چرخه های زندگی

توجه داشته باشید كه شما ابتدا همسر هستید بعد والد. پس با آمدن بچه به زندگی مواظب باشید كه از توجه و علاقه و صمیمیت شما نسبت به همسرتان كاسته نشود. همه اوقات خود را صرف بچه نكرده و اوقاتی را هم به همسرتان اختصاص دهید. این موضوع به خصوص برای مادران دارای اهمیت است. زیرا یكی از موارد تنش زدایی كه مستقیم یا غیرمستقیم وارد خانواده می شود همین مورد است
چرخه های زندگی چیست؟ آیا می دانید، عدم آگاهی از چرخه های زندگی بوجود آورنده بسیاری از تنش ها و مشكلات خانواده هایی است كه برای مشاوره به كلینیك ها مراجعه می كنند؟ و آیا می دانید از بدو تولد تا زمان مرگ، زندگی مجموعه ای از دوران های انتقالی است كه هر دوره یا مرحله پلی است بین دو دوره متفاوت از زندگی. در این دوران انتقالی فرایند تغییر و تحول با پایان یافتن یك مرحله و آغاز شدن مرحله ای دیگر دیده می شود، هر تغییر و ورود به مرحله جدید با خود نقش ها، وظایف و خطرات و آسیب های خاصی را به همراه دارد. دوره های عقلانی، هیجانی كه خود از دوران كودكی تا سال های بازنشستگی به عنوان عضوی از خانواده می گذراند، چرخه زندگی خانواده نامیده می شود. در هر مرحله فرد با چالش هایی در زندگی خانوادگی اش مواجه می شود، كه باعث می شود تا مهارت های جدیدی را كسب و یا رشد دهد. گسترش و رشد این مهارت ها به فرد كمك می كند تا بر تغییراتی كه هر خانواده ای (سنتی و غیرسنتی) با آن روبه رو خواهد شد، مؤثر باشد. گذر از مرحله تجرد به مرحله تأهل، گذر از دهه سوم زندگی به دهه چهارم و... همه و همه دوران های انتقالی هستند. در طول زندگی، این مجموعه از دوران های انتقالی برای تبدیل به بحران از امكان بالقوه برخوردارند. وقوع بسیاری از وقایع در زندگی شخص به راحتی قابل پیش بینی بوده و شخص باید خود را برای رویارویی با آنها آماده كند. دوران های انتقالی ممكن است تدریجی و ناگهانی باشند و ممكن است تأثیری مثبت یا منفی بر زندگی اشخاص برجای گذارند. با وجود این با توجه به شخصیت افراد دوران های انتقالی، بالقوه امكان تبدیل به بحران را دارند. در این دوران تغییر و انتقال، شخص، باید نحوه نگرش و عملكرد خود را نسبت به الگوهای قدیمی خویش در زندگی تغییر دهد و برای زندگی در بحبوحه تغییرات برنامه هایی را طرح ریزی نموده و به الگوهای نوینی دست یابد.
به نظر یكی از درمانگران (فیشمن) هر خانواده در محیطی دائم التغییر به سر می برد و مراحل انتقالی، مراحل كلی و جهانشمول هستند. اینكه خانواده تا چه حدی به سلامت از یك مرحله با مرحله دیگر مواجه شود، تأثیر بسزایی بر توانایی آن خانواده در اجرای تكالیف مراحل بعدی خواهد داشت. در هر مرحله، رشد و تحول خانواده به اجرای تكالیف خاصی وابسته است. اگر قسمتی از این مجموعه تكالیف، ناقص، سركوفته یا مختل باشد تحول خانواده به تأخیر افتاده و این مشكلات به مرحله بعدی رشد خانواده نیز وارد می شوند.
شناخت این دوره های انتقالی و آگاهی از نقش ها و تكالیف مربوط به آن موجب خواهد شد كه خانواده ها برخورد با این مراحل را فراگرفته و با انجام آنها از بروز بسیاری از تنش های خانوادگی جلوگیری كنند. تنش هایی كه گاه به بروز اختلاف های عمیق و حتی جدایی زوجین منجر می شود. این آگاهی و آمادگی افراد از طریق مطالعات فراوان و كمك گرفتن از مشاوره های پیش از ازدواج می تواند صورت گیرد.اگر چه می توان مراحل انتقالی را به گونه ای متفاوت تقسیم بندی كرد اما درمقاله زیر به بررسی نوعی ازاین مراحل می پردازیم .
●استقلال و انتخاب همسر
این مرحله كه در فرهنگ ما به دوران خواستگاری و نامزدی یاد می شود یكی از مهمترین و همچنین بهترین دوره های زندگی فرد است. در این مرحله فرد از خانواده خود جدا شده و سعی در تشكیل زندگی جدیدی دارد. او سعی در استقلال مادی و عاطفی داشته و به مرحله ای رسیده كه احساس نیاز به داشتن همسر می كند، پس در جستجوی كسی است كه بتواند زندگی مشتركی را با او تشكیل دهد. آگاهی داشتن از رویدادهای این دوره بخصوص نحوه همسریابی صحیح و موفقیت فرد در انتخاب همسر دلخواه، تأثیری عمیق بر زندگی حال و آینده او خواهد داشت. به عبارتی موجب خواهد شد فرد بتواند با كمك شریك زندگی، خود را برای مراحل بعدی آماده كند.
در این مرحله می توان به نكات زیر توجه داشت:
۱- بدون هدف در جستجوی همسر نباشید. برای انتخاب همسر معیارها و عقایدی داشته باشید.
۲- معیارهای انتخاب همسر خود را مورد ارزیابی قرار داده و از منطقی و واقعی بودن آنها مطمئن شوید. معیارهای رویایی و غیرمنطقی مانعی برای ازدواج شما بوده و در صورت ازدواج موفقیتی را برای شما به دنبال نخواهد داشت.
۳- هر گاه احساس تنهایی نمودید و احساس كردید كه كامل نیستید و به كسی نیاز دارید كه در كنارتان باشد تا با كمك یكدیگر موتور زندگی را سرعت بیشتری ببخشید، بدانید كه موقع ازدواجتان است.
- فقط برای ارضاء نیازهای فیزیولوژیك ازدواج نكنید. اگر چه ارضای نیازهای فیزیولوژیك یكی از عوامل مؤثر در تشكیل و بقاء و دوام خانواده است اما نمی تواند تنها عامل ازدواج باشد.
در معیارهای خود عواملی چون اخلاق، طرز تفكر، زیبایی، سن، خانواده، فرهنگ، تحصیلات و طبقه اجتماعی را مدنظر داشته باشید. در این موارد تا حدودی باید اشتراك داشته باشید.
- زیبایی را به عنوان ملاك اصلی انتخاب همسر در نظر نگیرید.
سعی كنید با فرد مورد نظرتان در مورد معیارها و عقایدتان صحبت نمایید.
- در صحبت های خود با فرد مورد نظرتان صادق باشید. بدانید كه فریب دادن دیگری به نفع شما نخواهد بود. شاید بتوانید با فریب ازدواج كنید اما در بقاء و دوام آن تردید كنید.
- هدف های خودتان را از زندگی و انتظارات خودتان از همسر آینده را با یكدیگر مطرح سازید.
- فرد مورد نظرتان را بشناسید و او را همانگونه كه هست بپذیرید، به طوری كه اگر با فرد دیگری برخورد نمودید باز هم او را پذیرا باشید.
- در مورد مراسم عروسی و چگونگی برگزاری مراسم با یكدیگر توافق نمایید.
●ازدواج
در این مرحله خانواده جدید شكل واقعی تری به خود می گیرد. زوجین باید درصدد باشند تا وابستگی خود را به والدینشان كمتر كرده و آنها را درگیر مسائل زناشویی خود نكنند. با هم مجموعه كاملی را تشكیل دهند، مجموعه ای كه استوار و پرانرژی رو به سوی اهدافی در حركت است.در این دوره می توان به نكات زیر توجه داشت:
با تشكیل خانواده خود را به معنای واقعی از والدین جدا كنید. افرادی هستند كه با وجود ازدواج هنوز مانند دختران و پسران نوجوان رفتار می كنند. خودمانی تر بگوییم هنوز بچه هستند و بزرگ نشده اند. مشكلات و مسائل جزئی خانواده را به والدین منتقل می كنند و این خود باعث تنش در روابط زن و شوهری یا روابط بین دو خانواده می شود. پس سعی كنید بزرگ شوید.
- شیوه و سبك زندگی خود را از سبك و شیوه مجردی به شیوه متأ هلی تغییر دهید. بدانید حال شما دو نفر هستید.
- به محدودیت هایی كه ازدواج بر شما بوجود آورده واقف باشید و آنها را بپذیرید. این محدودیت ها می تواند در ارتباطات، انتظارات و رفتارهای خاص باشد.
- تصمیماتی كه مربوط به زندگی تان می شود را با تشریك مساعی و همكاری یكدیگر اتخاذ كنید.
- در عین استقلال به هم وابستگی داشته باشید. به عبارتی قسمتی از وجود خود را به طور مستقل حفظ كنید مثلاً شاید بخواهید ساعتی را به تنهایی خلوت كنید و به اندیشه فرو روید. زوجین باید به این بخش از وجود خودشان احترام بگذارند. در عین حال یار و یاور یكدیگر در زندگی مشترك بوده و تشكیل یك كل را بدهید.
- علاوه بر نیازهای شخصی به نیازهای مشتركتان هم توجه داشته باشید. ایثار در زندگی را از یاد نبرید.
- مرزهای زندگیتان را مشخص كنید و به هر كسی اجازه ورود به زندگی خصوصی تان را ندهید. حتی والدین را درگیر مسائل خصوصی تان نكنید.
- احساسات خود را به یكدیگر بازخورد دهید، حال آن احساس می تواند منفی یا مثبت باشد. فكر اینكه همسرتان باید از احساس یا افكار شما آگاه باشد نادرست است. پس بهتر است آنها را به دیگری بگویید.
- آنچه را كه باعث خوشحالی و ناراحتی شما می شود را برای دیگری بیان كنید.
- یكدیگر را حمایت و به هم پاداش دهید. در بكار بردن الفاظ و احساسات و رفتارهای عاشقانه دست و دلباز باشید.
- به نیازهای جنسی یكدیگر اهمیت دهید. خود را برای هم آماده كنید.
- به خانواده های یكدیگر احترام بگذارید و نقاط ضعف و قوت آنها را بپذیرید.
- خود را بی نیاز از راهنمایی های دیگران بخصوص خانواده هایتان احساس نكنید. اما دخالت را نپذیرید.●تولد بچه
در این مرحله یكی از تغییرات بنیادی و مهم زندگی رخ می دهد و آن تولد یك بچه است. تولدی كه باعث می شود یك خانه تكانی اساسی در نقش، كاركردها و انتظارات زوجین رخ دهد. تولدی كه یك پسر را به پدر و دختری را به مادر تبدیل می كند.آشكار است كه همزمان با تولد یك كودك اتفاقات زیادی رخ می دهد كه خانواده باید برای عبور موفقیت آمیز از این مرحله آمادگی این اتفاقات را داشته باشد. مهم ترین آن تغییر نقش ها و افزایش مسئولیت هایی مرتبط با آن است. هر زوج در این مرحله دارای سه نقش اساسی است: یك فرد، یك همسر و یك والد در صورتی كه هریك از زوجین از این موارد آگاهی نداشته و یا آمادگی پذیرش آنها را نداشته باشد خانواده دچار بحران ها و مشكلات اساسی خواهد شد. در این دوره خانواده ها می توانند به موارد زیر توجه كنند.
- در مورد زمان بچه دار شدن یا نشدن با یكدیگر گفت و گو كرده و به توافق برسند.
- زوجین از داشتن شرایط بچه دار شدن مطمئن شوند. اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و...
- فراهم كردن فضای روانی سالم در این مرحله اهمیت فراوان دارد.
- زوجین یك پزشك خانواده و متخصص مامایی را برای خود انتخاب كنند.
- مرد در مورد چگونگی كمك به همسر حامله اش، انواع آسیب های مربوط به جنین و... آگاهی كسب كند.
- زن در مورد مسایل مربوط به جنین، نحوه تغذیه و آسیب های مربوطه آگاهی كسب كند.
- همكاری زوجین در كمك به یكدیگر برای غلبه بر ترس های ناشی از حاملگی و تولد بچه و... از اهمیت فراوانی برخوردار است.
- در دوران حاملگی قبل از همه نگران همسر و سلامتی او باشید.
- برنامه ریزی صحیح در مورد مراقبت از بچه بعد از تولد، در صورتی كه زوجین در بیرون از خانه مشغول به كار هستند، برای بچه دار شدن از اهمیت زیادی برخوردار است.
- بعد از تولد بچه، منظومه همسری خود را فدای منظومه والدینی نكنید.
توجه داشته باشید كه شما ابتدا همسر هستید بعد والد. پس با آمدن بچه به زندگی مواظب باشید كه از توجه و علاقه و صمیمیت شما نسبت به همسرتان كاسته نشود. همه اوقات خود را صرف بچه نكرده و اوقاتی را هم به همسرتان اختصاص دهید. این موضوع به خصوص برای مادران دارای اهمیت است. زیرا یكی از موارد تنش زدایی كه مستقیم یا غیرمستقیم وارد خانواده می شود همین مورد است.
●مهد و مدرسه رفتن كودك
در این مرحله كودك بزرگتر شده و قادر است بسیاری از روابط درون خانواده را درك كند لذا فراهم ساختن یك فضای سالم روانی، صمیمی و منظم تأثیر قابل توجهی بر رشد و شخصیت كودك می گذارد.والدین باید در این مرحله در نحوه تربیت كردن و رفتار كردن با كودك و همچنین در رفتارها و تعاملات خودشان كمال دقت را بنمایند زیرا كودك توانایی زیادی در الگوبرداری از رفتارهای والدین خود دارد. كودك به حمایت و محبت هر دو والد نیازمند بوده و برخورداری از آن باعث می شود تا عزت نفس و شخصیت محكم كودك شكل گیرد. اما باید مواظب بود تا در این مورد افراطی صورت نگیرد. بازهم یادآوری می شود كه روابط والدین نباید با روابط همسری تداخل داشته باشد. زوجین باید به نیازهای فردی یكدیگر به ویژه روابط خصوصی هم توجه كافی داشته باشند. والدین باید یاد بگیرند كه مرزهای خانواده را مشخص كند اكنون خانواده دارای مرزهای همسری و والدینی است كه در آینده و با تولد كودكان دیگر مرز همشیرها نیز به وجود می آید. والدین نباید كودك را در مسایل و مشكلات زناشویی خود وارد كنند و در نزد او به مشاجره نپردازند.در این مرحله می توان به نكات زیر توجه داشت.
- در مورد تربیت كودك با هم گفت وگو كرده و به توافق برسید.
- در مورد بردن یا آوردن كودك از مهد یا مدرسه برنامه منظمی داشته باشید.
- در عین حمایت و محبت سعی كنید به كودك كمك كنید تا قسمتی از كارهایش را خودش انجام دهد و از همین حالا او را فردی مسئول بار آورید.
- قسمتی از زمان را به خودتان اختصاص دهید، با هم و به دور از كودك خلوت كنید و احساسات خود را ابراز نمایید.
- همچون اوایل ازدواج از بیان كلمات و احساسات عاشقانه دریغ نورزید.
- نگذارید كه مشكلات و گرفتاری های زندگی شما را از هم دور كند.
- مشكلات خود را با یكدیگر و به آرامی، به دور از چشم كودك حل نمایید.
توجه داشته باشید كه هرگز جلوی كودك از مشكلات و گرفتاری های شخصی و زناشویی تان سخن نگفته و به مشاجره نپردازید. مانند كسانی نباشید كه مشكلات خود را به جای شوهر، برای كودك شان مطرح می كنند.
●تولد فرزند دوم
در این مرحله والدین خواهان داشتن فرزند دیگر هستند. اكثر والدین حدود ۳ تا ۵ سال بعد از تولد فرزند اول تصمیم به بچه دار شدن دوباره می گیرند. این دوره نیز از موارد مهم زندگی به ویژه برای فرزند اول است. والدین باید قبل از بچه دار شدن و هنگام حاملگی فرزند دوم فضای خانواده را برای ورود فرزند جدید آماده كنند، فرزند اول را از ورود نوزاد جدید آگاه كرده و به گونه ای با او رفتار كنند كه او نیز از آمدن برادر یا خواهر جدیدش خوشحال شود. توجه بیش از حد به نوزاد در شكم و بی توجهی به فرزند اول كه دوران كودكی خود را می گذراند باعث خواهد شد تا فرزند اول نوزاد را رقیب خود احساس كرده و از همان ابتدا رفتارهای رقابت گونه كه گاه به حسادت های بچه گانه هم تبدیل می شود، را از خود بروز دهد. این رفتارها، شامل پرخاشگری، گوشه گیری، بی اشتهایی، شب ادراری و دیگر رفتارهایی می شود كه هدف اصلی آن جلب توجه بیشتر والدین و ابراز نارضایتی از ورود فرزند جدید به خانواده است.آگاهی والدین از این گونه موارد موجب خواهد شد كه والدین مواظب باشند تا با ورود فرزند دوم به خانواده از محبت و توجه به فرزند اول غافل نشده و او را رها نكنند. همچنین در صورت مواجه شدن با رفتارهای ذكر شده از سوی فرزند اول، با پاسخ های درست و آگاهانه از عمیق تر شدن رفتارها و نشانه های مزبور جلوگیری كنند. پس والدین می توانند به موارد زیر توجه كنند:
- در مورد زمان بچه دار شدن برای فرزند دوم تان، با یكدیگر صحبت كرد ه و به توافق برسید.
- در مورد فاصله بین فرزندانتان دقت نمایید. فاصله بین دو فرزند نباید بسیار زیاد و یا بسیار كم باشد.
- قبل از بچه دار شدن و یا در هنگام حاملگی نوزاد، فرزند اول را از ورود مهمان جدید آگاه كنید.
- با ورود فرزند دوم به خانواده، چه در زمان حاملگی و یا تولد، از توجه به نیازهای فرزند اول به خصوص نیازهای عاطفی او غافل نشوید.
- بعد از تولد فرزند دوم، فرزند اول را برای نگهداری و مواظبت از نوزاد ترغیب كنید اما وی را وادار نسازید. برای ترغیب می توانید از گفتار و رفتار های پاداش دهنده استفاده كنید.
- به یاد داشته باشید كه كودك شما با توجه به شرایط سنی خود نیاز بیشتری به توجه و محبت شما دارد تا نوزاد.
- اوقاتی را نیز به بازی كردن و خلوت نمودن با فرزند اول تان اختصاص دهید.
- در هنگام صحبت كردن با نوزاد از فرزند اول تان برای كارهایی كه انجام داده تعریف و تمجید كنید.
