پروستات و چگونگی حفظ سلامت آن

● غده پروستات چیست ؟
پروستات بخشی از عضو جنسی مرداست که به شکل و اندازه تقریبی گردو، زیر مثانه قرار گرفته و مجرای خروجی آن را مطابق شکل احاطه کرده است .
● نقش پروستات چیست ؟
نقش پروستات تولید مایع وروان کردن حرکت اسپرماتوزوئیدها به خارج است .
● چرا انجام آزمایش پروستات ضرورت حیاتی دارد؟
▪چون عوارض بیماریهای پروستات دردناک و رنج آور است .
▪چون با تشخیص به موقع ، نتیجه درمان موفق تر خواهد بود.
● بیماریهای پروستات کدامند؟
مشکل عمده پروستات ، رشد نا متناسب ( هیپرپلازی خوش خیم ) آن است که از ٤٠ سالگی شروع به پیشرفت می کند و ممکن است در سنین ٦٠ تا ٧٠ سالگی به بزرگی یک پرتقال برسد. تقریبا نیمی از مردان در دهه هفتاد سالگی عمر خود گرفتار هیپرپلازی پروستات می شوند.
علت بروز این بیماری به درستی مشخص نشده است ، ولی تغییرات هورمونی یکی از عوامل موثر محسوب می شود. هیپرپلازی پروستات خطر جانی ندارد و از نظر فعالیت جنسی نیز مشکلی بوجود نمی آورد . ولی کلا بیماری مزاحمی است مشکلات ادراری آن مانند احساس فشار در دفع و تخلیه ادرار، قطع و وصل دردناک آن در حین تخلیه و همچنین تکرر ادرار بخصوص شبها از عوارض عمده آن است . تشدید این عوارض گاهی منجر به انسداد مجرای ادرار می شود که بیمار را اجبارا روانه اورژانس می کند. درمان هیپرپلازی پروستات با دارو و یا عمل جراحی امکان پذیر می باشد دومین بیماری التهاب حاد و مزمن پروستات است که در هر سنی از دوران بلوغ به بعد اتفاق می افتد.
نوع حاد التهاب ، اکثرا به علت آلودگی میکروبی به طور ناگهانی و با شدت بروز می کند بیماری با تب و لرزو احساس سرماخوردگی شروع شده و عوارضی شبیه هیپرپلازی پروستات دارد . بیمار از سوزش دفع و تکرر ادرار و همچنین درد کمر و فشار بین رانها و اطراف بیضه ها شکایت دارد. این عارضه با کشت ادرار و تعیین و تجویز آنتی بیوتیک به سهولت درمان پذیر می باشد . التهاب پروستات گاهی به علل نامشخص با عوارضی ضعیف تربرگشت کرده و مزمن می شود . دراین حالت کشت ادرار غالبا منفی است ولی افزایش گلبولهای سفید در ادرار ، وجود التهاب را تائید می کند . التهاب مزمن به سادگی التهاب حاد درمان پذیر نمی باشد.
سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در مردان بالای ٥٠ سال است . معروفیت این نوع سرطان نسبت به سایر سرطانها ، نه به علت خطرناک بودن آنست ، بلکه وجود روشهای تشخیصی و امکان پیشگیری موفقیت آمیز آن ، دلیل برشهرت بیماری می باشد . سرطان پروستات اکثرا کند رشد هستند و تا دهها سال می توانند درداخل غده بدون بروز علائمی باقی بمانند. طبق آمار تهیه شده در آمریکا حدود ١٦ درصد مردان در طول عمر خودبا نوعی از سرطان کند رشد یا تند رشد روبرومی شوند . حدود نیمی از آنها بدون عارضه به زندگی ادامه می دهند . ولی نیم دیگر گرفتار عوارض آن میشوند که ازاین تعداد تنها ٣ نفر جان می بازند علائم اولیه سرطان پروستات در مرحله داخل غده ای که هنوز پیشرفت نکرده ، نیز شبیه هیپرپلازی و شامل تکرر ادرار و قطع و وصل جریان ادرار در موقع تخلیه می باشد.
● سرطان پروستات چه کسانی را تهدید می کند؟
مردان مسن بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. طبق آمارموجود ، احتمال بروز سرطان در سنین زیر ٥٠ سال حدود ٧% است . در حالیکه در دهه ٧٠ سالگی به ٧٥% می رسد. افراد بازمینه ارثی ، دومین گروهی هستند که معرض ابتلا می باشند . کسانی که ٢ تا ٣ نفر از بستگان نسبی و نزدیک آنها سرطان پروستات داشته اند ، ١٠ برابر بیشتر از سایرین با خطر بیماری روبرو می شوند . درگزارشاتی که اخیرا منتشر شده است ، به نظر می رسد که روش زندگی و رژیم غدایی نا مناسب نیز از عوامل موثر در بروز سرطان باشد.
● تشخیص سرطان پروستات چگونه انجام می گیرد؟
در مراکز تخصصی ، اولین اقدامی که برای تشخیص سرطان پروستات به کار می رود لمس انگشتی Digital Rectal Exam که بدین ترتیب حجم و استحکام غدد بررسی می شود . البته تجربه عملی پزشک در این روش ، نقش عمده ای در چگونگی تفسیر آزمایش خواهد داشت .
اندازه گیری غلظت پی اس ا PSA خون نیز به عنوان تست تکمیلی و تائیدی مورد استفاده قرار می گیرد. پزشکان می توانند آزمایش PSA می توانند به تنهائی و یا همراه با DRE درخواست نمایند.
● پی است ا " PSA " چیست ؟
