جام جهانی، مظهر جهانی شدن

دوره هجدهم بازی های جام جهانی فوتبال كه دوروزپیش با بازی دو تیم آلمان و كاستاریكا در شهر مونیخ آغاز شد، برای مدت یك ماه، جهان را مسحور خود خواهدكرد. بر اساس برآوردها، در مجموع ۳۲میلیارد نفر بازی های جام جهانی آلمان را از طریق تلویزیون و حدود ۳میلیون نفر با حضور در ورزشگاه های محل انجام این بازی ها تماشا خواهند كرد.
اگرچه ظاهر بازی های جام جهانی، بازی فوتبال بین چند تیم است كه با یكدیگر به مسابقه برخاسته اند، اما در واقع این بازی ها از بارزترین مظاهر پدیده جهانی شدن محسوب می شود كه امروزه با سرعت، عرصه های مختلف زندگی اجتماعی بشر را درمی نوردد. جام جهانی و شكست یا پیروزی یك تیم ملی در آن از نظر سیاست داخلی كشورها تأثیرات گسترده ای بر مناسبات احزاب، گروه ها و جناح های سیاسی دارد و ممكن است امید و افسوس ملی را با خود همراه بیاورد. از منظر سیاست بین المللی، جام جهانی محلی برای كسب غرور و افتخار ملی در برابر رقبا و حتی دشمنان است. اهمیت این جنبه از این بازی ها تا آن حد بالا رفته كه معمولاً پیروزی تیم ملی در جام جهانی، نمادی از پیروزی كشور متبوع آن تلقی می شود و در چارچوب این هویت های احساسی، هویت ملی دگرگون می گردد.
از نظر فرهنگی نیز جام جهانی عرصه ای فراخ برای خودنمایی فرهنگ های ملی در بستر یك فرهنگ فراملی فراهم می كند. اگر چه حضور ۳۲ تیم مختلف از پنج قاره جهان در بازی های جام جهانی یا حضور بازیكنانی با ملیت های متفاوت در تیم های ملی، فرهنگ انسانی را به نمایش می گذارد اما در دیگر سو، فرهنگ معروف به «فرهنگ فوتبال» با ویژگی های خاص خود از پنجره جام جهانی خودش را به دورترین نقاط جهان تحمیل می كند و ارزش هایی را كه روزی در یك گوشه خاص از این جهان پهناور طرفدارانی داشته، به عنوان ارزش های جهانی وانمود می نماید.
از نظر اقتصادی، بازی های جام جهانی یكی از بزرگ ترین بازارها را پیش روی بنگاه های اقتصادی قرار می دهد و آنها را به رقابت شدیدی با یكدیگر وامی دارد. رؤیای كسب درآمدهای كلان از جام جهانی از مدت ها قبل دست اندركاران امور بخش رسانه ای، تبلیغاتی، تهیه و تأمین مواد غذایی، تهیه و توزیع لوازم ورزشی، سیروسیاحت، حمل ونقل و... را به تكاپو واداشته تا با درك صحیح از فرصت پیش آمده، منافع بالقوه موجود در این عرصه را به منافع بالفعل برای خود تبدیل كنند.
اگر چه بازی های جام جهانی علاوه بر رقابت های ورزشی ظاهر آن، در درون خویش رقابت های گسترده سیاسی، اقتصادی و فرهنگی كشورهای حاضر در این میدان را دارد اما با این وجود، این بازی ها از زیبایی و جذابیت خاصی برخوردار است كه می تواند لحظات پر از شور و شوقی برای میلیون ها انسان در سراسر جهان فراهم آورد. دلیل این امر هم آن است كه جام جهانی فوتبال، بخشی از زندگی بشر كنونی با تمام ویژگی های آن است.

دكتر علی صباغیان

منبع : روزنامه همشهری