روح آزادی بر فراز آشیانه‌ی سینما

● درباره‌ی زندگی و آثار جک نیکلسن«Jack Nicholson »
بزرگ شدن نیكلسون عجیب بود تا آن‌جا که خود اوسرگذشتش را تا قبل از سی سالگی نمی‌دانست. جک در ۲۲ آوریل ۱۹۳۷ در نیویورك بدنیا آمد. سپس مادرش او را به وطن خود یعنی نپتون واقع در نیوجرسی، جایی كه توسط مادربزرگش بزرگ شده بود؛آورد در حالی كه همیشه فكر می‌كرد مادر واقعی‌اش، خواهر بزرگ‌تر اوست.
جک از موقعیت واقعی‌اش بی‌خبر بود تا این‌كه در ۱۹۷۴ توسط خبرنگاری كه درباره زندگی او تحقیق می‌كرد از آن آگاه شد. اما جزئیات این مسئله نامعلوم ماند چون در آن زمان هم مادر و هم مادربزرگش مرده و رازهایشان را با خود به گور برده بودند. در نتیجه نیكلسون هیچ تصوری از پدر واقعی‌اش نداشت. اما به هر حال این واقعیتی بود که می‌بایست پذیرفته می‌شد.
مادر نیكلسون ـ كه خودش او را خواهر خود می‌دانست ـ رقصنده و بازیگر بااستعدادی بود و توانسته بود خود را بر روی صحنه مطرح كند. پدربزرگ جك، كه در زندگی او نقش پدرش را بازی می‌كرد، جك را به سینما و هم‌چنین میخانه‌ها می‌برد. این مرد در سال ۱۹۵۵ به خاطر نوشیدن بیش از حد مشروب، مرد.
جك، جوان خوش چهره و شادی بود. او وارد دبیرستانی در ماناسكوان (Manasquan) در نیوجرسی شد ولی تحصیلش را ادامه نداد. او هم‌چنین در بسیاری از نمایش‌های مدرسه‌اش بازی می‌كرد. وقتی هفده ساله بود در سفری كه به كالیفرنیا برای دیدن خواهرش داشت تصمیم جدی گرفت كه بازیگر شود. او به عنوان پسر پیغام رسان در واحد كارتون MGM مشغول به کار شد و بازیگری را در گروهی بنام «بازیگران تئاتر حلقه» تعلیم دید و به همراه این گروه شروع به اجرا بر صحنه تئاتر و هم‌چنین تلویزیون كرد.
اولین درخشش او در فیلم‌ها در سال ۱۹۵۷ وقتی رخ داد كه «راجركومان» ( Roger Corman) او را برای نقش اصلی فیم كم هزینه‌اش، «قاتل گریان» انتخاب كرد. او در آن فیلم نقش جوانی را بازی ‌كرد كه به سمت دو نفر تیراندازی می‌کند و پس از آن از كاری كه انجام داده بود بسیار می‌ترسد. و در فاصله زمانی بسیار كمی او را برای نقش بیمار فیلم «مغازه كوچك وحشت» و به دنبال آن در «كلاغ» به كار گرفت. پس از تجربه خوبی كه نیكلسون از همكاری با كومان (Corman) بدست آورده‌بود، مدت زیادی منتظر كارهای بعدی ماند و بالاخره توانست با «بوریس كارلف» (Boris Karlaff) در فیلم «ترور» بازی كند.
نیكلسون با بازیگری به نام «سندرا نایت» (Sardra Night) ازدواج كرد و یك سال بعد از به دنیا آمدن دخترشان «جنیفر» جدا شدند.
سپس در رابطه‌ای كه با كارگردانی به نام «مونت هلمن» (Monte Helman) داشت، با او چهار فیلم موفق ساخت. او فیلم‌های «جنگ برای خشم» و «سواری در گردباد» را نوشت و «شلیك» را تهیه كرد. كه دو فیلم آخر وسترن‌های موفقی با فیلمنامه‌های فكر شده بودند.
نیكلسون با وجود این‌كه مواد مخدر زیادی مصرف می‌كرد، به غایت شیفته هوشیاری ذهنی و فرهنگ ملی بود و تلاش می‌كرد تا طرز فكرش را در شكل و اندازه‌های وسترن قرار دهد.
فیلم «سوار آسان» به كارگردانی «پیتر فاندا» (Peter Fonda) از او یك ستاره ساخت. این فیلم نامزدی اسكار را برای او به دنبال داشت و او را بر روی خط موفقیت‌های متوالی قرار داد.
نیكلسون به یكی از اسرارآمیزترین شخصیت‌های هالیوود تبدیل شد بازیگر چند چهره‌ای كه نه تنها قادر به تفسیر كردن رُل‌های زیادی بود، بلكه هم‌چنین قادر به تغییر سبك از فیلمی به فیلم دیگر بود. او در حال ساختن فیلم بعدی‌اش با نام «اقبال» بود كه با كنجكاوی‌های دوستش «وارن بیتی» (Warren Beatty) حقیقت را درباره خانواده‌اش کشف کرد. متأسفانه مادر واقعی‌اش در اثر سرطان در سال ۱۹۶۳ مرده بود و مادربزرگش چهار سال قبل از «سوار آسان» درگذشت و فرزند محبوبش را تنها گذاشت. این واقعیت، ضربه سختی به او وارد كرد.
او نقش «رندال مورفی» (Randal McMurphy) ، روح آزادی در یك آسایشگاه روانی را در فیلم «پرواز برفراز آشیانه فاخته» بسیار زیبا ایفا كرد و به شایستگی عنوان بهترین بازیگر را دریافت كرد. اما از موقعیتش به سادگی برای بدست آوردن نقش‌های بزرگ استفاده نكرد. در واقع او در طول دوران حرفه‌ای‌اش چندین نقش موفق را از دست داده است مثل «مایكل كورلئونه» در «پدرخوانده» ، «رابرت رادفورد» در «اینك آخر الزمان» و نقش «جان دیوت» در «به خانه آمدن».
ابتدا خودش را در برابر «مارلون براندو» (Marlon Brando) در «میسوری از هم می‌پاشد» آزمود و بعد فیلم خودش «به سوی جنوب» را با بازی «استین برگن» (Steen Burgen) كه اولین نقش اصلی‌اش بود، ساخت. «به سوی جنوب» می‌توانست فیلم خوبی شود ولی موفقیت زیادی نداشت. جك نیكلسون مدتی بیكار بود تا این‌كه دوباره در یكی از معروف‌ترین نقش‌هایش یعنی «جك تورنس» در فیلم «درخشش» ظاهر شد.
ویژگی‌هایی او از شخصیت «تورنس» در این فیلم نمایش داد و از آنها برای پرداخت نقش استفاده كرد همان‌هایی است كه در نقش‌های «ژوكر» در «بتمن» و «شیطان» در فیلم «جادوگران غرب» استفاده شده است. او اسكار دیگری را به خاطر نقش فضانوردی به نام «گارت بریدلاو» (Garrett Breedlove) دریافت كرد كه در فیلم «دوران محبوبیت» سعی می‌كند «شرلی مك لین» (Shirley Maclaine) را گمراه كند.
اولین نقش را در فیلم «ستاره‌ی عصر» تكرار كرد. سپس برای چندین نقش دیگر در كنار «آنجلیكا هاستون» (Angelica Huston) ظاهر شد. او دوباره برای نقش جنجالی‌اش در «چند مرد خوب» نامزد دریافت جایزه شد و بالاخره به خاطر بازی در نقش «ملوین یودال» (Melvin Udall) در فیلم «بهترین شكل ممكن» این جایزه را دریافت كرد. در آن زمان نیكلسون در موقعیت مالی خوبی بود و فیلم‌هایش بیشتر از یك و نیم میلیون دلار فروش می‌کرد. اما نقشی كه او شصت میلیون دلار برایش دریافت كرد، فیلم «بت من» است. او می‌دانسته كه در كارنامه‌اش چه نوشته شده‌است . در سخنرانی اسكار برای فیلم «پرواز برفراز آشیانه فاخته» از «مری پیكفورد» (Mary Pickford) تشكر كرد برای اینكه اولین بازیگری است كه یك درصد از حضورش را گرفته است. نقش بعدی او در فیلم «وثیقه» بود، فیلمی كه نیكلسون در آن با كارگردان «شان پن» (Sean Penn) كه با او فیلم «گارد عبور» را ساخت، پیوند دوباره برقرار کرد. در فیلم «درباره اشمیت» او در نقش «وارن اشمیت» ظاهر شد كه مرد بازنشسته‌ی شصت و شش ساله‌ای است كه همسرش را از دست داده و می‌رود تا با ملاقات دخترش با خانواده جدیدی آشنا شود. نیكلسون در هیبت اشمیت بسیار قابل درك و كامل می‌نمود. بخشی از فیلم را می‌توان كمدی دانست،‌ بخشی را جادویی و برخی قسمت‌ها را، حتی می‌توان تراژدی نامید.
