او شعرهای الجواهری را حفظ است

«شوقی بزیع» مقاله ای را درباره مراسم شعرخوانی شاعران عرب در محضر مقام رهبری در روزنامه «السفیر» لبنان به چاپ رساند.مقاله «اربع ساعات فی ضیافه الإمام الخامنئی - یحب الشعر العربی و یحفظ الجواهری» (چهار ساعت در محضر امام خامنه ای - او اشعار عربی را دوست دارد و شعرهای «الجواهری» را حفظ است) را سایت رایزنی فرهنگی ایران در لبنان منتشر كرده است كه خلاصه آن را به نقل از خبرگزاری فارس می خوانید:
وقتی در چارچوب همایش جهانی ملت فلسطین، از من دعوت به عمل آمد تا به تهران سفر كنم، خیلی طول كشید تا با آن موافقت كردم. تردید من به خاطر اهمیت ندادن به موضوع این همایش یا عدم تمایل برای آگاهی از آنچه در تهران رخ می دهد، نبود؛ من به این خاطر مردّد بودم كه دعوت از من فقط به خاطر دلایل سیاسی نبود. من برای شركت در شب شعری كه توسط برگزاركنندگان این همایش و به موازات سخنرانی های سیاسی برگزار می شد، دعوت می شدم. به این موضوع می اندیشیدم كه سرودن شعر و كاربرد آن در مبارزه- آن هم در زمانی كه همه دست از مبارزه كشیده اند و پشت سر هم در حال عقب نشینی هستند- چه فایده ای دارد؟ از آنجا كه برای حضور در یك چنین جلسه ای باید شعری جدید می سرودم(چرا كه شعرهای سابقم برای یك چنین كاری مناسب نبود) فكر كردم بهتر آن است كه از پذیرش این دعوت عذر بخواهم.
اما پس از آنكه با آقای نجفعلی میرزایی- رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی- ایران صحبت كردم و دیدم كه وی دلایل تردید مرا به خوبی درك می كند و متوجه شدم كه وی به موضوعات مرتبط با شعر و به خصوص شعر لبنان آگاهی دارد، در تصمیم خود بازنگری كردم. دلیل دیگری كه مرا از تصمیم نخست خود منصرف ساخت، امكان ملاقات با آیت الله سید علی خامنه ای- رهبر انقلاب اسلامی- بود حتی وقتی وارد فرودگاه بیروت شدم و با سایر مدعوین به این همایش از نزدیك روبه رو شدم و متوجه شدم كه به جز ژوزف هاشم، شاعر دیگری در میان آنان نیست مجدداً نگران و مردد شدم. ژوزف هاشم در عرصه شعر و سیاست- هر دو مورد- فعال است و به اینگونه همایش ها عادت دارد.
●جایگاه شعر
در هتل آزادی می شد ده ها شخصیت برجسته را مشاهده كرد كه برخی را در مناسبت های گذشته دیده بودیم و با برخی تنها از راه اظهارات و موضع گیری ها و حضورشان در تلویزیون آشنا شده بودیم. در میان شركت كنندگان، اسلام گرایان و ملی گرایان و ماركسیست های سابق و رؤسای احزاب و مقامات رسمی بلندپایه و هیات هایی از چندین كشور جهان، علاوه بر رهبران سازمان ها وگروه های فلسطینی حضور داشتند.
دیری نپایید كه همایش كار خود را آغاز كرد. در این همایش سیدعلی خامنه ای- رهبر انقلاب- و محموداحمدی نژاد-رئیس جمهور- و تعداد زیادی از سران مجالس از جمله نبیه بری -رئیس مجلس لبنان- و سران هیأت های شركت كننده حضور داشتند. با دیدن این افراد، مطمئن شدم كه شعر در این همایش جایگاهی تفریحی و سرگرم كننده دارد كه در میان سخنرانی های طولانی برگزار می شود و تابع شرایط سختی است كه همایش در سایه آن برگزار می شود. اندك شاعرانی كه به این همایش دعوت شده بودند در بین سایر مدعوین گم شده و نمی دانستند در چنین همایش بزرگی كه به مناسبت موضوع فلسطین برگزار شده، چه جایگاهی دارند. در میان شاعران دعوت شده، تنها شاعر فلسطینی موجود «كمال سحیم» بود كه در حال حاضر در سوریه به سر می برد. برگزاركنندگان این همایش، هیچ شب شعر مستقلی را در همایش در نظر نگرفته بودند. آنان حتی برای ملاقات میان شاعران ایرانی و غیرایرانی نیز برنامه ریزی نكرده بودند. در چنین فضایی، ترجیح دادم در سالن اصلی همایش- كه شعر در آن موضوعی خارجی به شمار می آمد- شعری نخوانم. در مقابل، ژوزف هاشم، تنها شاعری بود كه بدون نگرانی در این سالن به قرائت اشعار خود پرداخت. البته از آنجا كه وی هم شاعر است و هم سیاستمدار، برای این كار از صلاحیت بیشتری برخوردار بود.
●حبس نفس ها
باید دو روز صبر می كردیم تا اخبار تأییدنشده ای از دیدار شاعران با آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب به گوشمان رسد، بدون آنكه مكان این ملاقات و كیفیت آن و تعداد شركت كنندگان در آن مشخص باشد. پیش از آنكه این مسائل برایمان مشخص شود، موسی بیدج -شاعر ایرانی- این موضوع را تأیید كرد. طبق گفته بیدج، ایشان فقط به شعر فارسی علاقه ندارد، بلكه شیفته شعر عربی نیز هست و بسیاری از نمونه های شعر عربی را حفظ است. بیدج به من گفت كه آیت الله خامنه ای به محمدمهدی جواهری- شاعر معاصر و معروف عراقی- علاقه خاصی دارد(قبلاً «مدین موسوی» درباره سفر جواهری به ایران و ملاقاتش با رهبر انقلاب و شعری كه او پس از آن سرود، نكات جالبی در روزنامه السفیر نوشته بود).
در هتل، مطالب بیشتری درباره دیدار رهبر با شاعران مطرح می شد بدون آنكه درباره احتمال حضور سیاستمداران یا لااقل برخی از آنان مطلبی گفته شود. وقتی اعلان شد كه در این ملاقات، تنها شاعران حضور خواهند داشت، سیاستمدارانی كه در هتل حضور داشتند و تا چندی پیش از جایگاهی بالاتر به شعر می نگریستند، در مواضع خود تجدید نظر كردند و با دیدی حسرت آمیز به آن نگریستند. در این شب شعر، شاعرانی از لبنان و سوریه و عراق و كویت و فلسطین و آذربایجان حضور داشتند، ولی تعداد شاعران سوری بیش از دیگران بود. تقریبا پانزده شاعر خارجی و به همین اندازه شاعران ایرانی حضور داشتند. یك هیأت از شاعران عرب زبان خوزستان نیز برای حضور در این جلسه دعوت شده بودند. آنچه در این جلسه چهار ساعته توجه ما را به خود جلب كرد آن بود كه رهبر انقلاب اسلامی به زبان عربی سخن گفتند. مسئولان ایرانی حتی اگر زبان عربی را به خوبی بدانند، اصرار دارند در همه مراسم ها به زبان مادری خود سخن بگویند. موضوع قابل توجه دیگر آن بود كه ایشان در سخنرانی كوتاه خود به اهمیت موضوع فلسطین اشاره كردند و از حمایت آن به عنوان اولویتی ویژه نزد مسئولان نظام و ملت ایران یاد كردند. ایشان از شعرای حاضر در جلسه خواستند تا آنها نیز در شعرهای خود تنها به این موضوع بپردازند و از مدح و تعریف وی خودداری كنند. در اینجا باید به این نكته اشاره كنیم كه برگزاركنندگان این دیدار، یك روز پیش از آن، از شاعران خواستند تا یك نسخه از اشعار خود را كه می خواهند در این مراسم ارائه كنند در اختیار آنان قرار دهند. آنان علاوه بر بررسی مسائل سیاسی و اخلاقی این اشعار، به این نكته اشاره كردند كه رهبر انقلاب مایل است تا پیش از این جلسه اشعار مذكور را به شكلی عمیق بخواند تا بتواند در مراسم درباره آنها نظر بدهد. تاكنون از هیچ كس چنین كاری ندیده بودم.
●برای اولین بار
از وقتی كه مصطفی عكرمه- شاعر سوری- به خواندن شعر پرداخت تا پایان این شب شعر طولانی، شعر كلاسیك و حماسی بر سایر انواع شعر حاكم بود. در این شب شعر، اشعاری طولانی كه تحت تأثیر شاعرانی بزرگ، از «ابوتمام» و «متنبی» گرفته تا «جواهری» و «بدوی جبل» و «عمر ابوریشه» و دیگران سروده شده بود، خوانده شد. وقتی «محمد منذر» شاعر اهل سوریه گفت:یا قدس یا قبله هام الضیاء بها‎/ یا من اغرت السنا والبدر والشهبا
ای قدس ای قبله ای كه روشنایی شیفته توست‎/ای زمینی كه درخشش ماه ها و شهاب ها را فریفته خود كرده ای
«كوثر شاهین» هم میهن دیگر او بدون توجه به عدم تمایل پیشوا به مدح او توسط شعرا گفت:
والیوم مؤتمر انتفاضه غزه ‎/فی ظل خامنئی یرشد من عمی
و امروز سالگرد انتفاضه غزه است‎/در سایه خامنه ای كه از نابینایی نجات می دهد
و درحالی كه «ماجد خطاب» شاعر سوری شعرآرام و رمانتیك خود را قرائت می كرد، شاعری از خوزستان فریاد برآورد: یا قدس عادت خیبر جاء لها الغضنفر
ای قدس جنگ خیبر دوباره آغاز شده است و غضنفر (لقب علی علیه السلام: شیر) به سراغ خیبر آمده است
این شاعر، وقتی دید كسی از او تعریف نمی كند، با ناراحتی فریاد كشید: شما را چه شده؟ آیا خوابیده اید؟ در اینجا بود كه آیت الله خامنه ای با تحسین خشم او را فرو نشاند.
سپس ژوزف هاشم شاعر لبنانی شعری در مدح امام علی خواند. آیت الله تسخیری نیز در یك اقدام غافلگیرانه اقدام به خواندن شعری كرد كه آن را تحت تأثیر قصیده «اخطل صغیر» سروده بود:
●الحضارات استقت من نبعنا‎/ فیباب ارضها لولا روانا
فرهنگ ها از سرچشمه ما سیراب می شوند‎/و اگر آبیاری ما نبود خاكشان را قحطی زده بود
در این شب شعر، چند شاعر هم به ارائه اشعار نو خود پرداختند. از این شاعران می توان به «كمال سحیم» شاعر فلسطینی، و «جنه القرینی» شاعر زن اهل سوریه و «ابراهیم نمر» و «مروه حلاوی» اشاره كرد.
هر چند رهبر، بر خلاف عادت خود درباره سروده هایی كه در این مراسم ارائه شد مطلبی نگفت، ولی وقتی سروده خود را خواندم نتوانستم جلوی خود را بگیرم، بنابراین از ایشان خواستم تا درباره وظیفه شعر و مفهوم التزام و مقاومت مطلبی بفرمایند.
ایشان بر رابطه میان ملت های عرب و ایران و وجود مؤسسه ای برای ترجمه بهترین نمونه های شعر فارسی به عربی و برعكس تأكید زیادی كردند. ایشان در این راستا به نقش مهم مركز ملی ترجمه در مصر به ریاست «جابر عصفور» اشاره كردند. این مركز تاكنون آثار زیادی را از فارسی به عربی ترجمه كرده است كه از جمله آن می توان به دیوان امام خمینی(ره) اشاره كرد. رهبر انقلاب اسلامی قول داد در این زمینه اقدامی انجام دهد.
پس از این مراسم چهار ساعته، شاعران در حالی به هتل اقامت خود بازگشتند كه احساس می كردند پس از مدت ها بیش از آن چیزی كه می خواستند به دست آورده اند و برای اولین بار بر سیاستمداران پیشی گرفته اند.

بنیامین صدر

منبع : روزنامه همشهری