زندگی خصوصی یک داستان نویس

●● در حاشیه فیلم «پسران شگفت انگیز»
● بد نیست اگر این نكته ها را بدانید
▪ یك: كرتیس هنسن شصت ویك ساله، یكی از معدود كارگردان هایی است كه در همه ژانرهایی كه دوست دارد فیلم می سازد و این فیلم ها معمولاً خوب از آب درمی آیند، فرقی نمی كند كه «دستی كه گهواره را تكان داد» باشد یا «محرمانه لس آنجلس»، كه احتمالاً این آخری را همه آنهایی كه فیلم بین هستند، دیده اند. هنسن، گاهی هم دست به كارهای عجیب و غریب می زند و فیلمی مثل «ایت مایل» را می سازد. یعنی همان فیلمی كه «امینم»، مشهورترین خواننده سفیدپوست آهنگ های رَپ در آن بازی می كرد و یك جورهایی زندگی خودش بود. یا همین «پسران شگفت انگیز» (اعجوبه ها) كه به قول دیوید تامسن، یكی از بهترین اقتباس های آمریكایی است.
▪ دو: ساختن فیلمی درباره زندگی خصوصی یك نویسنده اتفاق تازه ای نیست. فیلم های سینمایی زیادی را در این باره ساخته اند، اما هیچ كدام به اندازه پسران شگفت انگیز، به آمریكایی بودن نویسنده ها مربوط نبوده است. زندگی گریدی تریپ، استاد نویسندگی خلاق، كه خودش هم داستان می نویسد، یكی از آن چیزهایی است كه می شود شبیه اش را در خیلی از داستان های كوتاه و بلند آمریكایی پیدا كرد. این را هم داشته باشید كه فیلم از روی رمانی نوشته مایكل شی بان (داستان نویس مشهور) ساخته شده، یعنی ماده اصلی فیلمی درباره ادبیات، هنوز به ادبیات وابسته است. و البته كه این چیز بدی نیست.
چیزی كه در پسران شگفت انگیز، این ساخته درخشان كرتیس هنسن، مهم است، به بن بست رسیدن نویسنده است در زندگی. این كه هزار و چندصد صفحه داستان می نویسد و ناگهان همه این ورق های تایپ شده به باد فنا می روند. این كه خود او هم به عنوان استاد نویسندگی خلاق معتقد است هیچ نویسنده ای چیزی یاد نمی دهد، چیزی را می گوید كه بلد است. و البته خود او در نهایت همه چیز را می بازد، تا دوباره زندگی اش را بسازد. همین كه در انتهای فیلم، زندگی تازه ای را شروع می كند، همین كه به جای نوشتن با ماشین تحریر به كامپیوتر دستی روی آورده و بعد از تمام شدن داستان، آن را حفظ می كند، نشان می دهد كه گریدی واقعاً عوض شده است، همان طور كه باب دیلن در ترانه اش می خواند.
● موقع تماشای فیلم حواسمان به چه چیزهایی باشد
▪ یك: اول از همه به این كه داریم داستانی درباره زندگی خصوصی یك داستان نویس می بینیم. به این كه یك داستان نویس چه طور به دنیای اطرافش نگاه می كند. به این كه نویسنده ها خیلی راحت برای شخصیت های داستانشان تصمیم می گیرند، اما تصمیم گرفتن برای زندگی خودشان آنقدر آسان نیست. زندگی گریدی تریپ، درست مثل یك رمان خوب، جذاب است. اینها چیزهایی هستند كه معمولاً خود نویسنده ها در كتاب هایشان نمی نویسند.
▪ دو: به كارگردانی كرتیس هنسن و فیلمبرداری دانته اسپینوتی. به این دقت كنید كه موقع تماشای فیلم حوصله تان از هیچ صحنه ای سر نمی رود، حتی آن صحنه هایی كه در یك مكان دربسته فیلمبرداری شده و فقط یكی دو آدم دارند راه می روند و حرف می زنند. ماجرا ساده تر از آن است كه حدس می زنید: هنسن و فیلمبردار درجه یكش دنبال راه حلی بوده اند كه فیلم در همه صحنه ها دیدنی باشد. راستی، از صحنه هایی كه گریدی دچار حمله می شود غافل نشوید، به خصوص لحظه های بعد از حمله. باید تصویر این صحنه ها را ببینید تا به استادی كارگردان و فیلمبردارش پی ببرید.
▪ سه: به بازی مایكل داگلاس پسر كرك داگلاس. می گویند داگلاس هفته های متمادی با دو سه تا از نویسنده هایی كه دوست های هنسن بودند در كافه ها و رستوران ها قرار می گذاشت و آنها را زیرنظر می گرفت. كم كم دایره آشنایی اش را محدودتر كرد و به یكی از نویسنده هایی كه دقیقاً هم سن خودش بود، رسید. چند هفته ای در یك خانه و زیر یك سقف زندگی كردند و داگلاس همه آن عادت های دوست داشتنی و نكوهیده ای را كه فقط به نویسنده ها تعلق دارد، از او قرض گرفت و به شخصیت گریدی اضافه كرد. همه اینها به را مایكل داگلاس در یكی از مصاحبه هایش گفته، اما اشاره نكرده كه نویسنده مورد نظر چه كسی بوده است.
▪ چهار: به بازی بقیه بازیگرها. مثلاً فرانسیس مك دورماند كه هرچند نقش یك استاد دانشگاه را بازی می كند، اما از چشم هایش می شود خواند كه دوست دارد زودتر به خانه بخت برود و مادر شود. او را در فیلم فارگو دیده اید، اگر یادتان باشد. یا توبی مگوآیر، كه حیرت زدگی شخصیت جیمز را خیلی خوب از آب درآورده است. او همان مرد عنكبوتی فیلم های سام ریمی است. كتی هولمز زمانی در این فیلم بازی كرده بود كه هنوز شهرتی به هم نزده بود. بعید است حالا كه همسر تام كروز شده، چنین نقش هایی را قبول كند. اما از حق نگذریم كه بازی اش اینجا هم مثل همیشه روان است.
▪ پنج: به حاشیه صوتی غنی فیلم، كه خوشبختانه در نسخه دوبله فارسی هم سر جایش است و تا حد ممكن تكان نخورده. كرتیس هنسن، یكی از معدود كارگردان هایی است كه واقعاً گوش موسیقی دارد و این همه ترانه دلنشین و دوست داشتنی كه در فیلم هست، به خاطر حسن سلیقه او است. توجه به این نكته هم بد نیست كه باب دیلن، ترانه ای را خاص این فیلم نوشت و اجرا كرد. به خاطرش هم جایزه گرفت.
● درباره نسخه دوبله فارسی
▪ یك: این بار هم متاسفانه با دی وی دی روبه رو نیستیم، چیزی كه پیش روی ما است، یكی از همین وی سی دی هایی است كه معمولاً فیلم ها را در دو سی دی عرضه می كند. البته می شود امیدوار بود كه روزی روزگاری فیلم را روی دی وی دی هم به بازار عرضه كنند. چون فیلم، فقط روی دی وی دی معنا می دهد. فقط زمانی كه مجبورید فیلم را روی چیزی جز دی وی دی ببینید. بعضی ها حتی در این صورت هم حاضر به مصالحه و كنارآمدن نیستند، كه حق دارند. خب، پس از آن منوهای متحركی كه در دی وی دی ها هست و هر كدامشان بخشی از فیلم هستند خبری نیست. خبری از انتخاب زبان و زیرنویس هم نیست. فقط می توانید صدای دوبله فارسی را گوش كنید، حتی نمی توانید راجع به دالبی بودن یا سراند بودنش تصمیم بگیرید. اما علاوه بر فیلم، هفت پیش پرده (تیزر) هم در سی دی اول پسران شگفت انگیز هست و یكی هم در سی دی دوم. می توانید پیش از تماشای فیلم، پیش پرده های «گرفتار»، «دور دنیا در هشتاد روز»، «هدیه الهی»، «دختری از جرزی»، «مجازات كننده»، «پول كجاست؟» و «انگیزه مضاعف» را ببینید و بعد از فیلم هم به تماشای پیش پرده «آخر خط» بنشینید و تصمیم بگیرید كه هفته آینده را به دیدن كدام یكی اختصاص دهید.
▪ دو: مدیر دوبلاژ فیلم، «نصرالله مدقالچی» است كه صدای خوش او را هم می شود در فیلم شنید. و لابد صدایش را به جای «ژان گابن» در «دسته سیسیلی ها»، یا «لی وان كلیف» در «به خاطر چند دلار بیش تر» شنیده اید. این جا هم او به جای «ریپ تورن» حرف زده است. گویندگی «مایكل داگلاس» به عهده استاد «چنگیز جلیلوند» بوده است كه اساساً نیازی به معرفی اش نیست و حتماً صدای او را روی تصویر «پل نیومن» در «بیلیارد باز» یا «گربه روی شیروانی داغ» یا به جای «سیلوستر استالون» در «راكی» به یاد دارید. جلیلوند، نویسنده بودن «گریدی تریپ» را درست انتقال می دهد، گاهی آقای نویسنده لحن عوض می كند و نوع حرف زدنش تغییر می كند. همه اینها در دوبله او هست.
«مهرداد مهماندوست»، ساده دلی و سرگشتگی «توبی مگوآیر» را خوب منتقل می كند. «افسانه پوستی» به جای «فرانسسیس مك دورماند» و «آرزو آفری» به جای «كیتی هولمز» هم خوب هستند. پسران شگفت انگیز، دوبله عجیب و غریبی نیست، اما خوب و شنیدنی است. تنها نكته ای كه می ماند، عنوان فیلم است كه كاش طور دیگری ترجمه می شد. پسران شگفت انگیز، معادل خوبی برای اسم فیلم كرتیس هنسن نیست. ترجمه كلمه به كلمه است. شش سال پیش كه فیلم در سینماهای آمریكا اكران شد، یكی دو مجله سینمایی فارسی معادل «اعجوبه ها» را برایش انتخاب كردند كه به نظر بهتر می رسد.
●‌● شناسنامه فیلم
● پسران شگفت انگیز (Wonder Boys)
●كارگردان: كرتیس هنسن، فیلمنامه نویس: استیون كلاوز (براساس رمانی از مایكل شی بان)، مدیر فیلمبرداری: دانته اسپینوتی، تدوینگر: دد آلن، سازنده موسیقی متن: باب دیلن و كریستوفر یانگ، انتخاب بازیگرها: مالی فین، بازیگرها: مایكل داگلاس (پروفسور گریدی تریپ)، توبی مگوآیر (جیمز لی یر)، فرانسیس مك دورماند (سارا گسكل)، رابرت داونی جونیر (تری كرابتری)، كیتی هولمز (هانا گرین)، ریپ تورن (كوئنتین موروود)، ریچارد تامس (والتر گسكل)، درجه نمایش عمومی: R، محصول: بریتانیای كبیر، آلمان، ایالات متحده آمریكا و ژاپن، مدت نسخه دوبله: ۹۷ دقیقه، دوبله و پخش در ایران: موسسه فرهنگی هنری قرن ۲۱.

محسن آزرم

منبع : روزنامه شرق