نیكلسون در فیلم «چیزی كه دارم» كه یك كمدی رمانتیك است، در كنار «دایان كتین» درخشید. «دایان كتین» جایزه گلدن گلاب را به خاطر این فیلم از آن خود كرد و نامزد اسكار نیز شد. ولی نیكلسون از نامزد شدن باز ماند. برای نیكلسون در سن ۶۶ سالگی كارش است كه او را زنده نگاه می‌دارد. او هنوز در حرفه بازیگری برانگیخته از احساسات است. همان‌طور كه تا به حال هم بیش‌تر، تماشاگرانش را سرگرم كرده‌است تا این‌كه آنها را افسرده و كسل كند. او می‌گوید «من درباره‌ی این‌كه چه نوع فیلم‌هایی بازی كنم تصمیم گرفته‌ام و این را می‌دانم كه به بازیگری در مدیوم دیگر باید «نه» بگویم. من نمی‌خواهم زندگی‌ام را با ناراحت كردن مردم سپری كنم.»
تصور كردن این موضوع مشكل است كه نیكلسون نزدیك چهل است در بالاترین سطح بازی كرده‌است. او در طول این مدت، سه جایزه اسكار و دوازده نامزدی جوایز مختلف را از سال ۱۹۶۹ با فیلم «سوار آسان» ذخیره كرده‌است. نیكلسون مدت زیادی است كه درصدر جدول ماركت هالیوود قرار دارد.
اگر عبارت «گنگستری» صفت توصیفی مناسبی برای نیكلسون در فیلم‌های اولیه‌اش باشد، در مورد فیلم‌های بعدی باید صفت «شیطانی» را به آن اضافه كرد. جك نیكلسون در برخی فیلم‌های دلهره‌آور «راجر كدمان» در اوایل دهه شصت نقش‌های كوچك ولی در عین حال تأثیرگذاری ایفا كرد. سپس با نقش وكیل سرخورده از دنیا در «سوار آسان» به موفقیت بزرگی دست یافت. در «پنج قطعه راحت» ، «معرفت جسم» و «سلطان ماروین گاردنز» او نقش آدم‌های تنها و سرخورده‌ای را بازی كرد كه از دنیا جدا و منزوی شده‌اند.
پس از آن یك سری نقش‌هایی شروع شد كه تكیه‌گاهی جز درایت و هوش خود در جامعه‌ای بی‌رحم نداشتند. جنبه شیطانی شخصیت سینمایی او اولین بار با «درخشش» به چشم آمد، سپس كمی در «روابط عاطفی» و بالاخره در «جادوگران استوویك» شخصیتی بطور كامل با چنین شخصیتی بازی كرد. به خاطر نقش یك رمان نویس وسواسی در برابر «هلن هانت» (Helen Hunt) در «بهترین شكل ممكن» (۱۹۹۷) اسكار بهترین بازیگر مرد را بُرد.
با سه اسكار، پنج گلدن گلاب و بسیاری از افتخارات دیگر، جك نیكلسون به بلندای دستاوردهای حرفه‌ای رسیده است. علاوه بر آن او در تعدادی از فیلم‌های مدرن بازی كرد مثل «شهر چینی‌ها» ، «پرواز برفراز آشیانه فاخته» ، «درخشش» و «بتمن».
سهم نیكلسون در گسترش سینمای مدرن به حدی است كه در سال ۱۹۹۴ توسط انجمن فیلم آمریكا برای یك عمر تلاش مورد تقدیر قرار گرفت. در نگاهی به گذشته، این جایزه نابه هنگام بود چون پس از آن، نیكلسون سومین جایزه‌ی اسكارش را برای «بهترین شكل ممكن» گرفت و هیچ علامتی از ترك بازیگری نشان نداد.
بازی او در فیلم‌هایی هم‌چون «پرواز برفراز آشیانه فاخته» ، «دوران محبوبیت» و «درباره‌ی اشمیت» نوع خاصی از توانایی‌هایش را آشكار می‌كند كه او مهارت خاصی در ایفای نقش شخصیت‌های عصبی و روانی دارد.
● فیلم‌ها:
ـ اسلحه‌های ویل سانت (۲۰۰۵)
ـ نوجوانانی از فضا/ ترور (۲۰۰۴)
ـ ترور/ ترس تا حد مرگ (۲۰۰۴)
ـ چیزی كه دارم (۲۰۰۳)
ـ یك دهه تأثیرپذیری (۲۰۰۳)
ـ كنترل خشم (۲۰۰۳)
ـ درباره‌ی اشمیت (۲۰۰۲)
ـ بهترین شكل ممكن (۱۹۹۷)
ـ خون و شراب (۱۹۹۶)
ـ ستاره غروب (۱۹۹۶)
ـ حمله مریخی‌ها (۱۹۹۶)
ـ گارد عبورد (۱۹۹۵)
ـ گرگ (۱۹۹۴)
ـ چند مرد خوب (۱۰۰۲)
ـ مشكل بشر (۱۹۹۲)
ـ دو جك (۱۹۹۰)
ـ بتمن (۱۹۸۹)
ـ اخبار براد كاست (۱۹۸۷)
ـ دوران محبوبیت (۱۹۸۳)
ـ پستچی همیشه دوبار زنگ می‌زند (۱۹۸۱)
ـ قرمز (۱۹۸۱)
ـ درخشش (۱۹۸۰)
ـ میسوری از هم می‌پاشد (۱۹۷۶)
ـ اقبال (۱۹۷۵)
ـ مسافر (۱۹۷۵)
ـ تامی (۱۹۷۵)
ـ مسافر (۱۹۷۵)
ـ پرواز برفراز آشیانه‌ی فاخته (۱۹۷۵)
ـ آخرین جزئیات (۱۹۷۴)
ـ شهر چینی‌ها (۱۹۷۴)
ـ سلطان ماروین گاردنز (۱۹۷۲)
ـ پنج قطعه راحت (۱۹۷۰)
ـ در یك روز روشن خوب می‌بینی (۱۹۷۰)
ـ سوار آسان (۱۹۶۹)
ـ فرشتگان جهنم روی چرخ‌ها (۱۹۶۷)
ـ سواری در گردباد (۱۹۶۶)
ـ شلیك (۱۹۶۶)
ـ كلاغ (۱۹۶۳)
ـ مغازه‌ی كوچك وحشت (۱۹۶۰)
ـ سوار وحشی (۱۹۶۰)
ـ مغازه كوچك وحشت (۱۹۶۰)
ـ مجموعه‌ی بوریس كارلف (۱۹۶۰)
كارگردانی:
ـ دوجك (۱۹۹۰)
ـ به سوی جنوب (۱۹۷۸)
تهیه‌‌كنندگی:
ـ سواری در گردباد (۱۹۶۶)
ـ شلیك (۱۹۶۶)
فیلمنامه نویس:
ـ سفر (۱۹۶۷)
ـ سواری در گردباد (۱۹۶۶)
● آكادمی
▪ سال عنوان فیلم نامزد/ برنده
۲۰۰۲ بهترین بازیگر مرد درباره‌ی اشمیت (۲۰۰۲) نامزد
۱۹۹۷ بهترین بازیگر مرد بهترین شكل ممكن (۱۹۹۷) برنده
۱۹۹۲ بهترین بازیگر مكمل مرد چند مرد خوب (۱۹۹۲) نامزد
۱۹۸۵ بهترین بازیگر مرد افتخار (۱۹۸۵) نامزد
۱۹۸۳ بهترین بازیگر مكمل مرد دوران محبوبیت (۱۹۸۳) برنده
۱۹۸۱ بهترین بازیگر مكمل مرد قرمز (۱۹۸۱) نامزد
۱۹۷۵ بهترین بازیگر مرد پرواز برفراز آشیانه‌ی فاخته (۱۹۷۵) برنده
۱۹۷۴ بهترین بازیگر مرد شهر چینی‌ها (۱۹۷۳) نامزد
۱۹۷۰ بهترین بازیگر مرد پنج قطعه راحت (۱۹۷۰) نامزد
۱۹۶۹ بهترین بازیگر مكمل مرد سوار آسان (۱۹۶۹) نامزد
● آكادمی انگلستان
▪ سال عنوان فیلم نامزد/ برنده
۱۹۸۲ بهترین بازیگر مكمل مرد قرمز (۱۹۸۱) برنده
۱۹۷۶ بهترین بازیگر مرد پرواز برفراز آشیانه‌ی فاخته (۱۹۷۵) برنده
۱۹۷۳ بهترین بازیگر مرد شهر چینی‌ها (۱۹۷۴) برنده
● انجمن منتقدان فیلم لس آنجلس
▪ سال عنوان فیلم نامزد/ برنده
۲۰۰۲ بهترین بازیگر مرد درباره‌ی اشمیت (۲۰۰۲) برنده
۱۹۸۶ بهترین بازیگر مرد جادوگردان جنوب (۱۹۸۷) برنده
۱۹۸۳ بهترین بازیگر مكمل مرد دوران محبوبیت (۱۹۸۳) برنده
● انجمن منتقدان فیلم نیویورك
▪ سال عنوان فیلم نامزد/ برنده
۱۹۸۳ بهترین بازیگر مكمل مرد دوران محبوبیت (۱۹۸۳) برنده
۱۹۸۱ بهترین بازیگر مكمل مرد قرمز (۱۹۸۱) نامزد
۱۹۷۵ بهترین بازیگر مرد پرواز برفراز آشیانه فاخته (۱۹۷۵) برنده
۱۹۷۴ بهترین بازیگر مرد شهر چینی‌ها برنده
۱۹۷۰ بهترین بازیگر مرد پنج قطعه راحت (۱۹۷۰) نامزد
۱۹۶۹ بهترین بازیگر مكمل مرد سوار آسان (۱۹۶۹) برنده
● گلدن گلاب
▪ سال عنوان فیلم نامزد/ برنده
۲۰۰۳ بهترین بازیگر مرد چیزی كه دارم (۲۰۰۳) نامزد
۲۰۰۲ بهترین بازیگر درام درباره‌ی اشمیت (۲۰۰۲) برنده
۱۹۹۷ بهترین بازیگر مرد كمدی بهترین شكل ممكن (۱۹۹۷) برنده
۱۹۹۲ بهترین بازیگر مرد درام هافا (۱۹۹۲) نامزد
۱۹۹۲ بهترین بازیگر مكمل مرد چند مرد خوب (۱۹۹۲) نامزد
۱۹۸۹ بهترین بازیگر مرد كمدی بتمن (۱۹۸۹) نامزد
۱۹۸۵ بهترین بازیگر موزیكال افتخار (۱۹۸۵) برنده
۱۹۸۳ بهترین بازیگر مكمل مرد دوران محبوبیت (۱۹۸۳) برنده
۱۹۸۱ بهترین بازیگر مكمل مرد قرمز (۱۹۸۱) نامزد
۱۹۷۵ بهترین بازیگر مرد درام پرواز برفراز آشیانه‌ی فاخته (۱۹۷۵) برنده
۱۹۷۴ بهترین بازیگر مرد درام شهر چینی‌ها (۱۹۷۴) برنده
۱۹۷۰ بهترین بازیگر مرد درام پنج قطعه راحت (۱۹۷۰) نامزد
۱۹۶۹ بهترین بازیگر مكمل مرد سوار آسان (۱۹۶۹) نامزد

منابع مورد استفاده:
www.crankycritic.Com
www.moviecrazed.Com
www.movies.yahoo.Com
www.cinema.Com
www.askmen.Com
نسترن میرجلالی

منبع : ماهنامه ماندگار