اعتیاد به دنیای مجازی

فناوری های جدید و خصوصاً كامپیوتر و اینترنت، علاوه بر مزایایی كه دارند، بی گمان پدید آورنده مشكلات جدید یا تشدید كننده مشكلات قدیمی نیز هستند. ویژگی های منحصر به فرد اینترنت ازجمله سهولت دسترسی به آن، ۲۴ ساعته بودن، سادگی كار، هزینه پائین، گمنام ماندن كاربران در آن و... همگی موجب استقبال عظیم مردم در سراسر جهان از آن شده است. این خصوصیات علاوه بر آن كه از یك طرف از قابلیت های اینترنت محسوب می شوند، از طرف دیگر از معایب آن نیز شمرده می شوند. یكی از مشكلاتی كه اینترنت پدید آورده است، اعتیاد مجازی یا اعتیاد به این شبكه عظیم جهانی است كه دارای تاثیر های رفتاری و روانی بسیار زیانباری بر روی كاربران است. شكی نیست كه اینترنت پیشتاز انقلاب صنعتی جدید است. فناوری جدید، همانند یك رابطه جدید است، یعنی در ابتدا جذاب و سرگرم كننده است، اما در نهایت نیازمند صرف انرژی و زمان فراوان برای حفظ آن هستیم. در مورد تاثیر اینترنت بر بهبود كیفیت زندگی تردیدی نیست، با این همه كامپیوتر و اینترنت اینقدر زمان كاربران را به خود اختصاص می دهد كه باعث شگفتی می شود. واضح به نظر می رسد كه به صورت اعتیادآوری می توان از اینترنت حسن استفاده یا سوءاستفاده كرد.
فناوری و خصوصاً كامپیوتر و اینترنت، در بهترین حالت به آسانی مورد سوءاستفاده بیش از حد قرار می گیرند و در بدترین حالت، اعتیادآور می شوند. ما در عصری زندگی می كنیم كه فناوری های دیجیتال همواره در مرز كارهای بزرگ، شیوه های جدید و بهتر انجام دادن كارها قرار دارند و البته در برخی موارد هم این شیوه ها صحیح هستند. در این عصر، هرچیز در عرض یكی دو سال كهنه و قدیمی می شود. كامپیوتر و اینترنت ادعای ساده تر كردن و آسان تر كردن زندگی ما را دارند، اما واقعیت به این سادگی ها هم نیست. به نظر می رسد كه اینترنت دارای قدرت تخریب روان است و می تواند شیوه های ارتباطی، اجتماعی و دادوستدی ما را به طور كامل دگرگون سازد. این شبكه همچنین می تواند نقاط تصمیم گیری روانی انسان را تغییر جهت دهد و می تواند بر رفتار حكومت كند. در شبكه اینترنت، پول كمتر واقعی به نظر می رسد، اما اینترنت قابلیت انجام معاملات مالی بدون تماس انسان ها را دارا است. این امكان منطقی به نظر می رسد كه به واسطه تماس انسان ها حتی با تلفن، قضاوت ها افزایش یابد و كنترل محرك ها بهتر شود. ما مخلوقاتی اجتماعی هستیم كه به روش های فراوان از روابط اجتماعی مان سود می بریم. اینكه ما چگونه پول خود را خرج می كنیم دارای پایه روانی و اجتماعی مشابهی همچون دیگر ابعاد رفتاری ما است. می توان سه دسته دیگر نیز به سوءاستفاده كنندگان از اینترنت اضافه كرد. دسته اول را ولگرد های الكترونیك می نامند. اینها كاربرانی هستند كه ساعت ها در اینترنت به گشت و گذار مشغول می شوند، بدون اینكه هدف یا تمركز خاصی داشته باشند. برای آنها همین آن لاین بودن، تحریك كننده است. آنها از تحریكات چند رسانه ای، چالش های دیدن مكان های جدید و یادگرفتن اطلاعات جدید، لذت می برند.
ویژگی «هیچ گاه تعطیل نبودن اینترنت» آن را برای اینگونه افراد شاداب و جذاب می سازد. ما تمایل داریم تا عرصه های ناكامل زندگی خود را بارها ببینیم و این ناتوانی در «به پایان رساندن» و فقدان تعطیلی شبكه اینترنت است كه ما را آن لاین نگه می دارد و مجبور می كند تا بارها و بارها به اینترنت باز گردیم، حتی بدون اینكه یك دلیل منطقی برای این كار داشته باشیم. مورد دیگر سوءاستفاده از اینترنت، معتاد شدن به اتاق های گپ (Chat Room)، نامه های الكترونیكی، سایت های دوست یابی و... است. واقعیت مجازی وارد زندگی واقعی ما می شود و در برخی موارد، افراد در اینترنت احساس شأن اجتماعی بالاتری می كنند. اینترنت به خودی خود مشكلات نوین را ایجاد و بسیاری از مشكلات قدیمی را نیز تشدید كرده است. همه فناوری ها شیوه های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهند.
در آخر این نكته را هم باید خاطر نشان كرد كه اگر فناوری ها كیفیت زندگی های ما را بهبود نمی دادند، دیگر هیچ سودی نداشتند. صرف اینكه ما می توانیم فناوری های نوین و جالبی ایجاد كنیم، نشانه بی خطر بودن آنها نیست.

میثم كریم پور

منبع : روزنامه شرق