من؛قاضی خودم

●چرا باید این قدر ساده باشم كه چنین حرفی بزنم؟!
- همیشه شكست می خورم. من هیچ وقت نمی توانم به آنچه كه می خواهم برسم...
- من همیشه از نظر احساسی شكست می خورم...
- هیچ كس مرا دوست ندارد. من آدمی دوست داشتنی نیستم...
شما چقدر در روز به قضاوت در مورد خودتان می پردازید؟ آیا تا به حال به این موضوع فكر كرده اید كه هر روز چند بار خودتان را بد، نالایق، نادان و... خطاب می كنید؟ آیا هرگز به این موضوع پی برده اید كه با این كار چه لطمه ای به احساسات خود می زنید و این سرزنش ها چه عواقب ناگواری برای تان به بار می آورد؟
در موردخود قضاوت كردن یكی از مشكلات رایج افراد است كه احساساتی نظیر ترس، عصبانیت، اضطراب و افسردگی را در پی دارد. گاهی اوقات بسیاری از مردم، علت اصلی چنین احساساتی را عوامل خارجی می دانند و متوجه این موضوع نیستند كه ریشه این عواطف دردناك، همان خود قضاوت كردن های روزمره شان است. در واقع تمامی این باورها ناشی از افكار خود انسان هاست كه با قضاوت كردن و سرزنش اعمال و رفتارشان به آن دامن می زنند. اغلب اگر از فرد مضطربی علت اصلی تشویش و نگرانی اش را بپرسید، به عنوان مسائلی كه به تازگی برایش روی داده است می پردازد و دلیل آن را اتفاق یا شخصی كه با آن روبه رو بوده است می داند، در حالی كه اگر بخواهیم در سطوحی عمیق تر به احساسات این فرد رجوع كنیم، می بینیم كه اصلاً اینگونه نیست. این خود قضاوت كردن و افكار درونی شخص است كه منجر به اضطراب و تشویش درونی وی شده است. هیچ چیزی نمی تواند باعث عصبانیت یا افسردگی شخص شود مگر اینكه پیش از آن، او با قضاوت هایی كه از خود داشته، زمینه چنین احساساتی را فراهم كرده باشد. در واقع هر اضطراب و ناهنجاری درونی، زاییده تفكرات و نظریات خاصی است كه از خود قضاوت كردن های شخص نشأت می گیرد.
گاهی اوقات خود قضاوت كردن و سرزنش اعمال و رفتار خود، تبدیل به اعتیاد می شود. اگر اعتیاد را رفتاری تدافعی از سوی شخص برای مقابله با رنجی كه با آن رودرروست در نظر بگیریم، در این صورت باید برای درمان خود قضاوت كردن افراد به دنبال آن رنجش درونی بود كه آنها با پناه بردن به سرزنش خویش سعی در رفع و تقابل با آن دارند. معمولاً خود قضاوت كردن اشخاص پیامد ترس از عدم پذیرش یا شكست در برهه ای خاص از زمان است. باورهای نادرستی مانند اگر من هم اكنون به قضاوت و سرزنش خودم بپردازم، دیگران را از این كار باز می دارم و دیگر چیزی برای سرزنش من باقی نمی ماند یا من با انتقاد و قضاوت خودم این انگیزه را پیدا می كنم تا تمامی كارهایم را بدون شكست و با موفقیت انجام دهم. به این صورت هم من احساس آرامش می كنم و هم دیگران مرا بهتر می پذیرند... .
اما همان گونه كه یك كودك دبستانی تكالیف خود را با تشویق، بسیار بهتر از زمان تنبیه و سرزنش انجام می دهد، بزرگسالان نیز با انتقاد و سرزنش نمی توانند رویكرد مثبتی داشته باشند. قضاوت ها فقط فرد را از قبول مسئولیت های تازه باز می دارد و مانعی بزرگ برای آنها تلقی می شود. در واقع قضاوت نه تنها انگیزه لازم را به فرد نمی دهد بلكه وی را تبدیل به شخصی منفعل می كند كه از انجام هر نوع حركتی عاجز است.راه حل مناسب برای مقابله با چنین رویكردی آن است كه ما با احساساتی نظیر ترس، عصبانیت، اضطراب و... آشنا شویم و در پی علل اصلی آنها در درون خود باشیم. در این مرحله باید به خودتان بگویید: چه چیزی به خودت گفتی كه باعث بروز چنین احساسی شدی؟ . هنگامی كه شما به این قضاوت هایی كه درباره عواطفتان دارید آگاه باشید، در مرحله بعد از خودتان می پرسید: آیا واقعاً این صحبت هایی كه با خودم داشتم درست بود؟! . اگر صددرصد مطمئن نیستید كه باورهایتان در رابطه با خودتان حقیقت داشته اند، با رجوع به خود درونی به قدرت عقلانی بالاتری كه در نهادتان جای دارد به سؤالی اساسی تر خواهید رسید. پس چه چیزی درباره من حقیقت دارد؟ . در این حالت شما پذیرای قبول حقیقت هستید و درمی یابید كه هرآنچه تا به حال درباره خودتان باورداشته اید و قضاوت می كردید بسیار متفاوت بوده است. به عنوان مثال در جواب این قضاوت كه چرا من این قدر ساده هستم كه این حرف را زدم؟ می توانید بگویید كه همه ما در همه حال دچار اشتباه می شویم. اشتباه، بخشی از طبیعت انسان هاست و خطاها به معنای حماقت افراد نیست .
هنگامی كه بتوانید به حقایق درون تان از این زاویه بنگرید با خود مهربان تر خواهید بود و به جای احساس عصبانیت و تشویش، وجودتان سرشار از عشق و محبت می گردد.برای رهایی از هر اعتیادی چالش های فراوانی در پیش رو خواهد بود كه اعتیاد به خود قضاوت كردن نیز از این امر مستثنی نیست. پس سعی كنید برای نجات از این اعتیاد، با وجودتان مهربان تر باشید؛ هر چند كه رهایی از دام قضاوت های درونی بسیار مشكل است و نیاز به تمرین های معنوی بسیار دارد اما حاصل كار، آنچنان با ارزش است كه تمامی جنبه های زندگی را تحت تأثیر خود خواهد داشت.

لیدا هادی

منبع : روزنامه همشهری