پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


بازسازی اسطوره بزرگ ایرانی


بازسازی اسطوره بزرگ ایرانی
اشتیاق نوجوانان به آشنایی با دنیایی متفاوت از آنچه در آن زندگی می كنند، رویارویی با آدم ها و آرا و عقایدشان و درك تجربیات تازه همواره یكی از علل علاقه مندی آنان به مطالعه بوده است، كه در این میان آثار غیرداستانی از جمله زندگینامه سهم عمده ای در این شناسایی و برقراری ارتباط داشته اند.
براساس تحقیقات انجام شده می توان دریافت كه كودكان و نوجوانان با خواندن زندگینامه های واقعی با وجود پیچیدگی ها و گهگاه زندگی پردرد و مشقت، دستاوردهای بسیاری به دست می آورند. «گرترود بی هرمن» معتقد است زندگینامه هایی كه به درستی و با ارزش های ادبی ارائه شده است می تواند سهم مهمی در انسجام شخصیت كودكان و نوجوانان و درك اجتماعی آنها داشته باشد. اگرچه سابقه نوشتن زندگینامه برای كودكان و نوجوانان در آمریكا و اروپا به سده های هفدهم تا نوزدهم میلادی برمی گردد اما پرداختن به این گونه ادبی در كشور ما سابقه ای طولانی ندارد.
و شاید فقط بتوان در سال های اخیر به تجربیاتی از این دست در ارتباط با زندگینامه شهدا و چند تن از چهره های ماندگار یا مجموعه مفاخر ملی، مذهبی و یكی دو اثر دیگر اشاره كرد كه عمدتاً توسط ناشران دولتی در ایران چاپ و مورد حمایت قرار گرفته است. اما كتاب به دنبال فردوسی جزء معدود زندگینامه هایی است كه برای نوجوانان توسط یك ناشر غیردولتی به چاپ رسیده است. به دنبال فردوسی از سلسله كتاب های هفت جلدی به دنبال.... است كه توسط نشر ققنوس منتشر شده است. در این سلسله كتاب ها تلاش شده تا به زندگی شخصیت های ملی- مذهبی، وقایع تاریخی و داستان های مشهور پرداخته شود. نویسنده اثر محمد حسینی در این كتاب زندگی بزرگترین حماسه سرای ایرانی را ترسیم می كند. از دوران كودكی او می گوید: معلم به پسرك نگاه كرده بود. «اسمت حسن نبود، پسرم؟»
«بله استاد، حسن ابن علی.»
«علی دهقان باژ؟»
«بله استاد.» قدم زنان پیش رفته بودند.
«پدرت مرد دانشمندی است.»
«می دانم.»
حسینی در سایه گفت وگوهایی داستانی و روایتی صمیمی از سال ها تلاش و كوشش فردوسی برای خلق شاهنامه و اوضاع سیاسی آن دوره اثری جذاب و خواندنی خلق كرده است و توانسته خواننده را قدم به قدم با خود تا پایان اثر یعنی زمانی كه تابوت فردوسی بر سر دست هاست و از پی اش فرستادگان محمود غزنوی در جست وجوی او هستند، به همراه ببرد. «نترسید، هدیه سلطان است به شاعر بزرگ طوس. هفتاد بار شتر طلای ناب.»
مردم همچنان بی اعتنا می گذرند.
«با توام زن، فردوسی را نمی شناسی؟»
«دختر فردوسی جوابی نمی دهد.»
فرمانده به سوی نقال می رود.
«تو مرد نمی دانی كجا می شود پیدایش كرد؟»
نقال می گوید: «در شاهنامه اش.» و به راه خود ادامه می دهد.
بدون شك یكی از ملاك های خلق یك زندگینامه موفق، شخصیت پردازی خوب اثر است.
مارگارت فلمینگ ذوق هنری لازم برای نوشتن یك زندگینامه خوب را با ذوق لازم برای نقاشی كردن یك چهره مقایسه می كند و حسینی كه نویسنده ای است توانا این ذوق را در پرداخت اثر به كار برده است.
اینكه فردوسی كیست و چه كرده است، اطلاعات جسته، گریخته ای است كه در تاریكی فرورفته است اما در كتاب به دنبال فردوسی نویسنده اثر با علم و آگاهی نوری را به زندگی او می تاباند كه به خواننده نوجوان امكان می دهد تا در پرتو این نور آنچه را می خواهد ببیند و با انگیزه های فردوسی برای خلق شاهنامه و مشكلاتی كه در مسیر او برای نوشتن وجود داشته آشنا شود.
«ابوالقاسم»!
زمزمه می كند: «پدرم مرد و فراموش شد، اما دقیقی با هزار بیت تا ابد زنده خواهد بود.» همسرش می گوید «ابوالقاسم». نمی شنود. فكر می كند. «مردمی كه این طور تحقیر شده اند، به یادآوری نیاز دارند. اسطوره لازم دارند. باید به یادشان آورد كه مهم بوده اند و باز می توانند مهم باشند.»
نكته مهم دیگری كه در خلق یك زندگینامه نباید از نظر دور داشت مسئولیت ویژه ای است كه نویسنده در قبال درستی و موثق بودن شخصیت ها و زمان ها و مكان ها دارد.
می هیل آربوت نات و دوروتی می برادریك معتقدند زندگینامه نویس ها پیش از آنكه دستشان به ماشین تحریر برود باید آماده باشند تا ماه ها و شاید بیشتر به مطالعه و پژوهش بپردازند. در این راستا در انتهای كتاب «به دنبال فردوسی» مبحثی با عنوان درباره كتاب آمده است كه در آن به منابع مورد استفاده برای خلق این اثر اشاره شده و علاوه بر آن به نظر می رسد نویسنده این زندگینامه با اشراف بر اشعار شاهنامه و با رجوع به آنها بهره بسیاری از آنها برای خلق اثر برده است.
كتاب «به دنبال فردوسی» در هفت فصل به زندگی ابوالقاسم فردوسی پرداخته است و در پایان هر فصل اطلاعات دانشنامه ای ارزشمندی مربوط به زبان، حكام، اساطیر و موقعیت های جغرافیایی و حماسه ها برای نوجوانان با زبانی ساده و رسا تنظیم شده است. این اطلاعات دانشنامه ای تصویر روشن تری از زمان و مكان و موقعیتی كه فردوسی در آن قرار داشته به خوانندگان اثر می دهد.
در پایان این مجموعه داستانی از شاهنامه با عنوان هفت خوان رستم به نظم و نثر آورده شده است.
هفت فصل و هفت خوان رستم یكی از هفت گانه های نشر ققنوس است كه محمد حسینی توانسته با موفقیت آن را به نوجوانان معرفی كند.
میترا صادقی
محمد حسینی
انتشارات ققنوس
تعداد: ۲۲۰۰نسخه
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید