پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


چگونه فرزندانمان را از خطر اعتیاد برهانیم ؟


چگونه فرزندانمان  را از خطر اعتیاد برهانیم ؟
۱- گام های نخست
اولین گام مهم برای پیشگیری و كمك به فرزندان این است كه والدین ، خود به مواد مخدر معتاد نشوند . این مربوط به زمانی است كه پدر و مادر هنوز صاحب فرزندی نشده اند . موادی همچون نیكوتین و الكل بر روی جنین به ویژه در سه هفته نخست بارداری اثرات مخربی بر جای می گذارد . پژوهش ها حكایت از آن دارند نوزادانی كه از مادران معتاد به دنیا می آیند ممكن است در مراحل زندگی ، بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار گیرند.
وانگهی كارشناسان د راین مورد هم عقیده اند كه توجه مهرآمیز، در شكوفایی خود ارزشمندی ، به طور همیشگی اهمیت دارد و كمبود آن دلیل عمده پناه بردن به دامن مواد مخدر است . بنابراین پیش از شروع دوران تحصیل باید رهنمودهای رفتاری خانوادگی چون درستی و شرافت ، انصاف ، عدالت ، احترام به دیگران و رعایت قانون را بنیان نهاد .
۲- نخستین درس ها
به محض این كه كودك شما به سنی رسید كه تا حدی خوب را از بد شناخت ، به وی بفهمانید كه امكان دارد برخی فرآورده ها از آن جمله مواد شوینده و پاك كننده ها ، هوا پخش ها و داروها سمی باشند .
۳- دوران دبستان
بچه های پنج تا نه ساله از راه تجربه اندوزی چیز می آموزند . در چنین سنینی آنان قادرند از واقعیات به توهمات و خیالبافی پرداخته و باز به دنیای واقعی برگردند بی آنكه حتی تفاوت این دو را باز شناسند . به هر حال آنچه را كه می بینند برایشان كاملاً حقیقی و باورنكردنی است .
از نظر كودكان خردسال ، نه گفتار پدران و مادران ، بلكه كردارشان مهم است . چنانچه بچه ها سیگار كشیدن و میگساری پدر و مادر خود را ببینند ، به احتمال زیاد همین راه را در پیش می گیرند .
۴- گزینش های صحیح
حال زمان آن رسیده است كه به فرزندانتان درس تصمیم گیری مستقل و« دنباله رو نبودن » را بیاموزید .
مادر نوجوانی می گوید : من می خواهم به بچه هایم بفهمانم صِرف این كه كسی به آنان می گوید كاری را انجام دهند دلیل بر درست بودن آن نیست . اگر تردید دارند كه عملی صحیح است یا نه ، حتماً با فرد مطمئنی مشورت كنند .
در سال های آخر دبستان بسیاری از بچه ها متوجه می شوند كه كدام یك از هم شاگردی هایشان به استعمال دخانیات ، مصرف مواد مخدر و می نوشی روی آورده اند .
۵- خطرات بو كشیدن
در سنین بین پنج تا نُه بچه ها با استنشاقی هایی ( بو كشیدنی ها ) سر و كار پیدا می كنند ؛ مانند هوا پخش های تحت فشار شامل رنگ ها ، افشانه های آشپزی یا چسب . در این سن آنها دوست دارند این قبیل مواد فرار را استنشاق كنند تا تغییر حالت را بیازمایند . این حقیقت كه ممكن است چنین لذتی زودگذر به آسیب دائمی مغز و بالاتر از آن به مرگ بینجامد ، به ذهن این خردسالان خطور نمی كند .
یكی از مهمترین آموزش هایی كه پدر و مادرها می توانند در این سن به بچه ها بدهند این است كه چگونه جواب منفی دهند .
۶- راه های گریز
كمك كنید تا فرزندانتان به جاهایی كه احتمالاً در آنجا ناچار به مصرف مواد مخدر می گردند نروند . اگر یك مهمانی در كار است حتماً بپرسید : چه كس دیگری دعوت شده است ؟ آیا پدر و مادر صاحب خانه درمنزل هستند ؟
مادری می گوید : آخرین چاره این است كه به فرزندانتان بگویید اگر مكان مورد نظر را دل آزار و زجر آور تشخیص دادند فوراً آنجا را ترك كنند . وی خاطر نشان می سازد من به فرزندم گوشزد می كنم : اگر در آبریزگاه ( دستشویی ) بوی ماری جوانا یا حشیش و بَنگ به دماغت خورد فوری به دستشویی دیگر برو . به فرزندانتان توضیح دهید كه مواد مخدر چه ضررهایی دارند. . در آغاز دوران نوجوانی ، بچه ها به طور روزافزونی به فیلم های تلویزیونی و مملو از تصاویر مواد مخدر و استعمال مشروبات الكلی روی می آورند .
دونابل ، هماهنگ كننده مشاركت در هیأت كمیسیون بزهكاری كخ و مادر دو بچه غیر معتاد ، آنچه را كه فرزندانش تماشا می كردند زیر نظر می گرفت ، گوش می داد و می گفت : فقط گفتن این كه فرزندانمان تصمیم گرفته اند به سینما بروند كافی نیست . من و همسرم می پرسیدیم كه برای دیدن كدام فیلم می خواهید بروید و در این مورد بررسی می كردیم . این همان كاری است كه ضرورتاً باید انجام داد . او از لحظات آموزش هم سود می جست به طوری كه می گوید :
مثلا" وقتی كه با تمام اعضای خانواده جلوی تلویزیون نشسته ویك برنامه مبارزه با مواد مخدر را تماشا می كنید ، این « لحظه حساس » را سكوی پرتابی بدانید . شما می توانید بلافاصله در باره مضرات مواد مخدر و ... با بچه ها سخن بگویید تا جایی كه نه آنان را تحت فشار قرار دهید و نه تهدیدشان كنید . پیام خود را كوتاه و نه موعظه وار به گوششان برسانید ولی بدانید كه انجام پیاپی این عمل ناشدنی است .
راستی شما راجع به اعتیاد چگونه با فرزندانتان صحبت می كنید؟ بهتر است از هر جا كه می توانید آغاز كنید و از این كه گاه به حرف هایتان توجه نمی كنند ، آزرده خاطر نگردید . مفهوم یك مورد را كاملاً روشن سازید و بر این موضوع شدیداً تأكید كنید كه اعتیاد خطرناك است و شما نمی خواهید فرزندانتان به دام آن گرفتار شوند .
۷- دوره راهنمایی
این دوران شاید آسیب پذیرترین عهد زندگی نوجوانان باشد كه طی آن فشار روانی با انتقام جویی و كینه ورزی توأم می گردد . آنان موهایشان را بلند می كنند یا ممكن است از ته بتراشند . لباس های عجیب و غریب می پوشند . به موسیقی تند و پرسر و صدا گوش می دهند و هورمون های جنسی شان غلیان می كنند . بچه های در این سن وسال راجع به همه چیز كنجكاوند و مایلند هر چیزی كه آنان را به اصطلاح بی خیال می كند امتحان نمایند.
برای پدران و مادران حیاتی است كه تمام راه های ارتباطی را باز نگه دارند . اكثر اوقات كه پدر ومادر سرگرم استراحت هستند خیال می كنند كه بچه ها به كار خویش مشغولند لیكن نمی دانند كه امكان دارد این آزادی به فاجعه بدل گردد. والدین عزیز : سال اول دوران راهنمایی را همچون دوره كودكستان بپندارید . كیف مدرسه بچه ها را بازبینی كنید . بخواهید تكالیفشان را به شما نشان دهند . بگذارید به طور شایسته مسئولیت های مدرسه جدید خود را بپذیرند .
۸- نترسانید ، بلكه آگاهی دهید
اكثر آموزگاران مجرب عقیده دارند كه اگر می خواهید نوجوانان در این دوره در برابر فشارهای روانی و وسوسه های پیرامونشان پایداری كنند باید "مجهز به اطلاعات باشند" نه "ترسو". متأسفانه بیشتر پیام هایی كه به نوجوانان داده می شود به قصد ترساندن آنهاست " اگر مشروب بخوری به الكل معتاد می شوی ، هر كس كه مواد مخدر مصرف می كند آدم نابابی است و... در این صورت تصور كنید چنانچه آنان با شخصی از آشنایان برخورد كنند كه فرضاً در مهمانی كمی حشیش ، ماری جوانا و یا غیره می كشد و یا بازیكن بسكتبال مشروب خواری را ببینند كه درعین حال خوب بازی می كند آن وقت چه خواهد شد ؟ این ضد و نقیض گویی ها باعث می شود كه آنها دچار تردید گردند. نوجوانی می گفت : بعد از استعمال ماری جوانا در یك مهمانی به خانه برگشتم ، پدر و مادرم به حالم پی بردند و گفتند : تو به زودی معتاد شده و خواهی مرد . آنها اطلاعی از مواد مخدر نداشتند و بی آن كه بخواهند از این موضوع آگاه شوند به بحث خاتمه داده بودند . امروزه اطلاعات اغلب بچه ها در باره مواد مخدر بیش از پدران و مادران است .
آلان لشنر ، مدیر مؤسسه ملی سوء استعمال مواد مخدر ( ان . آی . دی . ا ) به دنبال این سخن می افزاید : به همین دلیل است كه پدر و مادر باید بررسی خویشتن را انجام داده و اطلاعات صحیحی در زمینه مواد مخدر به اطلاع بچه ها برسانند . این اندرز را بی درنگ آویزه گوش خود كنید: گفت و گو درباره خطرات دراز مدت بهداشتی با نوجوانانی كه در دوره راهنمایی تحصیل می كنند ، اثر چندانی ندارد . دلخوشی بچه ها در چنین دوره ای این است كه در نظر همسالان خود خوب جلوه كنند . به آنان خاطر نشان سازید كه سیگار كشیدن به بدبویی دهان و زردی انگشتان می انجامد . یا این كه اگر می گساری كنند ، احتمالاً مریض شده و مطرود دوستانشان می گردند .
۹- ایجاد محدودیت
بسیاری از جوانانی كه از مواد مخدر استفاده می كنند صرفاً به این خاطر است كه دوستانشان تن به این كار می دهند . برای این كه توانایی فرزندتان از لحاظ مقاومت و زیر بار اعتیاد نرفتن استحكام یابد ، معاشران او و پدر و مادرشان را بشناسید و رفت و آمدهای وی را زیر نظر داشته باشید . سوق دادن بچه ها به مسیر مناسب، همیشه كار آسانی نیست . بازداشتن آنان از معاشرت با دوستی « ناباب » ممكن است فقط به اصرار بیشترشان به ادامه دوستی منتهی گردد .توصیه من این است كه دوستانشان را عاقلانه انتخاب كنند .
۱۰- سرگرم و مشغول بودن
بر حسب پژوهش های به عمل آمده ، نوجوانانی كه از احوالشان غافل مانده ایم و یا دست به كاری نمی زنند ، به احتمال زیاد به دامن مشروبات الكی و مواد مخدر پناه می برند . فرزندانتان را سرگرم كنید و به قول یكی از مربیان : اگر شما فرزندانتان را به كاری مشغول نكنید . آنها گرفتارتان می كنند . بر پدران و مادرانی كه فرزند دانش آموز در دوره راهنمایی تحصیلی دارند واجب است كه برنامه فعالیت های فوق برنامه و روزمره برای فرزندانشان تنظیم كنند و از این راه حس مسئولیت پذیری آنها را استحكام بخشند .
۱۱- نقش والدین
تحقیقات بیست ساله علمی نشان داده است كه دخالت مستقیم پدر و مادر در زندگی فرزندانشان مهمترین عامل حمایتی آنها به شمار رفته و در باز داشتن آنان از سقوط در دام اعتیاد مؤثر است . مادری می گوید : پدر و مادر نه "كلید" بلكه "شاه كلیدند". اینان باید از هرگونه دگرگونی به ویژه دگرگونی روانی و رفتاری فرزندان خود با خبر باشند . از این رو توصیه می كنیم كه پدر و مادر مرتباً با اولیای مدرسه تماس داشته و از وضع آنها آگاه گردند .
۱۲- دبیرستان
در این دوره فشارهای روانی همچنان پابرجا هستند . نخستین اولویت برای جوان ، پذیرفته شدن در دسته ها و گروه های جوانان است . هرچند حساسیت ایشان نسبت به دوران نوجوانی اندكی كاهش یافته ، ولی تمایل به می گساری و مواد مخدر در این مرحله فزون تر می گردد؛ خاصه زمانی كه موفق به دریافت گواهینامه رانندگی خود می شوند . در این سن باید به آنان گوشزد كرد به همان اندازه كه مشروبات الكلی و مواد مخدر برای بدنشان ضرر دارد ، ممكن است وادارشان سازد به اموری دست بزنند كه به همان اندازه می تواند زیانبار باشد . پرسش مهمی كه با پاره ای از پدر و مادرها مطرح می شود این است كه چنانچه من قبلاً در جوانی سیگار می كشیدم و یا به موادی از این قبیل روی می آوردم ، حالا اگر فرزندمان بفهمد چه می شود ؟ مناسب ترین پاسخ این است كه عین حقیقت را بگویید و شرح دهید كه در جوانی مرتكب اشتباهی شده بودید. احتمال دارد نسبت به بازگو كردن مسائل خودتان دورویی كرده و واقعیت را بیان نكنید. لیكن نباید در مورد بچه ها چنین عملی را انجام دهید .
۱۳- صریح باشید
اطمینان حاصل نمایید كه فرزندتان با قواعد و قوانین آشنایی دارد و می داند كه اگر قوانین ، نادیده گرفته شوند چه پیامدهایی حاصل می گردد؟
۱۴ - ثابت قدم باشید
جوا ب منفی دادن ، همیشه كار ساده ای نیست نه برای پدر و مادر و نه برای جوانان ؛ ولی در مواردی كه پاسخ شما مثبت نیست ، صراحت آن را بیان كنید .
۱۵- منطقی باشید
وقتی قانون و قاعده ای نقض می شود ، مجازاتی بیش از حد مقرر، در نظر نگیرید و بدانید تنبیه و مجازات ، آن زمان اثربخش است كه با تخلّفِ صورت گرفته هماهنگ باشد .
۱۶- گوش فرا دهید
سعی كنید كه در گفت و گو فقط خودتان سخنگو نباشید ، بلكه به سخنان جوانان خوب گوش بسپارید و به اصطلاح برای حرف های آنان شنونده خوبی باشید . در این صورت خواهید توانست از میان صحبت ها ، به نظراتشان پی ببرید . آموزشگاه ، جامعه ، نیروی انتظامی و انجمن های مبارزه با مواد مخدر همگی می كوشند جوانان را از استعمال مواد مخدر دور سازند اما هیچ كدام از آنها قادر نیستند جای خالی خانواده را پر كنند . مسئولیت پدر و ماد ر از این بابت بس خطیر است . نظر كارشناسان این است كه چنانچه فردی در دوران جوانی به سوی اعتیاد كشانده نشود ، در سنین میانسالی به این سو حركت نخواهد كرد .
با فرزندانتان صحبت و گفت و گو كنید ؛ به سخنانشان گوش فرا دهید ؛ اصول ارزشی را برایشان توصیف كنید و به خاطر بسپارید كه آنان از شما تقلید می كنند. حمایت و عشق شما به آنان احساس « خود ارزشمندی » می دهد . آنها را سرگرم سازید و در مورد زندگی شان مسئول باشید و تا سر حد امكان بر میزان دانستنی های خویش در باره مواد مخدر بیفزایید ؛ نگذارید سكوت شما علامت رضا باشد .
منبع : تبیان


همچنین مشاهده کنید