●نوجوانی فرزند
در این مرحله نوجوان سرشار از شور و انرژی است. این مرحله برای والدین و نوجوان بسیار حساس است. ممكن است بعضی از رفتارها و عقاید نوجوان با عقاید والدین سازگار نباشد. باید توجه داشت كه بسیاری از رفتارهای دوره نوجوانی طبیعی و زودگذر هستند البته بعضی از رفتارهایشان هم ناشی از یادگیری هایی است كه از محیط بیرون و گروه هم سن خود كسب نموده اند. در این مرحله، والدین باید انرژی بالایی داشته و وقت و انرژی بیشتری را صرف فرزندان كنند. نیاز فرزند در این دوره بیشتر نیازهای روانی و عاطفی است. آنان نیاز به تأیید و دوست داشته شدن، پذیرفته شدن و... دارند.آگاهی والدین از نشانه های بلوغ و رفتارهای طبیعی دوره نوجوانی باعث خواهد شد كه والدین در قضاوت های خود در مورد نوجوان دچار اشتباه نشده و به دلایل نادرست به سرزنش یا ناراحت كردن نوجوانشان نپردازند. والدین همچنین باید در مورد مسائلی همچون آموزش های جنسی، دوست یابی، استقلال خواهی، و دیگر مسائل مربوط به دوره نوجوانی آگاهی داشته و آنها را به فرزند خود بیاموزند. والدین، باید به نوجوان احترام گذاشته، انجام بعضی از موارد را برعهده او گذاشته و مسئولیت او را در قبال رفتارهایش گوشزد نمایند. دقت كنید كه همه این موارد در جوی كاملاً صمیمانه و دوستانه مورد بحث و گفت وگو قرار گیرد. والدین در این مرحله برای نوجوان خود باید نقش یك دوست صمیمی را ایفا كنند. پدر و مادر می توانند نزدیكترین دوستان نوجوان خود باشند. زیرا در این مرحله شاید تأثیر دوستان و دوستی ها از تأثیر والدین به مراتب بیشتر باشد. روابط صمیمی و دوستانه والدین با نوجوان موجب خواهد شد كه نوجوان مشكلات و مسائل رودرروی خود را با آنها مطرح نموده و علاوه بر پیمودن راه درست از افتادن در دام دوستان ناباب و مشكلات ناشی از آن در امان مانند. پس:
- نوجوان خود را فردی بالغ تلقی نموده و با او همچون یك فرد بالغ رفتار نمایید.
- به استقلال خواهی نوجوان احترام گذاشته و مسئولیت بعضی امور را به آنها بسپارید در عین حال از آنان بخواهید در قبال مسئولیتی كه دارند پاسخگو باشند.
- با نوجوان خود دوست باشید و راهنمایی های خود را به صورت پیشنهاد به او عرضه نمایید. لذا از به كار بردن الفاظ دستوری خودداری نمایید.
- در صورتی كه تصمیمی گرفت از او حمایت كنید البته قبلاً كوره راه ها را به او یادآور شوید.
-اجازه دهید تا بعضی از امور زندگی و بیرون از خانواده را تجربه كند. در صورتی كه با مشكلی مواجه شد او را راهنمایی كرده و به آینده امیدوار سازید.
- نقاط قوت او را یادآور شوید و از آنها تعریف و تمجید كنید و نقاط ضعف او را در تنهایی مطرح سازید.
- مسائل دوره نوجوانی را به او نشان داده و در مورد آموزش های جنسی، دوست یابی و ... او را آگاه نمایید.
-در امور مربوط به زندگی از نوجوان خود نظرخواهی كنید. این كار به او كمك می كند تا احساس كند كه فردی مفید و مورد پذیرش است.
-به وی اجازه بیان عقاید و احساساتش را بدهید. در صورت اشتباه بودن، با دلایل منطقی او را مجاب كنید.
-به زور وارد حریم خصوصی او نشوید، طوری رفتار كنید كه خودش شما را به حریم خود راه دهد.
-بیش از حد نگران نوجوان خود نباشید و در امور بیهوده و جزیی بر او خرده نگیرید.●جوانی و خروج از خانواده
در این مرحله جوان درگیر مسائل مربوط به تحصیلات، شغل، ازدواج و تعیین اهداف زندگی خود می باشد. خانواده نیز به نوعی درگیر مسائل بالا بوده و خود را شریك می داند. گسترش روابط والدین با جوان در این مرحله هم حائز اهمیت است. نقش خانواده در این مرحله می تواند كمك به جوان برای تصمیم گیری صحیح در موارد فوق باشد. راهنمایی های خانواده می تواند راهگشا باشد. با این حال خانواده(والدین) باید مواظب باشند كه به حریم جوان تجاوز نكنند، به او قدرت تصمیم گیری دهند و در نهایت از تصمیمات او حمایت كنند. شاید یكی از موارد نادرست این باشد كه بعضی از والدین برای جوان تصمیم گیری می كنند مثلاً در رشته تحصیلی كه آنها دوست دارند، فرزندشان باید تحصیل كند، با دختری یا پسری كه آنها دوست دارند فرزندشان باید ازدواج كند و... این یكی از اشتباهات اساسی بعضی از والدین است این كار باعث می شود تا به قول خودشان میوه های دلشان را به مرحله تباهی سوق دهند و گل های زندگی شان را برای پرپر شدن آماده كنند. اگر چه خانواده از روی محبت و دلسوزی و به قول خودشان آینده نگری فرزندانشان مرتكب این اعمال شوند. اما باید گفت این محبت و دلسوزی ها به طریقی اشتباه ابراز می شود طریقی كه شاید بعدها افسوس و پشیمانی را به دنبال داشته باشد.
پس خانواده ها در این مرحله عمدتاً باید نقش حمایتی خود را حفظ كنند و تصمیم گیری نهایی امور را به جوانان بسپارند.
خانواده در این مرحله سعی كندتا به اندازه توان خود برای ازدواج فرزندشان اقدام كند. از لحاظ مادی و اقتصادی كمك نماید و درگیر آداب و رسوم غلط ازدواج كه در كشور ما وجود دارد نشوند چرا كه عمل به آنها می تواند نوعی سنگ اندازی در مسیر پیشرفت جوانشان باشد. پس از ازدواج فرزند در صورتی كه والدین فرزند دیگری نداشته باشند با آشیانه خالی مواجه می شوند. والدین دوباره مانند اوایل ازدواج تنها می شوند و شاید فرصتی باشد برای توجه بیشتر به یكدیگر.
والدین حال بدون هیچ دغدغه خاص فرصت مناسبی در اختیار خواهند داشت از لذت های موجود استفاده كنند، به سفر بروند بیشتر خلوت كنند، دید و بازدید كنند و.... در مجموع می توان گفت كه در این دوره به نكات زیر توجه داشت.
-به جوان در یافتن اهداف زندگی، مسائل شغلی، انتخاب همسر و ... كمك شود.
البته باید گفت كه خانواده فقط نقش حمایتی و راهنمایی را دارند. بهتر است دخالت های نامناسب انجام ندهند.
- زوجین فرصت بیشتری دارند تا برای باهم بودن صرف كنند.
- زوجین بعد از ازدواج فرزند هم می تواند نقش حمایتی و ارشادی خود را برای آنان حفظ كند.
- زوجین فرصت را غنیمت داشته و از لذت های موجود زندگی نهایت استفاده را انجام دهند.
- برای زندگی خود و فرصت های موجود برنامه ریزی صحیحی انجام دهند. مثلاً به امور مذهبی و انجام كارهای خیریه بیشتر بپردازند.
باید توجه داشت كه در فرهنگ ما اكثر خانواده ها دارای فرزندان بیش از یك نفر هستند. در این گونه موارد چرخه ها تكرار می شوند.
●تولد نوه
در این مرحله والدین شاهد آن هستند كه فرزندان آنها خود والد شده اند. با تولد نوه حال آنها پدر و مادربزرگ شده اند و در صورت امكان آنها می توانند اوقاتی را با نوه های خود سپری كنند. این دوره یكی از دوره های خوشحال كننده برای اكثر خانواده ها است. تولد نوه ها آنها را به یاد تولد فرزندان خودشان می اندازد و اینكه زندگی به سرعت درگذر است و... اما آنچه به آنها قدرت زندگی و لذت بردن از آن را می دهد این است كه آنها شاهد به ثمر نشستن زحمات خودشان هستند. زحماتی كه در پرورش و تربیت فرزندانشان متحمل شده اند. آنها احساس رضایت می كنند از اینكه توانسته اند در نبرد زندگی به موفقیت برسند. خوشحالترند زمانی كه فرزندانشان هنوز هم سپاسگذار زحمات آن بوده و چون پروانه به دور شمع، به گرد والدین می گردند. پس:
- زوجین باید خوشحال باشند از اینكه به این مرحله از زندگی راه یافته اند.
- فرزندان آنها نقش مؤثری برای شادی و خوشحالی آنها و كمك در استفاده از فرصت های باقیمانده ایفا می كنند.
- زوجین در این دوره نیاز فراوانی به تأیید مراحل قبلی زندگی شان و احترام و رضایت فرزندان و همسر خود احساس می كنند. فراهم شدن آنها تأثیر مثبتی بر روحیه و شخصیت كنونی آنها خواهد داشت.
- استفاده از تجربیات آنها توسط فرزندان و یا نهادهای اجتماعی اثر بسزایی در احساس مفید بودن سرزندگی آنها خواهد داشت.
●بازنشستگی و پیری
این دوره به دوره قبلی بسیار نزدیك است. زمانی فرا رسیده است كه زوجین بعد از سالها كار و زندگی فرصتی پیدا كرده تا كمی استراحت كنند، تا غبار خستگی زندگی را از تن بزدایند. فرصتی برای نظر انداختن به كارنامه زندگی خود. احساس رضایت آنها زمانی شكل بهتری به خود می گیرد كه شاهد موفقیت فرزندان خود باشند، اینكه اطمینان حاصل كنند كه هرچه در توان داشته اند انجام داده اند و اگر كاری هم انجام نداده اند، از توان آنها خارج بوده است. این دوره همچنین همراه با انواع دردها و نارسایی های بدنی از قبیل فشارخون، ورم مفاصل، ضعف حافظه و... است. زوجین در این مرحله باید هرچه بیشتر به فكر سلامتی جسمی خودشان باشند. فرزندان در این دوره باید نهایت كمك را به آنها ارزانی دارند. فرزندان نباید آنها را برای كارهایی كه نتوانسته اند در گذشته انجام دهند ملامت و سرزنش كنند. پس می توان این گونه بیان كرد:
- زوجین در این دوره باید به سلامت جسمی خود و همسرشان توجه زیادی نشان دهند.
- زوجین گاهی به خاطر كاری كه در گذشته انجام نداده اند حسرت می خورند. آنها باید بدانند و مطمئن شوند كه آنچه كه در توان داشته اند انجام داده اند. فرزندان در این مورد می توانند نقش مهمی ایفا كنند.
- زوجین در این دوره نیاز به كمك و حمایت فرزندان پیدا می كنند اما چقدر بهتر است كه كمك های فرزندان داوطلبانه و بدون منت باشد.
- فرزندان می توانند با احترام هرچه بیشتر و تأیید زندگی گذشته ،آنها را به زندگی امیدوار كنند.

جواد ابراهیمی

منبع : روزنامه همشهری