سایت‌ها خاطرات تلخ و شیرین تابستان ۲۰۰۶ را ثبت کردند

● آن لاین‌ترین جام جهانی تاریخ
بسیاری روزهایی را به یاد می آورند كه تماشای مسابقات جام جهانی با تاخیر یك روزه و یا چندساعته انجام می گرفت و تنها در سال های اخیر بود كه امكان تماشای مسابقات به صورت زنده فراهم شد. هر چند حتی تماشای زنده یك مسابقه هم نمی تواند شور و هیجان دیدن یك مسابقه از نزدیك را ایجاد كند. به هر حال دیدن یك مسابقه با طرفداری كردن از یك تیم در استادیوم و یا خیابان متفاوت است. ابزارهای ارتباطی جدید به خصوص سایت های اینترنت با تاثیرگذاری فراوان بر فضای اجتماعی این تصور را به وجود آوردند كه در هر كاری و موضوعی می توانند دخالت كنند. اما همواره این پرسش مطرح بود كه در مقابل رقیب بزرگی چون تلویزیون عملاً اینترنت و سایت های اینترنتی از چه مزیتی برخوردارند. هر چند به سرعت مشخص شد كه سایت های اینترنتی نمی توانند جای دیدن وقایعی چون جام جهانی و بازی های المپیك را بگیرند اما به مرور همگان متوجه شدند اگر سایت های اینترنتی نمی توانند جایگزینی برای تلویزیون باشند اما حداقل توانستند بر جذابیت های آن بیفزایند. و طی سال های گذشته تجربه هایی نیز در این زمینه صورت گرفت و حضور اینترنت و سایت های اینترنتی به نوعی در وقایع مختلف بین المللی به رخ كشیده شد، اما جام جهانی ۲۰۰۶ در واقع بهترین فرصت برای نشان دادن این واقعیت بود كه سایت ها می توانند بر جذابیت های یك واقعه بیفزایند و طرفداران مجازی را بدون مسافرت به محل مسابقات در این تورنمنت بین المللی رهسپار كنند.
● پله پله تا جام
قبل از بازی آلمان - آرژانتین یك طرفدار اینترنتی به نام mozka در سایت مسابقات می نویسد: «مطمئنم كه آرژانتین صعود می كند.» او و ده ها طرفدار تیم آرژانتین بدون آنكه به آلمان مسافرت كنند در طول ۱۲۰ دقیقه در بخش گفت وگوی نرم افزار Matchcast یاهو كه امكان گفت وگوی طرفداران تیم ها را فراهم می كرد، با شور و حرارت از تیم خود طرفداری كردند هر چند سرانجام مغموم از پای كامپیوتر خود برخاستند. یاهو كه یكی از اسپانسرهای اصلی مسابقات جام جهانی است از مدت ها قبل در مورد این نرم افزار تبلیغات وسیعی را انجام داده بود. گزارش لحظه به لحظه مسابقه با افكت هایی چون صدای سوت داور عملاً بهترین امكان برای كسانی بود كه به تلویزیون دسترسی نداشتند اما در واقع بسیاری از كاربران اینترنت ترجیح می دادند كه همزمان با دیدن مسابقه فوتبال از امكانات این سایت بهره مند شوند.
هر چند این امكان سایت یاهو روزانه ۵ میلیون نفر را به سمت سایت فیفا fifaworldcup.com سرازیر كرد اما این برای نخستین بار نبود كه چنین امكانی در اختیار كاربران اینترنتی قرار می گرفت. از سال ۲۰۰۱ كه قرارداد پخش اینترنتی مسابقات با شیوه ای بدیع بین یاهو و فیفا منعقد شد یاهو تلاش كرد تا با شیوه ای نو عملاً به كاربران اینترنت گزارش لحظه به لحظه مسابقه را ارائه كند. در جام جهانی ۲۰۰۲ یاهو نرم افزار مورد نظر خود را راه اندازی كرد كه مشتركان بسیاری را به سمت خود كشید.
اما این نرم افزار كاستی های فراوانی داشت و خصوصاً در طی روزهای نخست راه اندازی عملاً كشش بازدید میلیونی كاربران اینترنتی را نداشت. به تدریج اما این سایت با همكاری بخش های فنی و خصوصاً سرورهای قدرتمند یاهو توانست همزمان به میلیون ها نفر نشان دهد كه می توان فوتبال را حتی به شكلی غیر از شكل معمول هم مشاهده كرد. كاری را كه یاهو در این زمینه انجام داد پیشتر به شكل های ابتدایی از سوی برخی سایت های دیگر دنبال شده بود اما اغلب این سایت ها صرفاً به ارائه نتیجه همزمان مسابقه و یا اطلاعات اندكی مثل زننده گل و یا دریافت كنندگان كارت قرمز و زرد بسنده می كردند. یاهو اما با گزارش لحظه به لحظه كوچكترین حركت بازی را به صورت متنی گزارش كرد و نتیجه آن استقبال فراوان كاربران از یك سو و رضایت مقامات فیفا و تمدید این قرارداد از سوی دیگر بود.
برای جام جهانی ۲۰۰۶ نرم افزار یاهو برای گزارش همزمان بازی تغییرات فراوانی كرد. مهمترین تغییر در این زمینه اضافه كردن امكانی برای تبادل صحبت های طرفداران تیم ها بود و همین موضوع این نرم افزار را از یكسویه گزارش كردن بازی نجات داد. در واقع همزمان یك كاربر اینترنتی می توانست در طول یك بازی هم از گزارش بازی و وقایع آن مطلع شود و هم نیم نگاهی به كری خوانی طرفداران تیم ها بپردازند كه با یك گل هورا سر می دادند و یا شكل های غمگین ارسال می كردند.
به جز این یاهو اطلاعات مربوط به ورزشگاه بازی، اطلاعات آب و هوایی محل بازی، معرفی كامل داوران، اطلاعات مربوط به خود بازی مثل درصد در اختیار گرفتن توپ و یا تعداد شوت و كرنر، كارت های زرد و قرمز را نیز در اختیار كاربران قرار داد. به جز این گزارش كننده بازی و یا بهتر بگوییم نویسنده بازی هایی كه یاهو از آنها استفاده می برد صرفاً به گزارش بازی نمی پرداخت بلكه در میانه گزارش خود گاه تحلیل هایی را نیز از روند بازی ارائه می داد و در واقع به نظر می رسید كه یاهو در این میان از یك تحلیلگر فوتبال بهره گرفته است نه یك ماشین تایپ. نرم افزار یاهو به غیر از این اطلاعات كاملی را از دو رقیب مانند مسابقه قبلی، تحلیل تیمی و شرایط گروه نیز در اختیار كاربر قرار می داد به طوری كه به ناگهان مجموعه ای از ده ها اطلاعات مختلف و ضروری در مورد یك بازی را به صورت یك بسته بندی مناسب ارائه می كرد.
● میلیاردها فلاش و یك جام
اما همه این امكانات در واقع صرفاً بهبودی از امكاناتی بود كه یاهو در دوره قبل جام جهانی از آن بهره گرفته بود ولی شاید گل اصلی قضیه و جدیدترین امكان این سایت، در اختیار قراردادن همزمان عكس های مسابقه بود. چنین كاری در دوره قبل تنها دقایقی بعد از بازی امكان پذیر بود ولی یاهو در داخل نرم افزار Matchcast قابلیت دیدن عكس ها را بلافاصله و در جریان بازی نیز فراهم كرده بود. در زمینه عكس یاهو نوآوری دیگری را نیز انجام داده بود و آن بهره گیری از امكانات سایت محبوب آرشیو عكس flickr بود. سایت فلیكر كه چندی قبل توسط خود یاهو خریداری شده در واقع امروزه مهمترین و موفق ترین سایت آرشیو عكس جهان به شمار می رود و هر كس به سادگی می تواند عكس های مورد نظر خود را روی آن قرار دهد. فلیكر به دلیل خاصیت باز خود بهترین امكان برای تماشای عكس های غیررسمی مسابقات جام جهانی را فراهم آورده بود. عكس هایی كه نه توسط عكاسان حرفه ای بلكه توسط بسیاری از توریست ها و مسافران جام جهانی از این رویداد ورزشی گرفته می شد و بلافاصله روی اینترنت قرار می گرفت. یاهو با اتصال میان نرم افزار خود و سایت فلیكر در واقع مهمترین قدرت خود را در پوشش چنین رویدادی نشان داد و شاید بتوان گفت بسیاری از نوآوری هایی كه رقبایی چون گوگل و مایكروسافت طی چند سال اخیر انجام داده بودند را بدین شكل پاسخ داد.
نوآوری های غول نرم افزاری گوگل در استفاده از نرم افزارهای جدید و قابل گسترش و خصوصاً افزایش ارزش سهام این شركت عملاً شركتی چون یاهو را كه از سابقه و قدرت بیشتری در این زمینه برخوردار بود متزلزل كرده بود. اما به نظر می رسد هر قدر رقابت این دو در فضای عادی به نفع گوگل تمام شده در مواقعی ویژه چون جام جهانی و المپیك این یاهو است كه می تازد.
فلیكر كه امسال نخستین جام جهانی خود را تجربه می كند و در جام قبلی متولد نشده بود حالا به بزرگترین منبع عكس جام جهانی نیز تبدیل شده است. تا قبل از بازی ایتالیا- اوكراین بیش از ۵۰ هزار و ۳۰۰ عكس از جام جهانی امسال در این سایت قرار گرفته است و این همه نه توسط مسئولان سایت بلكه توسط علاقه مندانی صورت گرفته كه با خرج خود به مسافرت رفته بودند. مزیت این عكس های عمدتاً آماتوری در پخش بودن عكاسان آنها در سراسر كشور آلمان بود. این همان مزیت و برتری وبلاگ ها در مقایسه با رسانه های سنتی نیز هست. در حالی كه رسانه ها و آژانس های عكس صرفاً تعداد محدودی از عكس این وقایع را در اختیار كاربران قرار می دهند.عكاسان فلیكری در همه جا حضور دارند و به جز عكس های رسمی، عكس های غیررسمی فراوانی نیز از حاشیه ها و جشن های اطراف این مسابقات روی سایت قرار دادند. در این راه افزایش كیفیت دوربین های دیجیتالی طی سال های اخیر نیز در موفقیت فلیكر بی تاثیر نیست. اگر تا پیش از این عكس عكاسان غیرحرفه ای هم از نظر كیفیت و هم از نظر تكنیك های عكاسی قابل مقایسه با عكاسان حرفه ای نبود حالا با وجود دوربین های بسیار پیشرفته ای كه با قیمت نه چندان گران در اختیار بسیاری از مردم قرار گرفته عكاسان حرفه ای صرفاً در نوع نگاه به سوژه ها می توانند با این عكاسان تازه وارد رقابت كنند.
