مهاجرت ایرانیان به آمریکا

رستوران های ایرانی، چلوكبابی ها، كله پزی ها، فروشگاه های سرشار از مواد غذایی ایرانی و حتی برخی سینماها با اكران فیلم های فارسی زبان تا حدی غم غربت را از دل هموطنان دور از دیار مادری می زداید. حتی در كیوسك های روزنامه فروشی نیز مجلات فارسی زبان حال و هوای ایران را زنده می كند. خیابان های لس آنجلس و نیویورك مملو از همو طنانی است كه به رغم تسلط كامل به زبان شیرین مادری، از تكلم با آن خودداری می كنند. در آمریكا حتی كانال های تلویزیونی و رادیویی نیز به زبان فارسی وجود دارند كه اغلب با استقبال جامعه ایرانیان مقیم آمریكا مواجه هستند.
مهاجرت ایرانیان به آمریكا تقریباً بین سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۷ آغاز شد. لیكن با پیروزی انقلاب اسلامی سیل مهاجرت به این كشور افزایش پیدا كرد و در این میان افراد زیادی به عنوان پناهنده سیاسی در این كشور اقامت گرفتند. بین سال های ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۰ سالانه نزدیك به ۱۰۰ هزار ایرانی به این كشور مهاجرت كردند. براساس آمار در سال ۱۹۶۵ فقط ۱۵ هزار ایرانی در ایالات متحده اقامت داشته اند كه این تعداد در سال ۱۹۸۰ به ۱۲۱ هزار و در سال ۲۰۰۰ به یك میلیون نفر افزایش پیدا كرد. هم اكنون نیز قریب به دو میلیون ایرانی سكنه آمریكا هستند. در میان این مهاجرین مسلمانان، مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان زیادی بودند، لیكن درصد مهاجرت ایرانیان یهودی به آمریكا زیاد بود. در سال ۱۹۷۹ حدود دو تا سه میلیون یهودی ایران را ترك كردند كه نزدیك به یك سوم این تعداد وارد آمریكا شدند. در سال ۱۹۸۷ حدوداً ۵۵ هزار یهودی در لس آنجلس و نیویورك ساكن بوده اند كه تا سال ۱۹۹۲ ، ۳۵ هزار نفر به جمعیت آنان افزوده شد. هم اكنون یهودیان ایرانی مقیم لس آنجلس بزرگترین جامعه ایرانی این منطقه را تشكیل می دهند.
با این وجود دین اكثریت جوامع ایرانی مقیم آمریكا اسلام است. مسلمانان ایرانی نیز مراسم مذهبی- ملی خود را كماكان برقرار می كنند و به آن پایبند هستند، ازجمله ماه محرم كه برنامه هایی چون تعزیه، روضه و نذری دادن در مساجد و انجمن های اسلامی برقرار است. از دیگر مسائل ایرانیان مسلمان مصرف غذاهای شرعی است كه به وفور در رستوران ها و فروشگاه ها علی الخصوص فروشگاه عرب ها یافت می شود. به عنوان مثال در شهر هایی كه تعداد ایرانیان زیاد است ازجمله لس آنجلس، نیویورك و... بر سر در برخی مغازه ها به سه زبان انگلیسی، اسپانیولی و عربی نوشته شده: گوشت ذبح اسلامی موجود است. مسئله حجاب زنان نیز مقوله ای قابل بحث است. در آمریكا زنان به راحتی می توانند طبق شئونات اسلامی حجاب خود را رعایت كنند و در انظار نیز ظاهر شوند، اما در كل این كشور زنی با حجاب چادر دیده نمی شود زیرا این پوشش در آمریكا متداول نیست و زنان مسلمان ترجیح می دهند به طرزی دیگر حجاب خود را رعایت كنند. ایرانیان مقیم آمریكا اكثراً مراسم ازدواج را طبق آداب و رسوم ایرانی و مطابق با شرع انجام می دهند و بسیار به آن پایبند هستند. اما مسئله قوام و دوام زندگی در این كشور كمی قابل تامل است. در آمریكا برخلاف ایران پایه خانواده ها كمی سست تر است و پدر به عنوان محور اصلی خانواده محسوب نمی شود. زیرا فرزندان پس از طی دوره نوجوانی به راحتی از حمایت خانواده خارج می شوند و به راحتی برای خود تصمیم می گیرند و از والدین خود دور می شوند. در عین حال مادران به دلیل مشغله و كار خارج از منزل كنترل كمتری روی فرزندان دارند. بر اساس آمار سال ۱۹۹۰ حدودا ۴۸ درصد از زنان ایرانی مقیم لس آنجلس در مشاغلی چون استاد دانشگاه، پزشك متخصص، وكیل و تاجر مشغول به كار هستند و از موقعیت اجتماعی خوبی برخوردار. در حالی كه در آمار سال ۱۹۸۰ فقط ۲۷ درصد از این زنان دارای شغل بوده اند. بسیاری از زنان ایرانی مقیم ایالات متحده با مشكلات خانوادگی و اعمال خشونت روبه رو هستند و این افراد تمایل زیادی به بازگشت به ایران دارند. درمیان ایرانیانی كه در ایالات متحده اقامت دارند نزدیك به ۳۰ درصد در سال های ۱۹۸۰ به قصد تحصیل به این كشور وارد شده اند. پس از مدتی برای اقامت دائم اقدام كرده و سپس خانواده هایشان به آنها ملحق شده اند. مهاجرانی كه پیش از انقلاب و سال های اولیه پیروزی انقلاب ایران را به قصد آمریكا ترك كرده اند، اغلب از تمكن مالی خوبی برخوردارند. براساس گفته محققان سنین دانشجویی سنین خوبی برای مهاجرت ایرانیان به آمریكا بوده است زیرا به دلیل جوان بودن به آسانی مشغول به كار می شده اند و راحت تر اقامت می گرفته اند. امروزه این عملیات با سختی های بیشتری مواجه است و فرآیند ورود به این كشور و اخذ اقامت دائم با مشكلاتی روبه رو است. به دلیل كاهش بازار كار برخی اقشار متوسط و فقیر با مشكلات مالی عدیده ای مواجه شده و حتی قصد ترك این كشور را می كنند. بین سال های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۲ حدوداً صدهزار ایرانی به میهن شان بازگشتند و در سال های اخیر نیز این بازگشت كماكان ادامه دارد. البته از میان ایرانیان مقیم آمریكا ۱۰ درصد در ایران نیز اقامت دارند و ۱۸ درصد از آنان هنوز در ایران خویشاوندان نزدیك دارند. به گفته هافمن یك محقق امور ایرانیان، ایرانی ها اغلب از ابتدای ورود به آمریكا قادرند به خوبی به زبان انگلیسی تكلم كنند و اكثراً از تحصیلات بالایی برخوردارند. آمار نشان می دهد كه ۸۴ درصد ایرانیان مقیم آمریكا به این زبان كاملاً مسلط هستند. ۵۶ درصد تحصیلات بیش از لیسانس دارند، ۴۳درصد در مشاغل كلیدی مشغول به كارند، ۴۸ درصد درآمد بسیار بالایی دارند و ۲۲درصد از آنان برای خودشان كار می كنند. پس ایرانیان مقیم آمریكا با صرفنظر از ارتباطات سیاسی، در سطح خوبی از اجتماع آمریكا زندگی می كنند. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۳ در امتحان ورودی دوره دكترای مهندسی برق دانشگاه استنفورد ۱۵ ایرانی فارغ التحصیل دانشگاه شریف موفق شده و به دوره دكترا راه پیدا كردند. بر اساس آمارگیری جرج سباغ و مهدی بزرگمهر، وضعیت اقتصادی و وجهه اجتماعی اغلب ایرانیان شهر لس آنجلس در رده های بالایی قرار دارد. ایرانیان در تمام ایالت های این كشور مستقر هستند لیكن شهرهای نیویورك و لس آنجلس بزرگترین پایگاه ایرانیان در این كشور است و جالب توجه اینكه منطقه اورنج كانتی واقع در شهر لس آنجلس بیشترین سكنه ایرانی را داراست. متاسفانه به رغم تمامی موفقیت های اجتماعی، اقتصادی و تحصیلی ایرانیان در اجتماع و برتری نسبت به مهاجران سایر كشورها، به زبان مادری صحبت نمی كنند و حتی سعی در مخفی كردن ملیت خود دارند. پیش از پیروزی انقلاب، كشور ایران به عنوان مخزن نفت و كشور ثروت در دنیا معرفی شده بود. با پیروزی انقلاب و دستگیری ۵۲ آمریكایی در سفارت آمریكا در سال ،۱۹۷۹ وجهه ایرانیان كمی خدشه دار شد و تبلیغات گسترده ای در مقابله با این كشور شروع شد. این تبلیغات از مرزهای سیاسی هم عبور كرد و به فرهنگ آمریكایی نیز منتقل شد. به گونه ای كه حتی در فیلم ها و كارتون ها نیز ایرانیان را افرادی خشكه مقدس، یك بعدی و با خصوصیت بربرها معرفی می كنند.
به همین دلیل نیز تعدادی از ایرانیان كه تعصب خاصی نسبت به خاك و آب خود نداشته اند به سوی فرهنگ غربی روی آوردند و به شیوه آمریكایی ها زندگی می كنند. از سوی دیگر نسل مسن ایرانی نیز كه چشم بسته و بدون برنامه ریزی دقیق به دنبال فرزندانشان راهی دیار غربت شده اند با مشكلات عدیده ای مواجه هستند. زیرا آنها اغلب زبان نمی دانند، در سنین بازنشستگی هستند و فرزندانشان وقتی را برای صرف كردن با این گروه سنی ندارند. به همین دلیل سالمندان ایرانی نیز در مراكز مشخصی اجتماعات گرم و متناسب با فرهنگ ایرانی تشكیل داده اند و با همسن و سال های خود سرگرمند. این مراكز برنامه هایی چون مسافرت، برگزاری جشن ها و مراسم سنتی ایرانی و برنامه های تفریحی متناسب با سن و سال این افراد ترتیب می دهند. هم اكنون از حدود دو میلیون ایرانی مقیم آمریكا، ۷۰۰ هزار نفر در كالیفرنیا و ۱۰۰ هزار نفر در واشینگتن DC اقامت دارند و مابقی نیز در اجتماعات بزرگ و كوچك در دیگر ایالات اقامت دارند.

نوشین غبرائی

منبع : روزنامه شرق