سیتی اسکن چیست؟

CTS نوعی روش تصویر برداری است که با استفاده از اشعه X مقاطع ظریف از نواحی انتخاب شده چرخیده و تابش می یابد ، دتکتورهای مقابل نیز منطبق با اشعه X به چرخش در می آیند .
دراین روش پرتواشعه X تولیده شده متوسط تیوب اشعه X به بیمار برخورد نموده سپس توسط Detector اشعه دریافت می شود و براساس اندازه گیری میزان تضعیف پرتو X در عبور از ناحیه مورد نظر طیف تصویری Gray- Scale بدست می دهد. مقاطع مختلفی بنابراستانداردهای مورد نظر تهیه می شود . امروزه نسلهای جدید از دستگاههای CT‌ در دسترس است که علاوه برCT Convertional امکانات جدیدی در اختیار پزشکان قرار داده است از آن جمله می توان به Spiral CT و هلیکال CT و همچنین قابلیت های تهیه کلیشه های سه بعدی وسرعت بالای پردازش آنها اشاره نمود.
CTS بطور تقریبی در تمام بیماریها قابل استفاده است و به دو گروه عمده با و بدون تزریق ماده حاجب تقسیم می شود . CT بدون تزریق دارای استفاده محدودی است که بطور اعم می توان به موارد تصادفات دستگاههای کلیوی اشاره نمود بیشتر موارد CT با تزریق ماده حاجب است که دارای ارزش تشخیصی است . در این روش با تزریق ماده حاجب عروق و در تمام نقاط بدن حاجب شده ارگانهای مختلف قابل افتراق می گردند. در بررسی دستگاه گوارش علاوه بر تزریق ماده حاجب وریدی از موارد حاجب خوراکی نیز استفاده می شود که باعث حاجب شدن مسیر دستگاه گوارش شده ضایعات داخلی لومن از خارج لومن افتراق داده میشود.
CT علاوه بر ارزش تشخیصی غیر تهاجمی امروز بعنوان راهنمایی جهت انجام روشهای تهاجمی تشخیصی نیز استفاده می شود . برای مثال در صورت مشاهده توده مشکوک در اعضاء بدن مانند ریه و کبد به راحتی می توان در زیر راهنمایی CT از توده مورد نظر نمونه برداری نمود.
لازم به ذکراست که قبل از ابداع این روشها سابقا بدلیل وجود چنین توده هایی بیمار تحت عمل جراحی قرار می گرفت ولی امروز با استفاده از راهنمایی CT می توان نیاز به جراحی را منتفی دانست .
مقاطع انتخاب شده دارای ضخامتهای متغیری است که بسته به نیاز متغیر است . برای مثال در بررسی پارانشیم ریه در روش HRCT مقاطع ٢ میلیمتری تهیه میشود در حالیکه در حالت عادی دربررسی شکم مقاطع ١٠ میلیمتری و در Spiral مقاطع ظریفتری تهیه می گردد.
● موارد استفاده CT
CT در موارد بیماریهای مختلف جایگاه مهمی دارد ازدسته بیماریهای مغزی و اعصاب بخصوص در انفارکتوسهای مغزی ، سردردهای طولانی مدت ، سرگیجه ، ضربات و تصادفات و بالاخره شک به تومور مغزی و همچنین اختلالات رشد، ترشح شیر از پستان افراد غیر شیر ده را می توان نام برد. دربیمارانی که توده های گردنی دارند می توان با انجام CT گردن با تزریق ماده حاجب و تفکیک عروق گردن ضایعه مورد نظر را پیدا نمود.
در بیماریهای ریوی در افرادیکه تب و سرفه دارند و همچنین بیماران مبتلا به تنگی نفس می توان با انجام CT نسج پارانشیم ریه را بررسی نمود. علاوه برCT درمواردیکه مقاطع دقیق تری از ریه جهت قضاوت بر روی بیماریها مد نظر است می توان از روش HRCT استفاده نمود . امروزه روشهای تکنیک های جدید نرم افزاری امکان بررسی قلبی را توسط CT فراهم نموده است که حتی در بعضی مطالعات در تشخیص بیماریهای عروق کرونر دارای دقت بالایی است .
دربررسی بیماریهای شکم تقریبا درتمام موارد CT روش مناسبی است از ناراحتی معده و شک به تومورهای معده گرفته تا ضایعات کبدی ، کیسه صفرا ، پانکراس و طحال میتوان با روش اسپیرال CT محوطه داخل شکم را بدقت بیشتری بررسی نمود . در سنگهای کلیوی CT بدون تزریق ماده حاجب بسیار کمک کننده است تنها سنگهای اسید اوریکی که در عکسهای X-RAY ساده قابل مشاهده نیز در CT قابل تشخیص است . در موارد شک به تومورهای کلیه CT با تزریق ماده حاجب استفاده شود.
در توده لگنی و شک به تومورهای تخمدان و رحم CT اولین قدم تشخیصی است . امروزه با توانایی CT در بازسازی شکستگی ها در اندام و همچنین تهیه تصاویر سه بعدی گام بزرگی در درمان ضایعات ارتوپدی برداشته شده است.

موسسه خدمات تصویری - تشخیصی دکتر محمد اطهری

منبع : شبکه خبری ورلد نیوز