● یك جام در دستان مجازی
برنامه یاهو برای پوشش رسمی اینترنتی مسابقات به نرم افزار Matchcast محدود نمی شد. سایت رسمی مسابقات كه در واقع سایت اصلی فیفا نیز هست توسط یاهو به روز و نگهداری می شد و اطلاعات مربوط به همه تیم ها، گفت وگوهایی با بازیكنان و مربیان و تحلیل های مختلفی از این بازی ها عملاً یاهو را به قدرت اینترنتی این مسابقات تبدیل كرده بود. همین همكاری در فضای مجازی و حضور در تبلیغات كناری زمین عملاً این سایت را به مهمترین سایت اینترنتی در جام جهانی تبدیل كرده بود. با این همه یاهو در پوشش رسانه ای این رویداد تنها نبود. سایت های بسیاری به مسابقات امسال به چشم فضای رقابتی نگاه می كردند و از این رو خصوصاً سایت های خبری وبلاگ ها از قابلیت های فراوانی برای پوشش مسابقات برخوردار بودند. در زمینه سایت های ورزشی سایت BBC با پوشش گسترده مسابقات عملاً در انگلستان بیشترین ترافیك اینترنتی را به خود اختصاص داد به طوری كه بر اساس گزارش Nielsen NetRatings یكی از سایت های آمار و تحلیل بی بی سی توانسته بیش از ۵۸ درصد از ترافیك اینترنتی مربوط به مسابقات جام جهانی را از آن خود كند. این در حالی بود كه ترافیك سرازیر شده به سمت سایت فیفا از این كشور تنها ۱۵ كشور عنوان شده است. به گزارش همین منبع سایت بی بی سی در هنگام بازی انگلستان با اكوادور تنها طی ۱۱ دقیقه حدود ۲ میلیون بازدید را به خود اختصاص داد كه این ركوردی برای یك سایت اینترنتی در این كشور به حساب می آید. بعد از این سایت Sky Sports با ۴۲۳ هزار بازدید در پنج دقیقه در مكان دوم قرار گرفت.
سایت بی بی سی از نظر گزارش لحظه به لحظه بازی عملاً از مزیت های یاهو برخوردار نبود، بنابراین تنها به ذكر نتیجه آن لاین بازی بسنده می كرد. اما در مقابل این سایت مملو از صدها فایل ویدئویی بود كه زوایای مختلف یك بازی و یك تیم (به خصوص انگلستان) را مورد توجه قرار می داد. اطلاعات مختلفی از تیم ها، گالری عكس، گزارش رادیویی بازی ها، تحلیل های مختلفی درباره تیم ها و... در این سایت قرار گرفته بود.
بی بی سی همچنین برنامه ای از بازی ها را به صورت آن لاین در اختیار كاربران قرار می داد كه بر اساس آن بازدیدكنندگان می توانستند بازی های مسابقات را حدس بزنند.
در این رقابت گوگل و موزیلا هم بی نصیب نبودند. گوگل بیشتر در اندیشه استفاده از مهمترین امكان اینترنتی این دوره یعنی ارائه فیلم های كوتاه از مسابقات برآمد و بلافاصله گل های مسابقات را روی سایت مخصوص (دانلود فیلم) خود قرار می داد و موزیلا هم در این میان با امكاناتی كه توسط یك نرم افزار روی این مرورگر (فایرفاكس) نصب می شد، به كاربران اطلاعات مربوط به بازی را به صورت آن لاین ارائه می كرد. مهمترین ویژگی مرورگر فایرفاكس موزیلا این بود كه نتیجه بازی را روی نوار پایینی مرورگر ارائه می كرد و در صورت به ثمر رسیدن یك گل در بازی با بازكردن یك
pop _up به كاربر این موضوع را اطلاع می داد.
● همه با هم تا جام
Our journey is almost over این نخستین كلماتی است كه در یك سایت وبلاگ معروف مسابقات و در صفحه مربوط به ایران آن نگاشته شده است. سایت www.worldcupblog.org برای تمامی ۳۲ تیم حاضر در مسابقات وبلاگ مخصوص درست كرده بود و هر كس می توانست در آن بنویسد. به غیر از این هر كس مایل بود می توانست در وبلاگ اختصاصی نیز به ارائه گزارش های مربوط به جام جهانی بپردازد. برخی از وبلاگ ها به شیوه یاهو به گزارش لحظه به لحظه مسابقه می پرداختند اما به دلیل آنكه این وبلاگ ها از امكانات سایت قدرتمندی مثل یاهو برخوردار نبودند برای دیدن جملات جدید كاربر باید به رفرش كردن صفحه می پرداخت. در كنار صفحه وبلاگ های مربوط به هر تیم، نتایج و جدول بازی های مربوط به آن نیز قرار گرفته بود و عكس هایی كه توسط كاربران گرفته شده بود نیز در كنار آن قرار داشت.وبلاگ نویسی مسابقات اما صرفاً به این سایت محدود نمی شد. این مسابقات در واقع بهترین فرصت برای كسانی بود كه می خواستند قدرت وبلاگ ها را در یك رویداد جهانی نیز از نزدیك مشاهده كنند.
وبلاگ نویس ها همه جا هستند؛ از داخل تا بیرون استادیوم، داخل رستوران ها و یا نشسته روی صندلی پارك ها و بدین گونه بیشترین اتفاقات را می توانند ثبت كنند. آنچه وبلاگ ها را در این زمینه از سایت های رسمی و خبری متمایز می كرد دقیقاً شبیه آن چیزی بود كه سایتی چون فلیكر را از آژانس های عكس متمایز می كرد. وبلاگ نویسان هر چند گزارشگران حرفه ای و تحلیلگران كاركشته فوتبال نیستند اما تعداد آنها آنقدر زیاد است كه می توانند بسیاری از حواشی مسابقات را به خوبی گزارش كنند. برای مسابقاتی در این سطح كه حواشی آن گاه از متن نیز پررنگ تر است بدین گونه وبلاگ نویسان مورد توجه بیشتری قرار می گیرند و میزان بازدید از صفحات اینترنتی آنان نیز بالا می رود.
وبلاگ ها طی روزهای اخیر آنقدر اطلاعات (عكس، ویدیو و متن) از مسابقات روی اینترنت قرار داده اند كه بازخوانی آنها شاید ماه ها به طول بینجامد.
با توجه به حضور ایران در جام جهانی بسیاری از وبلاگ نویسان ایرانی نیز به نوشتن از مسابقات پرداختند، برخی كه به آلمان رفته بودند گزارش های به روزتر و جذاب تری ارائه دادند و نكته جالب در مورد سایتی چون www.worldcupblog.org آنكه كاربران ایرانی پس از اكوادور و انگلستان در جایگاه فعال ترین وبلاگ نویسان جام جهانی قرار گرفتند. این در حالی است كه وبلاگ های كشورهای هلند و آلمان (میزبان مسابقات) عملاً پایین تر از ایران قرار گرفتند. به هر حال به نظر می رسید هر چند تیم ایران در جام جهانی حتی بازی های خوبی هم ارائه نداد اما حداقل وبلاگ نویسان ایرانی تصویر خوبی از ایران ارائه دادند.
به غیر از وبلاگ نویسان برخی سایت های ورزشی ایرانی نیز تلاش می كردند كه در این رویداد چندان از قافله عقب نمانند. ارائه نتایج و عكس هایی از این مسابقات و حواشی آن و همچنین ارائه تحلیل ها از جمله بخش هایی بود كه سایت های ایرانی به آن می پرداختند. با این همه عمده تمركز اخبار و اطلاعات روی تیم ایران بود و با حذف ایران از مسابقات همان شكل و شیوه معمول اطلاع رسانی این سایت ها ادامه یافت و چیز چندان جدیدی در آن دیده نشد.
جام جهانی با همه خاطره‌هایش هفته آینده به پایان می رسد، اما شاید به عنوان آن لاین ترین جام جهانی تاریخ تا مدت ها بر سرزبان ها باشد. اگر هم اكنون عكس هایی از جام های مربوط به دهه های قبل را تنها باید از تلویزیون ببینیم شاید ده ها سال بعد، نوشته یا عكسی از یك وبلاگ و سایت یادآور خاطره ای باشد از روزهای شاد و غمگین تابستان ۲۰۰۶.

علی پرند

منبع : روزنامه شرق