آزمایش HIV

● چه زمانی بعد از رفتار خطرناک بایستی آزمایش HIV دادو انواع آزمایشهای تشخیصی عفونت HIV
با توجه به اینكه از بدو ورود ویروس به بدن تا رسیدن سطح آنتی بادی به حد قابل تشخیص در آزمایش ممكن است بین ۲ هفته تا ۶ ماه طول بكشد. در افرادی كه رفتارهای پرخطر داشته اما تست منفی دارند لازم است ۳ ماه بعد و در صورت تداوم رفتار، هر شش ماه آزمایش تكرار شود.
▪ انواع آزمایش های تشخیصی برای عفونت HIV عبارتند از :
الف ) تست های سنجش آنتی بادی :
▪ آزمون الایزا (Elisa)
۱. Western blot test
▪ نكته :
از آنجا كه آنتی بادی از طریق مادر آلوده وارد بدن جنین شده تا ۱۸ ماهگی در بدن باقی می ماند ،این تست ها برای تشخیص آلودگی در نوزاد مناسب نمی باشند .
ب ) تست های سنجش آنتی ژن
۱. RT – PCR
۲. P۲۴ antigen
DNA-PCR & RNA-PCR
▪ در ایران:
ـ اولین آزمایش ۸ هفته بعد از رفتار خطرناک
ـ تکرار آزمایش ۶ ماه بعد از رفتار خطرناک
در ایران معمولاً دسترسی به آزمایش استاندارد HIV سهل تر است. این نوع آزمایش در ایران برای بار اول ۸ هفته بعد از رفتار خطرناک به مراجعه کنندگان توصیه می شود. ولی به دلیل اینکه سرعت و میزان تولید پادتن خون در بدن افراد متفاوت است و برای انجام آزمایش دقیقی که بتوان به نتیجه آن استنتاج کرد و جواب قطعی را ارائه داد، ۶ ماه بعد از رفتار خطرناک بایستی که آزمایش تکرار شود.
▪ آزمایش HIV-ELISA
آزمایش استاندارد HIV ٬"تست الایزا" است. این تست٬ استاندارد جهانی برای استفاده در بیمارستان ها، بانک های خون و یا سازمان های انتقال خون می باشد.
این آزمایش مستقیماً خود ویروس را جستجو نمی کند. در این روش، میزان پادتن ( آنتی بادی) هایی که بدن شخص آلوده برعلیه HIV تولید کرده، اندازه گرفته می شود.
ELISA نسبتاً آزمایش ارزان و خیلی دقیقی است . ( اگر چه ۱۰۰٪ نیست ) در این آزمایش ( اولین آزمایشی که عموماً انجام می شود ) یک نمونه خون گرفته می شود و با دور بالا دوران داده می شود که باعث می شود سرم خون از اجزاء جامد آن مثل سلولهای خون جدا شود . هنگامیکه ماده معرف ELISA به سرم اضافه شود یک آزمایش شیمیایی که محلول را رنگی می کند وجود پادتن های HIV را مشخص می سازد .
(وقتی که HIV وارد بدن می شود، یک ماده شیمیایی خاصی از سوی سیستم دفاعی تولید می شود که پادتن ( آنتی بادی) نامیده می شود. پادتن ها واکنش بدن نسبت به عفونت می باشند. بنابراین اگر بدن شخصی پادتن علیه HIV تولید کرده باشد، به معنای آن است که شخص به HIV آلوده شده است.)
تولید پادتن در بدن به مدت زمان بین چند روز تا سه هفته نیاز دارد.
آزمایشی را که بتوان به نتیجه آن اعتماد کرده و بر اساس آن شخص را نسبت به نوع سلامت خود با اطلاع کرد، دربعضی منابع بین ۶ هفته تا ۶ ماه و بعضی دیگر بین ۸ هفته تا ۶ ماه بعد از ارتباط خطرناک توصیه شده است.
▪ Western blot test
به عنوان یك آزمون تأیید كننده به كار می رود. كه وجود IgG برعلیه چند نوع پروتئین ویروسی را بررسی می كند . این تست نسبت به الایزا اختصاصی تر بوده از حساسیت كمتری برخوردار است .
از آنجا که آزمایش Western blot نسبتاً گران است وانجام آن نیز مشکل است . ندرتاً به عنوان اولین آزمایش انجام می گیرد و بیشتر در تأیید نتایج مثبت یا مشابه آزمایش ELISA بکار می رود .
▪ آزمایش HIV-PCR
به زبان بسیار ساده این آزمایش مستقیماً وجود HIV در خون را جستجو می کند.
PCR= Polymerase Chain Reaction
تست HIV-PCR ژن ویروس (DNA ) را در خون ردیابی می کند. اگر شخصی آلوده شده باشد DNA ویروس ایدز در خون او وجود خواهد داشت. میزان اطمینان به دقت این تست ۹۵% می باشد. بعضی منابع این آزمایش را دو هفته بعد از داشتن ارتباط خطرناک (ارتباطی که به تماس مشکوک با خون منجر شود) و بعضی دیگر ابتدا ۴ هفته بعد، توصیه می کنند. معمولاً بین ۵ روز تا یک هفته طول می کشد تا نتیجه این آزمایش دریافت شود.
از نظرهزینه این تست به طور معمول بسیار گران تر از تست HIV-ELISA می باشد.
در طی این آزمایش اجزاء‌ مختلف ویروسی روی نوارهای خاص روی صفحه آزمایش که در سرم فرد مورد آزمایش قرار میگیرد قرار دارند .
اگر سرم پادتن HIV داشته باشد ، به نوارهای ویروسی متصل می شوند ، که باعث تغییر رنگ آنها می شود . گر چه آزمایش HIV در حال حاضر خیلی در دسترس است . غربالگری گسترده انجام نمی پذیرد .
بـا توجه به این كه در این آزمون ژنوم ویروس مورد مطــالعه قرار میگیرد لذا در تشخیص زودرس بیماری ویا نوزاد متولد شده از مادر آلوده مفید است . بخاطر حساس بودن زیاد ، موارد مثبت كاذب این آزمون بالا است. تشخیص مثبت با PCR درهرحال باید با تست سرولوژیك اثبات شود.
مثبت کاذب: ،‌آزمایش درصد کمی از افراد چه با آزمایش الایزا یا وسترن بلات می تواند غلط باشد . امکان دارد تغییر رنگ اندکی در بعضی از افرادی که HIV ندارند مشاهده شود و بطور غلط به عنوان HIV مثبت شناخته شوند .
منفی کاذب : در بعضی موارد آزمایش می تواند علی رغم وجود پادتنها نتواند تغییر رنگ نشان دهد . بنابراین کسی که آلوده به ویروس است اشتباهاً ممکن است منفی تلقی شود .
▪ آنتی ژن P۲۴ :
در این روش آنتی ژن ویروس مورد بــررسی قرار می گیرد . لذا می تواند در تشخیص زود هنگام آلودگی كمك كننده باشد. البته در مراحل عفونت بدون علامت و یا درمان ضد ویروس ، با توجه به اینكه تعداد ویروس موجود در خون كم است ممكن است منفی كاذب داشته باشیم .
با توجه به در دسترس بودن روش الایزا و وسترن بلات در ایران و همچنین اختصاصی بودن بالا (موارد مثبت كاذب كمتر)، ملاك تشخیص قطعی آلودگی یك فرد٬ مثبت بودن دو آزمایش ELISA و یك آزمایش Western blot است.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار