محکوم به تنهایی نیستی

این بحث لزوماً به زنان متاركه كرده اختصاص ندارد و به درد هر زن و دختری و حتی مردی می خورد كه از یك رابطه عاطفی خارج شده است.
● سؤال كلیدی : آیا شما رابطه عاطفی داشته اید كه به دلایلی خاتمه یافته و قصد ارتباطی جدید دارید؟
۱- چه زمانی می توانم وارد رابطه عاطفی جدید شوم ؟
۲- چه خطرهایی در پیش راه من قرار دارد؟
۳- ترك اعتیاد عاطفی و خاطره زدایی و پاكسازی قلب از خاطرات
خانمی ۲۳ ساله(ملینا) پس از ازدواج با پزشكی ۳۰ ساله(بهروز ) ، پس از ۱۶ ماه زندگی مشترك ، تصمیم به طلاق گرفتند. علت طلاق خسیسی غیر قابل تحمل بهروز به علاوه وابستگی بیش از حد ملینا به مادرش بود. فكر كنیم كه ملینا و بهروز پس از این جدایی و تحمل تمام استرسهایی كه نام بردیم، قصد دارند كه روابط عاطفی سالمی داشته باشد. پیش از طرح مبسوط بحث، مقدمه ای بسیار مهم را تقدیم می كنم :
آیا امروزی كه ما این مقاله را می نویسیم و شما بزرگواران به خواندن آن مشغولید؛ علی رغم حساسیت های فرهنگی ما و باورهای دینی ریشه دار مردم مان ، ازدواج تنها فرم رایج ارتباط دختر و پسر در ایران است؟ نظر كارشناسان واساتید بزرگوارم در مشاوره و بهداشت روان اصلاً چنین نیست ! شخصاً نیز در تحقیقات مفصلم به نتایجی دیگر رسیده ام.گرچه خیلی خوشایند ما نیست كه روابط زن و مرد غیر از شكل ازدواج ، شیوع دارد ولی انكار این حقیقت رایج ، منجر به این خواهد شد كه بحران روابط عاطفی مخدوش، دامنگیر كل مملكت شود.به همین خاطر است كه خوشبختانه مسؤولین دلسوز نظام با درك واقعیت موجود روابط دختر و پسر در ایران ، به كمك متخصصین بهداشت روان ، جامعه شناسان زبده، مددكاران با تجربه و اندیشمندان مجرب كشورمان، مدتی است كه به بررسی روابط دختر و پسر در ایران پرداخته اند تا جایی كه ستادی علمی به نام «ستاد آسیب شناسی روابط دختر و پسر» به همت تعدادی از دانشجویان دانشگاه پیام نور، از یكسال قبل به تحقیق و بررسی علمی دراین باره می پردازند . تا وقتی ما در انكار به سر می بریم ، معضل به جای خود باقی است .دختران و پسران ایرانی از سن كم مخفیانه با هم دوست می شوند و ناآگاهانه ضربه می زنند و ضربه می خورند و پر از آسیب عاطفی می شوند و وقتی به سن ازدواج می رسند ، به مشكلات روحی گرفتار شده اند و به واقع تازه اول مشكلاتشان است.
نگاشته پیش روی شما رویكردی واقعگرا و بدون پرده پوشی درباره روابط عاطفی سالم می باشد و امید است كه نكات كاربردی آن ، به برقراری روابط عاطفی متعهدانه و حاوی رشد و شكوفایی بینجامد. برگردیم به بحث ملینا و بهروز، از انتخاب ملینا برای ازدواج (پزشك جوان ) چنین بر می آید كه در ملاك های انتخاب او شغل و موقعیت اجتماعی و درآمد، حضور دارند. پس الان هم كه او بخواهد ارتباطی به ویژه ارتباط منتهی به ازدواج داشته باشد، دنبال فردی می گردد كه دست كم موقعیتی كمتر از بهروز نداشته باشد (از لج نفر قبلی ، نفر جدید را انتخاب نكنید)
اما همزمان اتفاق دیگری نیز در حال وقوع است. ملینا فكر می كند كه باید از تجربه زندگی سابقش نیز استفاده كند كه خیلی هم خوب است.
تجربه سابق او عبارت بود از اینكه زندگی با آدم خسیس بسیار سخت و جانكاه است. الان چه خطر بزرگی ملینا را تهدید می كند؟ دنبال فردی بگردد كه غیر از موقعیت اجتماعی خوب، دست و دلباز باشد. به قول روانكاو بزرگ قرن، كارل گوستاو یونگ ، ناخودآگاه چنین زنی از ترس تكرار تجربه قبلی خود به مردی گرایش می یابد كه برعكس ارتباط نا موفق قبلیش باشد...هرگز به این دام نیفتید!
یعنی بسیار مراقب باشید كه تحت تسخیر تجربه قبلی خود نباشید.مثالی می زنم كه بسیار كمك كننده است.فرض كنید در یك مسابقه كشتی، یك بار از نقطه ضعف حریف استفاده كردید و با زیرگیری از سمت چپ او، وی را خاك كردید و امتیاز گرفتید.حریفتان احتمالاً بسیار مراقب پای چپش می شود كه دوباره به شما امتیاز ندهد؛ همین توجه بیش از حد به پای چپ باعث غفلت او از سایر نقاط (مثلاً زیرگیری پای راستش) می شود و شما به راحتی می توانید امتیازی از او بگیرید.
حكایت ارتباط های جدید پس از جدایی(طلاق یا هر قطع ارتباط دیگر) شبیه همین است. افراد دنبال ویژگی برعكس ارتباط قبلیشان می گردند و چنان جلب آن می شوند و از فرد جدید تصویری رؤیایی می سازند كه اصلاً از بسیاری از نكات مهم قابل بررسی غافل می شوند. ببینید ملینا با مردی روبرو می شود كه برعكس بهروز ، گشاده دست و ولخرج است و ملینا بسیار شیفته این اخلاق او می شود.چه كسی تضمین كرده كه مرد جدید علی رغم دست و دلبازی چه بسا شكاك نباشد؟ یعنی زندگی تضمینی نداده كه شما را مثل سابق امتحان كند ؛ ملینا موظف است كه غیر از خسیسی به نكات اخلاقی و رفتاری بیشتری توجه كند.بهروز هم در خطری مشابه قرار دارد؛ او نیز با دیدن زنی كه وابسته به مادر و پدرش نیست(برعكس ملینا) ، بسیار شاد و علاقه مند می شود و چه بسا زن جدید مستقل باشد و فرض كنید وسواسی هم باشد! دوباره جدایی و...
▪ آیا برای ملینا و بهروز ، هزینه یك طلاق بس نیست؟ همین است كه ما پس از جدایی باید به دو نكته توجه كنیم:
۱- كدام ویژگی درونی من باعث جدایی و شكست عاطفیم شد؟سهم من در این گندكاری چه بوده است؟ جواب به این سؤال مستلزم صداقتی بیرحمانه با خود است .هر كسی جرأت مواجهه با این موضوع را ندارد .راحتتر اینست كه همه تقصیرات را گردن بقیه (خدا و همسر سابق و جامعه و خانواده ها بیندازیم !)
۲- كدام ویژگی شریك عاطفی من باعث شكست ارتباط عاطفیمان شد؟ وقتی كه متوجه موارد فرد مقابل شدیم ، دیگر در تله آنها نخواهیم افتاد و مراقب خواهیم بود كه اگر كسی را یافتیم كه این ویژگیهای همسرمان را نداشت ، ذوق زده نشویم و به بررسی مسائل دیگر نیز بپردازیم.
حالا پاسخ بهتری داریم به این سؤال كه چه زمانی وارد ارتباط عاطفی جدید شوم ؟ زمانیكه دو سؤال بالا را جواب دادید و موارد زیر:
● ترك اعتیاد عاطفی كنید :
اگر فكر كردن به ارتباط قبلیتان ، شما را آزار می دهد (دلتنگی ، خشم ، نیاز و...) هنوز در فاز احساسی قوی به سر می برید و وارد هر ارتباطی شوید ، شریكتان را به شدت آزار خواهید داد و با مقایسه و جابه جایی ، ارتباط عاطفیتان را به نابودی خواهید كشاند.
برای ترك اعتیاد عاطفی هرگز جایگزینی نكنید. با فرار به ارتباطهای جدید و آزمودن آدمهای جدید ، مواجهه با تنهایی خود را به تعویق نیندازید . انسانهای جدید درد شما را مثل شما نمی فهمند و كسی بیكار نیست كه پرستاری روح لطمه خورده شما را به عهده بگیرد.نیاز شدید شما به عشقی تازه ممكن است موجب استثمار و نهایتاً سرخوردگی شما شود.