PSA نوعی پر و تئین است که در سلولهای غده پروستات تولید و وارد جریان خون می شود. ترشح PSA در برخی از بیماران به طور طبیعی بیشتر از دیگران است . پزشکان غلظت خونی PSA زیر ٤ میکروگرم در لیتر را طبیعی به حساب می آوردند و مقادیر ٤ تا ١٠ و ١٠تا ٢٠ میکروگرم را به ترتیب " افزایش کم ‌"‌ و " افزایش متوسط " تلقی می کنند و مقادیر بیش از ٢٠ میکروگرم در لیتر را " افزایش زیاد " می دانند.
در صورت بالا بودن PSA خون علاوه بر سرطان ، در موارد دیگری نیز از جمله هیپرپلازی پروستات و التهاب و عفونت آن و حتی ماساژ و فعالیتهای جنسی و بعضی تحریکات فیزیکی افزایش می یابد. از طرف دیگر چنانچه اشاره شد ، حدود ٨ تا ١٠ درصد نتایج غیر طبیعی " مثبت کاذب " می باشند . بنابراین تغییرات PSA باید با نظر پزشک معالج تفسیر شود و بیمار نباید تنها با یک نتیجه غیر طبیعی به اقدامات تهاجمی مانند بیوپسی و یا جراحی بپردازد.
● چگونه میتوان ضریب اطمینان اندازه گیری PSA را بالابرد؟
اعتماد به نتایج آزمایش PSA را می توان با اندازه گیری سرعت افزایش آن نسبت به زمان ( PSA Velocity ) بالا برد. به این معنی PSA بیمار ، چند بار درفواصل زمانی معین اندازه گیری می شود . چنانچه افزایش آن تداوم داشته باشد، احتمال وجود سرطان بیشتر است . در این صورت بیمار باید تحت مراقبت مخصوص قرار گیرد.
روش دیگری که بهتر می تواند وجود سرطان را از سایر بیماریهای غیر سرطانی تفکیک کند، اندازه گیری PSA آزاد خون ( f PSA ) و تعیین نسبت ان به PSA تام ( t PSA ) یعنی نسبت ( f PSA ) /( t PSA ) می باشد. این نسبت در سرطان پروستات ، کمتر از بیماریهای غیر سرطانی است ، بنابراین نتایج آزمایشهائی که غلظت PSA تام در محدوده بین ٤ و ١٠ میکروگرم در لیتر باشد و نتوان بیماری بدخیم را ازخوش خیم تفکیک نمود،‌ باید مجددا غلظت هر دو نوع تام و آزاد اندازه گیری شده و نسبت آزاد به متصل محاسبه گردد.
در آزمایشگاه ها ، حد ماکزیمم PSA خون افراد سالم بدون در نظر گرفتن تغییرات سنی آنها ٤ میکروگرم در لیتر در نظر گرفته می شود ، در حالیکه با توجه به آمار ، غلظت آن از ٥/١ میکروگرم درسنین زیر ٥٠ سال تا ٥/٦ میکروگرم در سنین بالای ٧٠ سال تغییر می کند، بنابراین چنانکه نتایج آزمایش بر پایه تغییرات سنی بیمار تفسیر شود، بهتر می توان موارد " مثبت کاذب " را کاهش داد . در یک روش دیگر ، غلظت PSA برحسب حجم پروستات که با سونوگرافی مشخص می گردد، محاسبه می شود. به این صورت ، احتمال سرطانی بودن پروستات بزرگ با غلظت معینی از PSA کمتر از پروستات کوچکی خواهد بود که همان غلظت PSA را داشته باشد.
● نظریه کلی برای چک آپ سرطان پروستات چیست ؟
متخصصین برای ارائه جواب به این سوال در انتظار تکمیل طرح تحقیقاتی * PLCO می باشند که از ده سال قبل در آمریکا روی ٣٧ هزار داوطلب در حال انجام است . طرح PLCO خود به منظور تعیین ارزش غربالگری چهار نوع سرطان شایع ، از جمله سرطان پروستات برنامه ریزی شده است ، که مشخص شود آزمایشهای DRE و PSA تا چه اندازه ای می توانند قابل اطمینان باشند و همچنین معلوم شود چند درصد از سرطانهای تشخص داده شده ، درمان پذیر خواهند بود. در عین حال انجمن سرطان آمریکا ( ACS ) انجام سالیانه دو آزمایش فوق را در مردان بالای ٥٠ سال و همچنین مردان بالای ٤٠ سال که پدر یا برادر بزرگتر آنها سرطان پروستات داشته اند ، توصیه کرده و جامعه اورولوژیستهای آمریکا ( AUA ) نیز برآن صحه گذاشته است . این آزمایش ها در نهایت با نسج برداری و آزمایش میکروسکوپی تائید می گردند.
● روش پیشگیری سرطان پروستات چگونه است ؟
بهترین روش حفظ سلامت پروستات ، چک آپ سالیانه و مراجعه سریع به پزشک ، در صورت بروز مشکلات اداری است . چک آپ مرتب حتی برای کسانیکه جراحی پروستات داشته اند نیز ضروری است . زیرا جراحی پروستات نمی تواند تضمینی در برابر سرطان باشد. در هر حال با تشخیص هرچه سریعتر سرطان ، موفقیت درمان بیشتر خواهد بود. در حال حاضر طرحی توسط انستیتوسرطان آمریکا NCI تحت نام * PCPT روی ١٨ هزار داوطلب در جریان است . هدف از این طرح این است که مشخص شود آیا Finasteride داروی مهار کننده فعالیت هورمون تستوسترون که برای کاستن حجم پروستات هیپرتروفی شده مصرف می شود، توانایی ممانعت از پیشرفت سرطان را دارد یا خیر.

PLCO = Prostate Lung, Colorectal & Ovarian Cancer*
PCPT‌= ProstateCancer Prevention Trial
آزمایشگاه مسعود

منبع : شبکه خبری ورلد نیوز