رهایی از درد پشت

درد پشت یكی از متداول ترین دردهای معمول در میان بزرگسالان است. بخش بزرگی از جمعیت بزرگسالان جهان از ناراحتی ها و درد پشت و كمر رنج می برند و اغلب این افراد بین سنین ۲۵ تا ۵۵ سال هستند. این درد آنها را روزها و بلكه گاه هفته ها از كار روزانه عاجز كرده و به استراحت وامی دارد. با این حال بیشتر ما پس از بهبود درد زندگی عادی را از سر می گیریم و در پی یافتن علل درد یا ریشه كن كردن آن نیستیم چرا كه دردهای پشت خطرناك محسوب نمی شوند. اما آیا رهایی از چنین دردی برای همیشه ارزش كمی تلاش و پیگیری را ندارد؟
ساختمان بدن انسان آفرینشی بسیار هنرمندانه دارد. پشت ما كه ناحیه ای از پایین كمر تا بالای كتف ها را دربرمی گیرد از قابلیت های متعددی برخوردار است: خم می شود، به طرفین می چرخد و تكیه گاه بدن است. در گودی میان پشت نیز ستون مهره ها قرار گرفته كه نخاع را دربرمی گیرد و مركز اعصاب و كنترل كل بدن است. پشت بخش حساسی از بدن است كه عملكرد صحیح آن با بسیاری از حركات ما مرتبط است، حركت دست ها، سر و حتی راه رفتن با حذف عملكرد پشت ناممكن می شود. چنان كه اگر از كسانی كه از درد دائمی پشت رنج می برند سئوال كنید به راحتی لیستی از حركاتی كه از انجام آن محروم شده اند برایتان شرح خواهند داد. با این حال هر سال عده بیشتری از مردم دچار مشكلات و ناراحتی های پشت و كمر می شوند. اما چرا؟
بد نیست نگاهی به روش زندگی نسل امروز داشته باشیم. روش زندگی ما ایرانیان یكی از كم تحرك ترین شیوه های زندگی است مگر آنكه جزء كارگرانی باشیم كه با كار بدنی امرارمعاش می كنند. در ذهن خود به این سئوالات پاسخ دهید: روزانه چند ساعت از وقت خود را به صورت نشسته می گذرانید؟ چند ساعت پشت میز اداره می نشینید؟ چند ساعت با كامپیوتر كار می كنید؟ چه مدت رانندگی می كنید؟ چند ساعت پشت میز غذا می نشینید؟ چه مدت در هفته تلویزیون تماشا می كنید؟ آیا هرگز برای رسیدن به مقصدتان (خانه، محل كار یا غیره) پیاده روی می كنید یا همواره به وسیله وسایط نقلیه موتوری راه را طی می كنید؟ چند ساعت در هفته ورزش می كنید؟
اگر تمام ساعاتی را كه به صورت نشسته گذرانیده اید جمع كنید از اینكه تاكنون پاهایتان دچار آترونی نشده و تحلیل نرفته اند تعجب خواهید كرد. اغلب ما مشاغلی كم تحرك داریم و بیشتر وقتمان را پشت میزها سپری می كنیم. به ندرت مسیری را پیاده طی می كنیم، ضمن آنكه عده كمی از ما به طور مرتب و دائم ورزش می كنند. نشستن به مدت زیاد فشار زیادی را به بخش پایینی پشت وارد می آورد. همچنین موجب ضعیف شدن پاها می شود به این معنا كه قدرت و قابلیت انعطاف پاها را كاهش می دهد و در نتیجه فشار روی پشت بیشتر می شود. بر اثر ماندن به حالت نشسته برای مدتی طولانی مفاصل سفت می شوند و تعادل ماهیچه ای كل بدن برهم می ریزد. تصور كنید زمانی كه پشت یك میز كامپیوتر نشسته اید زانوها خم می شوند كه موجب جمع شدن زردپی پشت ران ها می شود. ماهیچه های جلوی نشیمنگاه كوتاه و جمع می شوند كه خود كشیدگی و باز شدن ماهیچه های پشتی را موجب می شود. از آنجا كه حالت نشستن اغلب ما به شیوه صحیح نیست ماهیچه های سینه جمع و ماهیچه های بخش بالای پشت كشیده می شوند. واضح است كه قرار گرفتن بدن به این وضعیت برای زمانی طولانی موجب بروز اشكال در ماهیچه های مذكور خواهد شد. خلاصه اینكه بدن انسان برای بی تحرك ماندن ساخته نشده است و اگر نحوه زندگی ما به این صورت باشد دچار مشكل خواهیم شد.
یكی دیگر از عوارض یك زندگی كم تحرك بالارفتن وزن و چاقی است كه در كنار حالت بد بدن چه به صورت ایستاده و هنگام راه رفتن و چه در زمان نشستن و همچنین عدم عادت به ورزش مستمر و منظم رایج ترین عوامل پشت درد را تشكیل می دهند. بی شك همه ما برای گذران زندگی باید كار كنیم و واضح است كه زندگی پرمشغله امروزی زمان زیادی را برای رسیدن به وضعیت سلامتی بدنمان در اختیار ما نمی گذارد. نیاز به طی سریع مسافت ها میان خانه و محل كار و احتمالاً ده ها مقصد دیگر كه باید در طول روز خود را به آنها برسانیم حتی امكان پیاده روی در این مسافت ها را از ما می گیرد. اما اگر صادقانه فكر كنیم و «تصمیم بگیریم» برای «خودمان» كاری كنیم حتماً در طول هفته ساعاتی یا حتی دقایقی را برای رسیدگی به وضعیت سلامتی بدنمان خواهیم یافت. نكته كلیدی در این میان تصمیم گرفتن و احساس نیاز واقعی است. ورزش بهترین دوست بدن است. ورزش مستمر و صحیح ماهیچه های تنبل را قوی می كند، حالت كلی بدن را بهبود می بخشد، استخوان ها را تقویت می كند، سفتی و خشكی مفاصل را از میان می برد و در مجموع قابلیت تحرك بدن را بالا می برد. متخصصین استئوپاتی(استخوان درمانی) معتقدند ۱۵ دقیقه ورزش در روز به طور مستمر می تواند تا حد قابل ملاحظه ای احتمال بازگشت دردهای پشت و كمر را كاهش دهد.
از سوی دیگر ورزش موجب تنظیم وزن شده و از این طریق نیز مانع ایجاد فشار اضافی بدن می شود. پیروی از یك رژیم غذایی سالم و متعادل به كنترل وزن و در نتیجه بهبود وضعیت فیزیكی بدن كمك چشمگیری می كند. اما به خاطر داشته باشید اگر در حال حاضر از درد پشت رنج می برید بهتر است ورزش های خاصی را كه پزشك متخصص با در نظر گرفتن مشكلات بدن شما تجویز می كند انجام دهید.
مانند هر بیماری و ناراحتی فیزیكی دیگری در مورد دردهای پشت و كمر نیز به طور قطع پیشگیری بسیار آسان تر از درمان خواهد بود از این رو داشتن یك روش صحیح زندگی و رعایت نكات ساده ای كه مانع به وجود آمدن ناراحتی های پشت و كمر می شوند از اهمیت زیادی برخوردارند.
در اینجا به ده نكته برای سلامت پشت و كمر اشاره می كنیم:
۱- برای بلند كردن اشیا و وسایل از زمین از زانو خم شوید نه از كمر.
۲- قابل توجه خانم ها: كفش های پاشنه بلند ممكن است زیبا به نظر برسند اما فشار زیادی را به پشت و كمر شما وارد می آورند پس پوشیدن كفش های پاشنه بلند را به ساعت های محدود در مهمانی ها اختصاص دهید و هنگام كار و خرید از كفش های پاشنه كوتاه استفاده كنید.
۳- از تشك های سفت و یا طبی برای خوابیدن استفاده كنید. این تشك ها از ابتلای شما به مشكلات پشت و كمر پیشگیری می كنند.
۴- اگر مجبور هستید ساعت های زیادی با كامپیوتر كار كنید سعی كنید از كامپیوترهای دسك تاپ یا رومیزی استفاده كنید زیرا در مقایسه با كامپیوترهای نوت بوك كه اغلب بر روی پا قرار داده می شوند كمتر به حالت بدن شما صدمه می زنند و یا كامپیوتر نوت بوك خود را بر روی میزی با ارتفاع مناسب قرار دهید.
۵- به حالت و وضعیت بدن خود توجه داشته باشید. هر چند گاه یك بار از خود سئوال كنید چگونه نشسته اید و از نشستن به حالت خمیده پرهیز كنید. دست كم ساعتی یك بار بایستید، چندقدم راه بروید و چند حركت كششی انجام دهید.
۶- اگر بچه بغل می كنید از بغل كردن او همیشه با یك دست بپرهیزید و نیز از حمل كیف دستی با یك دست نیز اجتناب كنید. سعی كنید میان زمان نگاه داشتن كودك یا كیف به هر طرف بدن تان تعادل ایجاد كنید. یك روش مناسب برای حمل كودك استفاده از وسیله ای به نام آغوش است كه با بندهایی به بدن والد متصل می شود و وزن بچه را به طور یكنواخت بر بدن او وارد می كند.
در مورد حمل كیف به ویژه كیف مدرسه بچه ها كه از وزن نسبتاً زیادی نیز برخوردار است بهترین انتخاب كیف های كوله پشتی است كه علاوه بر بندهای كتفی با یك جفت بند به دور كمر شخص بسته می شوند. به این ترتیب وزن كیف به وزن كل بدن افزوده می شود. داشتن بند كمری برای كوله پشتی ها بسیار ضروری است زیرا عدم وجود چنین كمربندی موجب می شود در هنگام حركت و راه رفتن شخص كوله پشتی از بدن فاصله بگیرد و در واقع به پشت ضربه بزند. گویی وزنی از پشت شخص را به عقب می كشد و در چنین حالتی كوله پشتی خود به بدن فشار وارد می كند.
۷- هنگام خواب كسانی كه به پهلو می خوابند باید از بالشی بلند برای زیر سر استفاده كنند و یك بالش نیز میان زانوهایشان قرار دهند و كسانی كه به پشت می خوابند تنها كافی است یك بالش كوتاه زیر سر قرار دهند. اما خوابیدن بر روی شكم حالت مناسبی نیست و به فرم و حالت طبیعی بدن آسیب می رساند زیرا در درازمدت موجب افزایش گودی كمر می شود.
۸- مقدار زیادی آب بنوشید! مفاصل و ماهیچه ها بدون آب كافی نمی توانند سلامت بمانند. چنان كه صبح ها قد خود را اندازه بگیرید حقیقتاً چند میلی متر بلندتر از شب خواهد بود. چرا كه صفحات میان مهره های پشتی با جذب آب در طول زمانی كه در خواب هستید اندكی باز و منبسط می شوند. اما همچنان كه ساعات روز می گذرند آب موجود در این صفحات كاهش می یابد و آنها جمع شده و در نتیجه شما اندكی كوتاه تر می شوید.
۹- هنگامی كه وزنی را حمل می كنید، حتی اگر كودكی باشد، از چرخاندن بدن به طرفین بپرهیزید.
۱۰- در آخر اگر درد یا ناراحتی در پشت تان احساس می كنید حتماً به پزشك مراجعه كنید. هر دردی نشان دهنده بروز مشكلی در یكی از اعضای بدن است كه باید توسط متخصص شناسایی شده و با روش های درمانی خاص و یا حركات ورزشی مشخصی درمان شود.
علاوه بر نكات بالا به خاطر داشته باشید كه چنانچه قبلاً ذكر شد ورزش یكی از مهم ترین روش های حفظ سلامتی است چنان كه متخصصین استئوپات (استخوان درمانی) معتقدند پیاده روی ۵ تا ۷ بار در هفته می تواند شما را از دردهای عودكننده پشت نجات دهد. یوگا نیز می تواند تاثیر فوق العاده ای بر افزایش انعطاف پذیری و تحرك بدن داشته باشد.
اصل پیشگیری بهتر از درمان است را به خاطر داشته باشید و با در پیش گرفتن روش صحیح تغذیه و ورزش كردن مستمر از سلامتی بدن تان كه نعمتی بسیار ارزشمند است محافظت كنید. از آنجا كه ذهن سالم در بدن سالم است داشتن بدنی سالم، روح و روانی سلامت و شاداب را نیز برای شما به ارمغان خواهد آورد.

سپیده سلیمی

منبع : روزنامه شرق