میخک(درخت)

به فارسی «میخك» گفته می شود و در كتب طب سنتی با نامهای «قرنفل»و «قرنفول» آمده است،به فرانسوی Giroflierو به انگلیسی Clove treeنامیده می شود.گیاهی است از خانواده نام علمی آنPerry و مترادف آنJambosa caryophyllus Niedz. است كه از طرف گیاه شناسان مختلف نامگذاری شده است.
● مشخصات
درختچه ای كوچك مخروطی با برگهای همیشه سبز ونا خزان ،متقابل بیضی ، نوك تیز ،وكمی موجدار بلندی در ختچه ۱۲-۱۰ متر است . رنگ سبز تیره ی زیبای برگها با برگها با رنگ صورتی برگهای جوان و رنگ قرمز دمبرگ های برگها هماهنگی بسیار دارد ومنظرهی زیبایی به درخت میخك میدهد.
كلمه Clove از لغت فرانسویClou منشا می گیرد و یا بالعكس Clou به معنای میخ كوشك است .طول هر غنچه كه مصرف طبی و ادویه ای دارد به شكل میخ كوچك است.طول هر غنچه در حدود ۵/۱-۱ سانتی متر است و.غنچه های درخت میخك بی درنگ پس از باز شدن غنچه هایعنی قبل از اینكه رنگ خاكستری و ارغوانی آن به رنگ قرمز تیره تبدیل شود،باید چیده و خشك شود.درخت میخك بومی جزایر ملوكی و شرق اندونزی و اقیانوسیه است ولی امروز در سایر مناطق نیز برای زیبایی درختچه و گلهایش پرورش داده می شود.در ایران نیز به عنوان گیاه زینتی و زیبای گلخانه ای در گلخانه و یا د ر اطاق ها كه از سرما محفوظ باشد پرورش داده می شود.
در اسناد و مدارك طب سنتی مشرق زمین اولین نشانه های شناخت درخت میخك به دوران امپراتوریHan در چین بر می خورد(سه قرن قبل از میلاد مسیح)و با نام «ادویه زبان جوجه»نام برده شده است.و بعد از میلاد در اروپا به صورت یك گیاه شناخته شده بوده است.در تاریخ آمده است كه امپراتور كنستانتین پمن هدایایی كه برایSt.silvester اسقف اعظم كلیسای رم در تاریخ۳۳۵-۳۱۴ پس از میلاد فرستاده است و چندین كشتی نقره و طلا و ادویه مختلف از جمله ۷۰ كیلو گرم فرستاده بوده است.
تكثیر درخت میخك از رطیق كشت بذر آن در خزانه صورت می گیرد و ۶-۴ هفته طول می كشد كه جوانه بزند.نهالهای میخك را معمولا در دو سالگی به بیرون در هوای آزاد منتقل می كنند و فوصل درختچه ها ۶*۶ متر گرفته می شود.اولین محصول میخك در ۸-۶ سالگی برداشت می شود و محصول در ختچه مرتبا تا ۲۴-۲۰ سالگی افزوده می شود تا وقتی كه به طور متوسط از هر درخت در حدود ۴ كیلو گرم میخك خشك به دست می آید. درخت میخك در خاكهای عمیق با زهكش خوب مناطق حاره در ارتفاعات ۹۰۰-۷۰۰ متر از سطح دریا خوب رشد می كند و باید در محلی كاشته شود كه از باد محفوظ باشد و متوسط بارندگی منطقه از ۲۵۰۰ میلی متر در سال كمتر نباشد.وقتی كه شموفه های به رنگ صورتی وبه طول حدود ۵/۱ سانتی متر شدند چیده می شوند.در مناطق مساعد معمولا دو محصول درسال برداشت می شود.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی میخك دارای مقدار قابل ملاحظه ای اسانس روغنی فرار است.مقدار اسانس درخت میخك ۶-۴ درصد و ازبرگهای درخت میخك در حدود ۲ درصد می باشد.
اسانس میخك در صنعت عطر سازی و برای معطر كردن صابونها و در تهیه خمیر دندان برای معطر كردنآن و در تهیه محلولهای شست وشوی دهان به كار می رود. اسانس میخك دارای ۹۰-۸۰ درصد ماده اوژنول ماده ای است بی رنگ ،معطر و روغنی به فرمول خام C۱۰ H۱۲ O۲كه برطبق یكی از روشهای صنعتی به عنوان پایه ساختمان وانیلین مصنوعی به كار می رود كه از نظر عطر و خواص جانشین وانیلین طبیعی است.
در اندونزی میخك را به نسبت یك قسمت میخك ساییده شده و ۲ قسمت توتون داخل توتون سیگار كرده و در سیگار هایی كه با دست می پیچند مصرف و دود می كنند ،نام این نوع سیگار كرتك است.این سیگار ها در موقع كشیدن غلاوه بر عطر دلپذیری كه دارد ،ترق ترق صدا می كند و جالب است و در حال حاضر نیمی از محصول میخك برای تهیه سیگارهای كرتك داخل توتون می شود.
در گزارش بررسی های دیگری تركیبات شیمیایی میخك چنین بیان می شود:[S.G.I.M.P]
اسانس میخك كه در حدود ۵/۱۵ درصد وزن غنچه راتشكیل می دهد دارای حدود ۹۲ درصد اورژنول ،مقدار كمی از مواد آستیل اوژنول كاریوفیلن و فورفورال می باشد.
در گزارش بررسی شیمایی دیگری در[M.P.E.SE.A] آمده است:
مقدار اوژنول در اسانس دارای آستیل اورژنول و انواع آلفا و بتا از سسكی ترپن ،كاریوفیلن،اوژنین،كاریوفیلین،وانیلین،گالوتانیك اسید و كلسیم اكسلات [یونگ كن] است.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار