نام های سرزمین ایران

برابر اسناد تاریخی و شواهد، قراین و فرهنگ شفاهی می توان گفت چهار نام برای كشور ایران و همچنین دریای جنوب ایران به كار رفته است: ۱- كشور جم (جمشید)، ۲ - مملكت عجم، ۳- پارس (فارس)، ۴- ایران (ایراك، عراق معرب شده ایراك، ایلام). اینكه كدام اسم قدیمی تر و حدود جغرافیایی هركدام چه محدوده ای بوده است مورد اختلاف است. از آنجا كه در داستان های كهن ایرانی كه البته با ابهاماتی به نسل های هزاره اول میلادی منتقل شده و بخشی از آن در بعضی كتب موجود است، جم كه در اوستا، یم و در زبان پهلوی و كردی جمشید و جمشیر و جم و گاهی هجم بیان شده است از اولین پادشاهان و پیامبران ایرانی ثبت شده كه بر اساس نوشته ها و داستان های شفاهی و كتب خداینامه ها، اختراع لباس، نگارگری، كشف فلز، ساختن گرمابه، پزشكی و جشن نوروز را به او نسبت داده اند. صفات این پادشاه شباهت زیادی به نوح در قرآن دارد و بعضی وی را با حضرت سلیمان یكی دانسته اند. در اوستا آمده است در زمان جمشید ۳۰۰ سال مرگ و بیماری نبود اهورا مزدا از او خواست كه پیامبرش در روی زمین باشد ولی او شهریاری را پذیرفت. در یكی از سال ها سرما به شدت فزونی یافت او دژی به نام جم كرات ( ورجمكرت) ساخت و حیوانات را در آن جای داد در دوره او حیوانات فزونی یافتند. او جامی داشت كه در آن تمام اسرار نهان را می دید نگاه كردن به گوی شیشه ای و اسرار گفتن از این دوره رایج شده است، سرانجام او ادعای خدایی كرد و گمراه شد پس ضحاك بر او چیره شد و به تعبیر فردوسی: منی كرد آن شاه یزدان شناس / ز یزدان بپیچید و شد ناسپاس. بنابر این كشور جم شاید قدیمی ترین نام ایران باشد كه عرب های دوره جاهلیت آن را معرب كرده، اجم و عجم گفتند و كلمات عجمه، عجمو، اعجمی و الاعاجم را از آن ساختند. سعدی می گوید:
چنین گفت شوریده ای در عجم‎/ به كسرا كه ای وارث ملك جم‎/ اگر ملك بر جم بماندی و تخت‎/ تو را كی میسر شدی تاج و تخت. شهرت جم و جمشید باعث شد كه مورخین مسلمان ساخت پرسپولیس را بدو منسوب نموده و آنجا را تخت جمشید نامیدند. پروین اعتصامی نیز چنین سروده است: تخت جمشید حكایت كند ار پرسی كه / چه آمد به فریدون و چه شد بر جم / مرا زیبد از خسروان عجم / سرتخت كاووس و اكلیل جم / بخشش و هدایا رسم ملوك عجم بود به هنگام ولادت نبی ایوان كسرا انوشیروان ابن قباذ خسرو ملك عجم فرو فتاد.
بنا بر این می بینیم كه جم كه از شاهان ماقبل تاریخ است از امپراتوران پارسی شهرت بیشتری داشته و در داستان های سینه به سینه همواره عظمت او نقل شده است. قبل از اینكه دریانوردان یونانی و مصری نام پرشیا و پلسیا را برای حوزه فلات ایران مرسوم سازند از این منطقه بیشتر به كشور جم، سرزمین یم، اریتران، ارنا، آریانا و ایران یاد می شده است. بنابر این به احتمال زیاد اسامی كشور جم و كشور ایران قدمت بیشتری از نام كشور پارس داشته است. از مستندات یونانی و ایرانی برمی آید كه در سراسر آب های ساحلی جنوب ایران سه قوم عمده به ترتیب در شرق پارت ها، مكرانی ها و كرمانیا در مركز پارس ها و در غرب ایلامی ها و خوزی ها ساكن بودند ولی پارس ها به دلیل برخورداری از سواحل دریای پارس و دریانوردی از شهرت بیشتری برخوردار شدند و از سال ۶۰۰ قبل از میلاد نام آنها بر بخش وسیعی از فلات ایران و سپس به تمام فلات ایران منسوب شد.
پارس ها گروهی از آریایی ها بودند كه به اسب سواری و داشتن اسب های ورزیده شهرت داشتند و یكی از معانی كلمه پارس به معنی اسب سوار، چالاك و دلیر است و اعراب هنوز هم كلمه فارس و فرس را به همین معنی به كار می برند. به همین دلیل اسب و سرو در تمام نمادهای پارسی برجامانده از دوره پارسی به ویژه در تخت جمشید و نقش رستم وجود دارد.(از كتاب خلیج فارس نامی كهن تر از تاریخ، محمد عجم)
آلن كارول رئیس گروه تدوین نقشه های این اطلس گفته است كه سیاست این موسسه در ثبت نام مكان ها، سیاست دوفاكتو است؛ یعنی بنا بر نام هایی كه در عمل به كار می رود، تصمیم گرفته می شود، نه بر اساس نامی كه فرد یا گروه خاصی بر آن می نهد. وی همچنین تصریح كرد كه نام خلیج فارس در اطلس نشنال جئوگرافیك، همچنان به عنوان نام اصلی این خلیج به كار خواهد رفت. خلیج فارس نام تاریخی آب هایی است كه از زمان باستان تا به حال به كار برده شده است. بنا بر مدارك متقن، یونانیان آن را Sinus Persicus، رومیان Mare persicum و عرب ها نیز قرن ها آن را خلیج فارس یا بحر فارس می نامیدند. در زیر به چند سند مهم تاریخی اشاره می شود: در سنگ نبشته داریوش هخامنشی در مصر متعلق به سال ۵۱۸ تا ۵۱۵ پیش از میلاد، در عبارت درایه تپه هچا پارسا آیی تی هنی؛ دریایی كه از پارس می رود یا سر می گیرد، نام دریای پارس آمده است. بطلمیوس عالم و جغرافیدان مشهور قرن دوم میلادی در كتاب جغرافیای عالم كه به زبان لاتین نگاشته شده، از نام (پرسیكوس سینوس) به عنوان خلیج فارس یاد كرده است. در سال ۴۲۵ پیش از میلاد، هرودوت مورخ مشهور یونانی در كتاب تاریخ معروف خود، نام خلیج فارس را بحر احمر یا دریای سرخ نامیده است.
در سال ۱۸۹۲ لرد كرزن وزیر خارجه انگلستان در كتاب ایران و قضیه ایران، بارها به نام خلیج فارس اشاره كرده است. ویلیام راجز وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده آمریكا در گزارش مورخ ۱۹۷۱ میلادی خود در مورد سیاست خارجی این كشور از نام خلیج فارس استفاده كرده است، از جمله فرهنگ های آلمانی، انگلیسی، آمریكایی، فرانسوی، تركی و.... در فرهنگ هایی كه به زبان های مختلف تدوین و چاپ شده است؛ از جمله فرهنگ های آلمانی، انگلیسی، آمریكایی، فرانسوی، تركی و... خلیج فارس نیز به همین نام آورده شده است.

منبع : روزنامه شرق