوه مطمئنی برای پیروزی در انتخابات تبدیل شده و خطر در همین جا نهفته است.
نابرابری از نظر اخلاقی نفرت آور و از نظر سیاسی تباه كننده است اما همچنین به گونه سركشی در برابر مداخلات مستقیم دولت مصون است. تاریخ جهان سرشار از تلاشهای نافرجام برای جنگ با نابرابری مانند تغییردادن نظام مالیات، دخالت هایی در بازار كار، اصلاح حقوق مالكیت، یارانه های گسترده، حفاظت از رقابت های خارجی و كنترل قیمت ها بوده است. این فهرست بی پایان است. اما هیچ یك كارساز نبوده است. كشورهایی كه نابرابر هستند همچنان نابرابر باقی مانده اند. در ۲۵ سال گذشته، هیچ كشوری كه از توزیع نابرابری ثروت رنج می برد در كاهش نابرابری خود برای همیشه موفق نبوده است. بدتر از همه اینكه اغلب اوقات، مداخلات خیرخواهانه به اتلاف، فساد و حتی نابرابری بیشتری منجر شده است.
پس چه باید كرد؟ بگذارید ما نبردی كه نمی توانیم در آن پیروز شویم را متوقف و تمامی تلاش ها را بر روی جنگی كه می توان در آن موفق بود متمركز كنیم. بهترین ابزار برای دستیابی به كاهشی بلندمدت و مستمر از نابرابری همان ها هستند كه هم اكنون به عنوان بهترین اهرم های قابل دسترس برای خارج ساختن مردم از فقر به طور گسترده ای مورد پذیرش قرار گرفته است. این دسترسی مناسبی را برای آموزش و پرورش، مراقب های بهداشتی، آب آشامیدنی سام، شغل های مناسب، مسكن و وام فراهم می كند.
دستور عمل آن شناخته شده و حتی ملال آور است. این اهداف بهترین خوراك برای سخنرانی های پرشور نیستند و آنها نابرابری را به سرعتی كه فرد مایل است پایین نخواهد آورد، اما تمركز بر روی این اهداف به گونه اجتناب ناپذیری مطمئناً به یك خلأ مهم پایان خواهد داد: خلأت میان عملكرد خوب و بهترین حس نیت های ما.

منبع: موسس نایم* - فارین پالیسی - مترجم: محمدرضا باقری
* موسس نایم (Moises Naim) سردبیر دوماهنامه فارین پالیسی است.

منبع : روزنامه ایران