مراقب بخش معصوم درونتان باشید .تعهد درونی شما به بخش مقدس درونتان ، شما را در عبور از بحران كمك بسیار می كند.
▪ بخشی مقدس درون هر انسان به ودیعت نهاده شده است . به تعبیر قران كریم ،خدا بخشی از شرافت خودش را در انسان دمیده است: و نفخت فیه من روحی پس اولاً شكست عاطفی شما ، پایان زندگی نیست چونكه بر خلاف جمله غلطی كه بعضیها می گویند واقعاً عشق زن و مرد تمام زندگی نیست.عشق زمینی برای بعصی چیزها لازم است ولی ما فقط كه برای جنس مخالفمان آفریده نشدیم. دیگران هم وظیفه ندارند كه زخمهای ما را ترمیم كنند.پس چه كسی به داد ما برسد؟
▪ جواب : بخش مقدس درونمان می تواند بهترین پرستار ما باشد. این بخش است كه برایمان هدف پاك خلقتمان را یاد آوری می كند و كمكمان می كند كه خرد نهفته تجربه هایمان را در بیابیم .
▪ افسردگی پس از شكستهای عاطفی ، می تواند بسیار سازنده باشد و شما را به تفكر و حتی تغییر جدی در روش زندگیتان وا دارد. برای بعضیها هم افسردگی بهانه ایست كه هر لجنی را به روح و جسم خود وارد كنند.انتخاب شما چیست ؟ انسان را انتخابهایش می سازد و هر انتخابی هزینه های خودش را در بر دارد.
▪ بی بند و باری اخلاقی ، رفتن به میهمانیهای آنچنانی ، استفاده از الكل و سیگار و مخدر واقعا آخرین سرمایه های شما را به باد می دهد.
تمام كسانی كه برای رهایی شما از افسردگی به شما پیشنهاد شادیهای زودگذر می دهند یا دشمن پنهان شما هستند یا دوست نادانتان .
شما باید دوباره برخیزید و به خود و خدایتان نشان دهید كه لیاقت نام شریف انسان را دارید . البته به بعضیها هم نشان خواهید داد كه چه گوهری را از دست داده اند!
از لج دیگران خودسازی كنید نه ازدواج! انتقام كار ابلهان است .
خودتان را رشد دهید آنوقت بقیه حساب كار خود را می كنند.
بعضیها حاضرند دوباره بدبخت شوند تا چشم شوهر یا زن سابقشان از حدقه بیرون بیاید! واقعاً این كینه چقدر انسانها را به باد می دهد . متأسفانه كم نیستند خانواده هایی كه به این تفكر انتقام دامن می زنند و فرزندشان را به سمت ازدواجهایی بی ریشه سوق می دهند. حضرت امیر جمله عجیبی دارند كه العقل حفظ التجارب یعنی خردمندی اینست كه انسان تجربه های سابق خود را به یاد داشته باشد.
تمام خاطرات خوب سابقتان را انكار نكنید، شریك سابق عاطفی شما در مجموع انسانی بوده مثل شما یعنی هم خوی فرشته داشته است هم خوی شیطان .شما هم فرشته تمام نبوده اید نه؟انكار خاطرات خوب باعث می شود كه بخشهایی نیك از درون خود شما برای همیشه تعطیل شود و پرداختن به آنها به طور ناخودآگاه شما را در آینده دچار اضطراب كند.البته خاطرات سابق را مرتب دوره و یادآوری و نقل قول نیز نكنید.

دكتر علیرضا شیری
مشاور بهداشت روان، مدرس دانش خانواده
در دانشگاه تهران
آسیب شناسی روابط عاطفی زنانه و مردانه پس از شكست عاطفی
منابع بحث:
۱. jung,aspects of masculine- edition ۲۰۰۳/Routledge publisher
۲-انسان در جست وجوی هویت خویش _ كارل یونگ _ترجمه محمود بهفروزی _انتشارات گلبان
۳-قران كریم
۴- بیانات استادان گرامی تورج بنی صدر و خانم زویا منزوی و خانم ناهید معتمدی در مباحث فرافكنی از دیدگاه روانشناسی عمقی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت