آنتونیس ساماراکیس

آنتونیس ساماراكیس شاعر و نویسنده یونانی در سال ۱۹۱۹ میلادی در شهر آتن یونان به دنیا آمد. تحصیلات عالی خود را در دانشكده حقوق دانشگاه این شهر به پایان رساند. وی سال ها كارمند وزارت كار یونان بود، اما در سال ۱۹۶۳ از كار كناره گرفت. او به عنوان نماینده كشور یونان و از سوی سازمان ملل برای بررسی مسائل و معضلات اجتماعی مردم جهان به بسیاری از كشورهای قاره اروپا، آمریكا و آفریقا سفر كرد. وی در دوران اشغال یونان به وسیله قوای نازی، به جبهه مقاومت ملی پیوست. در سال ۱۹۴۴ نازی ها با همكاری عوامل داخلی خود ساماراكیس را دستگیر و به مرگ محكوم كردند كه البته توانست از چنگال آنها بگریزد. وی از دوران كودكی به نوشتن و به خصوص سرودن شعر علاقه مند شد. در سال ۱۹۵۴ با اولین مجموعه داستانی خود به نام «مورد نیاز: امید» حضور رسمی خود را در عالم نویسندگی اعلام كرد. در سال ۱۹۵۹ اولین رمانش به نام «زنگ خطر» را منتشر كرد. سپس مجموعه داستان انكار می كنم (۱۹۶۱)، اشتباه (۱۹۶۵)، گذرنامه (۱۹۷۳)، مخالف نوازی (۱۹۹۲)، زندگینامه ساماراكیس (۱۹۹۶) و رمان: به نام (۱۹۹۸) را منتشر كرد. كتاب های ساماراكیس مجموعاً ۲۳۳ بار در یونان و در خارج از یونان به ۳۳ زبان دنیا و در تیراژ وسیع انتشار یافت. ساماراكیس در سال ۱۹۶۲ به خاطر مجموعه داستان های كوتاهش به نام «انكار می كنم» برنده جایزه دولتی بهترین مجموعه داستان كوتاه در یونان شد. رمان «نقطه ضعف» ساماراكیس نیز برنده جایزه دولتی بهترین مجموعه داستان كوتاه در یونان شد و دو بار نیز جایزه ویژه در دو كشور دیگر را به خود اختصاص داد. در سال ۱۹۶۶ جایزه «دوازده نفر» در فرانسه و در سال ۱۹۷۰ جایزه بزرگ ادبیات جنایی _ پلیسی را دریافت كرد. ساماراكیس همچنین در سال ۱۹۸۲ به خاطر مجموعه كل آثارش به دریافت جایزه رقابت در عرصه ادبیات اروپایی نائل آمد. از دیدگاه هیات داوران «ساماراكیس نویسنده قهرمانان اتفاقی و گذرا نیست و شخصیت های آثار او مصرانه در همه چیز شك می كنند و همواره در برابر قطعیت امور به ظاهر بدیهی، موضعی تردیدآمیز دارند. آنان به مانند خوانندگان عادی آثارش، موجوداتی طبیعی و انسانی اند.» ساماراكیس همچنین در سال ۱۹۹۵ جایزه دولتی هنر و ادبیات فرانسه را به خود اختصاص داد. وی همچنین دارای دكترای افتخاری از دانشكده های ادبیات دانشگاه آتن، پاترا و یوانینای یونان است و نشان زرین ارزش افتخار شهر آتن را نیز دریافت كرده است. وی همچنین جایزه بزرگ صلیب اسقف ماكاریوس رهبر قبرس و مدال صلح همایش آكروپولیس را دریافت كرد و شهروند افتخاری ۳۷ شهر یونان و قبرس شد. سازمان یونیسف نیز در سال ۱۹۸۹ وی را به عنوان یك یونانی «نخستین سفیر حسن نیت این سازمان برای تمامی كودكان جهان» اعلام كرد. آثار وی در كشورش و تعدادی از دیگر كشورها جزء مواد درسی و دانشگاه ها است و در كلاس های جرم شناسی دانشكده های حقوق تدریس می شود. وی به دلیل مخالفت با دیكتاتوری نظامی، كه گذرنامه وی را از سال ۱۹۶۷ الی ۱۹۷۴ (پایان دوران سیاه دیكتاتوری در یونان) توقیف كرده بودند، در كشورش مورد احترام زیادی بود. «یانیس ریتسوس» دیگر شاعر چپگرای یونان در خصوص ساماراكیس و آثارش می گوید: «من به آنتونیس ساماراكیس به عنوان یك انسان و یك نویسنده بی نظیر علاقه خاصی دارم و او را كاملاً تمجید می كنم و ارج می گذارم. او انسانی است ساده و محبوب و با تمامی دستاوردهایش در عالم نویسندگی، به تمامی فروتن، كه به ما الگویی دلپذیر و زیبا در تشریك مساعی برادرانه انسان ها در حل مسائل اجتماعی و مشتركشان می دهد. او سرمشقی است اصیل و بی نظیر در ایمان به دموكراسی و آزادی. عواطف قوی و انسان دوستانه اش آنچنان نوشته هایش را سرشار كرده است كه به دشواری می توان شور و هیجان انسانی را از تاثیرات و انگیزش های زیبایی شناسانه تشخیص داد. در این نقطه مرزهای اخلاقی و زیباشناسی به طرز جدایی ناپذیرانه درهم می آمیزند و یا در واقع با یكدیگر هم ذات و هم جنس می گردند.»«ادوین جاهیل» استاد ادبیات دانشگاه ایلینویز نیز در مقاله ای تحت عنوان «آنتونی ساماراكیس» می گوید: «یكی از بزرگترین نویسندگان دنیا است با صدایی از یونان كه با بشریت به طرزی مسئولانه و در عین حال مدرن سخن می گوید. او از وضعیت نامعقول و غیرمنطقی انسان و اضطراب جهانی اش سخن می گوید، او شرایط ضدانسانی، جنگ، خشونت، فقر و فقدان آزادی را با قلم استادكارانه خود به محاكمه می كشاند.» ماكس تاو نویسنده آلمانی برنده جایزه بزرگ ادبیات آلمان نیز در رابطه با ساماراكیس معتقد است: «به ساماراكیس اعتقاد كاملی دارم. او به دنیا این امید بزرگ را می دهد كه زندگی انسان ها در كنار هم با تفاهم، برادری و ادراك متقابل امكان پذیر است.» یانیس كوواراس در ماهنامه ادبی «ذیاوازو» كه ویژه نقد و بررسی كتاب در یونان است در رابطه ساماراكیس می نویسد: «ساماراكیس نویسنده مورد علاقه قشرهای وسیع جامعه است. چاپ های متعدد كتاب هایش دال بر این مدعا است. توفیق ساماراكیس صرف نظر از مسائل تكنیكی هنر نویسندگی، به طور كلی و شاید بیش از هر چیز مرهون گزینش خود قهرمانان و شخصیت های آثارش است، یعنی آدم هایی عادی و روزمره، آدم هایی ساده كه هر روز آنها را در جلوه های گوناگون زندگی ملاقات می كنیم.» ساماراكیس كه رسانه های كشورش از او به عنوان «حكیم سالخورده» یاد می كردند و در مباحث مربوط به مشكلات اجتماعی و موضوعات مهم ملی مورد مشورت قرار می گرفت در سال ۲۰۰۳ در سن ۸۲ سالگی و در پی بیماری قلبی در منطقه «پیلوس» واقع در جنوب غرب یونان، آتن درگذشت. سخنگوی دولت وقت در ستایش از ساماراكیس اعلام داشت: «ما سوگوار یكی از مهمترین روشنفكران خود هستیم كه با اعمال اخلاقی و مترقیانه خود الهام بخش نسل هایی از یونانیان بود.»

محمود فاضلی

منبع : روزنامه شرق