صنعت پوشاک ورزشی در آفساید

كلین كلاث، شركت آسیایی تولیدكننده پوشاك ورزشی، گزارشی را كه آكسفام، دیگر شركت این حوزه، درباره وضعیت و حقوق كارگران شاغل در كارخانجات تولیدی لباس‏های ورزشی آسیا تهیه كرده تایید كرد. در این گزارش كه با نام »آفساید« ارائه شده نتیجه‏گیری شده كه شركت‏های تولیدكننده لباس‏های ورزشی در تامین حق آزادی تشكیل انجمن‏های صنفی برای كارگرانشان موفق عمل نكرده‏اند. بعضی شركت‏ها در این ارتباط گام‏های مثبتی برداشته‏اند كه منجر به بهبود وضعیت كارگران در برخی كارخانه‏ها شده اما هنوز رویكرد كلی این صنعت درباره حقوق تشكل‏های صنفی و تجاری متناقض است.
در آگوست سال ۲۰۰۴، درست قبل از آغاز بازی‏های المپیك آتن، سه شركت كلین كلاث، آكسفام و گلوبال یونیونز تصمیم گرفتند گام رإ؛ ازتلاش‏های جداگانه‏ای كه هر یك برای بهبود وضعیت كاركنان زنجیره تامین خود كرده بودند فراتر بگذارند و در این كار الگویی برای سایر شركت‏های صنعت پوشاك ورزشی شوند.
با گذشت دو سال، گزارش اخیر برداشته شدن گام‏های مثبت را تایید می‏كند اما می‏افزاید: متاسفانه وضعیت كارگران تغییر محسوسی نشان نمی‏دهد. به عقیده كلی دنت، یكی از دست‏اندركاران تهیه این گزارش، حق كارگران برای تشكیل اتحادیه برای دستیابی به پیشرفت‏های اساسی در كارخانه‏ها ضروری است اما بسیاری مارك‏های معروف هنوز اشتیاقی به شركت در این بازی از خود نشان نداده‏اند.
گزارش آكسفام تحقق برنامه‏ای موسوم به ورك را دنبال می‏كند كه انجمن بازی‏های دوستانه در سال ۲۰۰۴ به شركت‏های ورزشی پیشنهاد كرد. این برنامه شركت‏های هدف مانند پوما، آسیكس، لوتو، كاپا، اومبرو، فیلا، میزونو، نیوبالانس، آدیداس، نایك، ریبوك و اسپیدو را دربرمی‏گیرد. به این ترتیب این گزارش منبع اطلاعات بسیار موثقی درباره اتفاقاتی است كه تاكنون رخ نداده‏اند.
گزارش یاد شده بهبودهایی را در وضعیت كارگران نشان داده اما بر اساس تحقیقات همین گزارش، كارگران شركت‏های تولیدكننده لباس ورزشی تحت شرایط سخت و برای ساعات متمادی كار می‏كنند كه اغلب آنها را با مشكلات و خطرات بسیاری رو به رو می‏كند كه آشفتگی در اعمال یكی از آنهاست. انجمن حقوق صنفی آنها به ندرت به این مسائل رسیدگی می‏كند ودر برخی موارد هم آنها را با خشونت جواب می‏كند. دستمزد آنها در قبال ساعت كاری استاندارد هفتگی بسیار پایین است و آنها نمی‏توانند با این حقوق حتی نیازهای اولیه خانواده‏هاشان را برطرف كنند. تلاش برای بهبود دستمزد و سایر شرایط كاری در بسیاری موارد به تغییرات قابل ملاحظه‏ای منجر نمی‏شود مگر آن كه به كارگران اجازه داده شود تشكیلات خاص خود را تشكیل بدهند و برای رسیدن به خواسته‏های خود به صورت گروهی با كارفرمایان به توافق برسند.
شركت فیلا هنوز در انتهای فهرست واقع شده و خودداری آنها در رسیدگی به موضوعات حقوق كارگران از طرف گزارش آكسفام محكوم شده است. چندی پیش كارخانه تائه هوآ كه یكی از تامین‏كنندگان كفش‏های ورزشی فیلا در اندونزی است و كارگران آن در بدترین وضع به سر می‏بردند، ناگهان و بدون اخطار قبلی تعطیل شد. یك سال گذشت و هنوز هیچ یك از ۳۵۰۰ كارگر این كارخانه مبلغی به عنوان حمایت یا انفصال از خدمت دریافت نكرده‏اند. فیلا هم از آشكار كردن نقش خود در بسته شدن این كارخانه طفره می‏رود ومسئولیت این كارگران را برعهده نمی‏گیرد.
این گزارش كه در آستانه جام جهانی فوتبال آلمان منتشر شده باز هم نشان‏دهنده تقابل سخت بین كارگرانی كه كفش و لباس ورزشی تولید می‏كنند با ورزشكارانی است كه در زمین فوتبال بازی می‏كنند. صنعت تولید لباس ورزشی كسب و كار بزرگی است ومارك‏های تجاری نظیر نایك، ریبوك، آدیداس، پوما، آسیكس و فیلا درآمد سرشاری از آن دارند ومیلیون‏ها یورو برای بازاریابی و دستیابی به حمایت مالی ورزشكاران صاحب نام خرج می‏كنند. در همین حال، كارگران آسیایی كه كفش‏ها و لباس‏های ورزشی تولید می‏كنند شرایط سختی دارند. آنها برای تامین نیازهای اولیه خانواده‏هاشان با مشكلات بسیاری دست و پنجه نرم می‏كنند و بسیاری از آنها از امكانات تشكیل یا پیوستن به اتحادیه‏های كارگری بدون تبعیض، اخراج یا خشونت بی‏بهره‏اند.
كارخانه پاناروب نزدیك جاكارتا در آستانه جام جهانی فوتبال برای دیوید بكام و فرانك لمپارد از انگلستان، زین الدین زیدان و پاتریك ویه را از فرانسه، رائول از اسپانیا و كاكا از برزیل و نیز آرین روبن از هلند، كوین كورانی از آلمان و زی روبرتو از برزیل كفش آدیداس پریداتور پالس آماده كرده است. با این حال، آدیداس از كمك به ۳۰ كارگر اخراجی برای بازگشت به كار امتناع می‏كند.

نوشین دیانتی

منبع : مجله گسترش صنعت